Հայերի` Թուրքիա հավաքաբար վերադառնալու ծրագիրը

Հրապարակվել է “Յիրմիբիրինջի յուզյըլ” ամսագրի 2010 թ. հոկտեմբերի 22-րդ համարում տեղ գտած “Սփյուռքահայերի` Թուրքիայի Հանրապետություն հավաքաբար վերադառնալ կարողանալու համար մղվող պայքար” վերնագրով հոդվածը: Մեհմեդ Շյուքրյու Գյուզելը հոդվածում քննում է հայերի կողմից ԱՄՆ-ում հարուցված դատական գործերը, այն թեզերը, որ նրանք ցանկանում են օրակարագային խնդիր դարձնել, ինչպես նաև` դրանց նպատակները, և վերլուծում 2010 թ. հուլիսին բացված Դավոյանի դատական գործը և 1925 թ. նմանատիպ նախաձեռնությամբ հանդես եկած Եսայանի գործի ճակատագիրը: Թուրքիայի դեմ ԱՄՆ-ում հարուցված դատական գործերում թուրքական կողմին պաշտպանող իրավական ընկերության գործընկերներից Գյունայ Էվինչի այն արտահայտությունը, թե հայերը 1915-ի դեպքերը որպես ցեղասպանություն որակելու համար բացած դատական գործերից չեն կարողացել արդյունք ստանալ, և սկսել են ուղղակիորեն փոխհատուցում պահանջող դատական գործեր հարուցել, համընկնում է Մեհմեդ Շյուքրյու Գյուզելի այն նկատառման հետ, թե դրանք տնտեսական նպատակներ հետապնդող հայցեր չեն, ինչպես դա երևում է ԱՄՆ-ում հարուցված դատական գործերից:

ԱՄՆ-ում հատկապես վերջին տարիներին հիմնականում ՊԿԿ-ի, Կիպրոսի և Հայաստանի հետ առնչվող հարցերով Թուրքիայի դեմ հարուցված դատական գործերի ժամանակ թուրքական կողմին պաշտպանող Saltzman & Evinch իրավական ընկերության գործընկերներից Թուրք-ամերիկյան միությունների ասամբլեայի նախագահ Գյունայ Էվինչը և Դավիդ Սալթզմանը վերոհիշյալ հայցերի առնչությամբ Վաշինգտոնում հանդես եկան մամլո ասուլիսով: Ասուլիսի ժամանակ Գյունայ Էվինչը մեկնաբանություններ տվեց` ԱՄՆ-ի հայերի`1915 թ. դեպքերի ընթացքում ձեռքից խլված գույքերի համար իրենց ժառանգներին փոխհատուցում տալու պահանջով Թուրքիայի պետության, Կենտրոնական բանկի և Գյուղատնտեսական բանկի դեմ անցած հուլիս ամսին հարուցված “Դավոյանի դատական գործի” առնչությամբ: Էվինչն արձանագրելով, թե ամերիկահայ համայնքը գտնվում է 2015 թ. պանիկայի մեջ”, նաև հետևյալն ասաց այդ կապակցությամբ. “2015 թ. մոտենում է, և քանի որ մինչ օրս 1915-ի իրադարձությունները ֆեդերալ մակարդակով որպես ցեղասպանություն չեն ճանաչվել, պանիկայի մեջ են”: Էվինչը հայտնեց նաև, թե հայցվորները դատական գործընթացը սպառելով` նպատակ ունեն ֆեդերալ մակարդակով համակրանք շահել և ապահովել, որպեսզի Հայկական նախագիծն ընդունվի կոնգրեսում կամ էլ ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման օգտագործի “ցեղասպանություն” բառը:

Մեհմեդ Շյուրքյու Գյուզելն էլ իր հերթին “Յիրմիբիրինջի յուզյըլ” ամսագրի 2010 թ. հոկտեմբերի 22-րդ համարում տեղ գտած “Սփյուռքահայերի` Թուրքիայի Հանրապետություն հավաքաբար վերադառնալ կարողանալու համար մղվող պայքար” վերնագրով հոդվածում գնահատականներ է տալիս Դավոյանի դատական գործին: Գյուզելը նշում է, թե Դավոյանի հայցը փորձում է օրակարգ բերել Լոզանի պայմանագրի “համաներման” խնդիրը: Գյուզելի հոդվածը, որը հայտնում է, թե սույն հայցի ամենակարևոր թիրախն է, “օրինական պատկանելիության թեզն” օգտագործելով, հայերին  Թուրքիայի Հանրապետության քաղաքացիներ դարձնելը, տպագրված է “Յիրմիբիրինջի յուզյըլ” ամսագրի 2010 թ. հոկտեմբերի 22-րդ համարում:

21yyte.org
14.10.2010