10 ամենագեղեցիկ եկեղեցիները Թուրքիայում

Անցած շաբաթ Քուրբան-բայրամ տոնի կապակցությամբ մեր էջերում ներկայացրել էինք 10 ամենագեղեցիկ մզկիթները: Ծննդյան տոների կապակցությամբ էլ հոգևորականներից, արվեստագետներից, քանդակագործներից և մշակութային զբոսաշրջության ոլորտում աշխատող մասնագետներից բաղկացած ժյուրին կազմեց 10 ամենագեղեցիկ եկեղեցիների ցանկը: Ցանկը կազմելիս ի նկատի են ունեցել միայն գործող եկեղեցիները:

Իսկ Անատոլիայում անհոգ վերաբերմունքի պատճառով փլուզման եզրին գտնվող բազմաթիվ հին եկեղեցիներ մնացել են ցանկից դուրս: Առաջնային դիրքում են Ստամբուլում գտնվող եկեղեցիները, քանի որ նրանք լավ են պահպանված և համեմատաբար մեծ ծուխ ունեն: Կազմված ցանկում տեղ են գտել ուղղափառ, կաթոլիկ, հայկական, ասորական և քաղդեական եկեղեցիներ:

            Լավագույն տասնյակը

1. Սվետի Ստեֆան բուլղարական եկեղեցին` Ստամբուլ, Ֆեներ:
2. Սենտ Անտուան կաթոլիկ եկեղեցին` Ստամբուլ, Բեշիքթաշ:
3. Սուրբ Մարիամ Աստվածածին հայկական եկեղեցին` Ստամբուլ, Բեշիքթաշ:
4. Պոլսո հայոց պատրիարքարանի եկեղեցին` Ստամբուլ, Գում Գափու:
5. Անթաքիայի ուղղափառ եկեղեցին` Հաթայում:
6. Սուրբ Երրորդություն հայկական եկեղեցին` Ստամբուլ, Բեյօղլու:
7. Այա Յորգի հունական ուղղափառ եկեղեցին` Ստամբուլ, Ֆեներ:
8. Այա Տրիադա հունական ուղղափառ եկեղեցին` Ստամբուլ, Բեյօղլու:
9. Մար Փեթյուն քաղդեական եկեղեցին` Դիարբեքիր:

10.  Դեյրուլզաֆարան վանք-եկեղեցին` Մարդինում:

Բեշիքթաշի Սուրբ Մարիամ Աստվածածին եկեղեցու տանիքի տակի գաղտնի գմբեթը

Բեշիքթաշի Քյոյիչի Իլհան փողոցում գտնվող Սուրբ Աստվածածին հայկական եկեղեցու հեղինակն է նշանավոր Բալյան ընտանիքի անդամներից Կարապետ Ամիրա Բալյանը: 1838 թ. կառուցված եկեղեցու տեղում մինչ այդ եղել է 18-րդ դարին պատկանող մի մատուռ: Ինչպես ընդունված է ավանդական հայկական եկեղեցական ճարտարապետության մեջ, այս պաշտամունքի վայրը ևս կառուցված է խաչի նախագծի հիման վրա: Մինչև թանզիմաթյան շրջանը, մզկիթներից բացի, այլ կառույցների վրա արգելվում էր գմբեթի կառուցումը: Այդ պատճառով էլ եկեղեցիների վերին մասը ծածկվում էր կամարով կամ տանիքով: Բալյանները, գմբեթի վրա դրված արգելքն անտեսելով, հայկական եկեղեցական ճարտարապետության ավանդույթները պահպանելու համար Բեշիքթաշ թաղամասում գտնվող Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու տանիքի տակ տեղադրեցին դրսից անտեսանելի մի տանիք, որի վրա կան շատ գեղեցիկ որմնանկարներ:

Պոլսո հայոց պատրիարքարանի եկեղեցին, որը 1461 թ. ի վեր պատրիարքարանի տաճարն է

Գում Գափու թաղամասում գտնվող Հայոց պատրիարքարանի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին պոլսահայերի մայր տաճարն է: Նախկինում երեք բյուզանդական եկեղեցիներից բաղկացած սույն կառույցը Հայոց պատրիարքարանի տաճարն է` 1641 թ. մինչ այսօր: Բայց և այնպես, այս եկեղեցում մի քանի անգամ հրդեհ է բռնկվել, և այն վերանորոգվել է: 1762 թ. տեղի ունեցած մեծ հրդեհից հետո վերանորոգվել է Խոջա Ռագըփ փաշայի և Հակոբ Երկրորդ պատրիարքի ջանքերով: Այստեղ մեծ վերանորոգում է կատարվել նաև 1819 թ., որից հետո տաճարի հյուսիսային կողմում գտնվող եկեղեցին անվանվել է Սուրբ Խաչ, իսկ հարավայինը` Որդվոց Որոտման: Ներկայում Սուրբ Խաչը կրում է Քազազ Արթին Ամիրայի անունը և օգտագործվում որպես ճաշասրահ և արարողությունների սրահ: Ինչ վերաբերում է Որդվոց Որոտմանին, այն դատարկ է: 1826 թ. Խոջափաշայի հրդեհի արդյունքում եկեղեցին դարձյալ ավերվեց: Վերանորոգվեց 1828 թ.` սուլթան Մահմուդ Երկրորդի խորհրդական Հարություն Ամիրա Բեզջյանի շնորհիվ: Վերջին գորգը եկեղեցուն նվիրել է Բալյան ընտանիքը:

Սուրբ Երրորդություն հայկական եկեղեցին նույնպես կրում է Բալյանների ստորագրությունը

Բեյօղլուում որպես ձկան շուկա հայտնի Սահնե փողոցում գտնվող եկեղեցին հայերն անվանում են Սուրբ Երրորդություն: Ասում են, թե այստեղ եղել է 1503 թ. օծված մի եկեղեցի, որի` 1810 թ. հրդեհի արդյունքում մոխրի վերածվելուց հետո ի հայտ է եկել արքունի ճարտարապետ Կարապետ Բալյանի կողմից կառուցված և 1838 թ. առաջին կրոնական արարողության համար բացված այսօրվա շինությունը: 1042 քմ տարածքում գտնվող եկեղեցուց բացի՝ այստեղ կառուցվել են նաև ընդարձակ այգիներ, վարչական սենյակներ, քահանաների կացարաններ և Նարեկյան դպրոցը` կառուցված 1846 թ.: Եկեղեցու բակում` Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ մատուռի առջև գտնվող հարթակում, գտնվում է պատրիարք Իքնադիոս Առաջին Քաքմաջըյանի դամբանաքարը: Նկատելի է, որ մի քանի անգամ վերանորոգման ենթարկված եկեղեցուն հետագայում հավելված զանգակատունը խաթարում է կառույցի ընդհանուր տեսքը:

28.12. 2007

Հյուրիյեթ օրաթերթ