Մի քանի օր է, ինչ թուրքական մամուլում տարբեր մեկնաբանություններ են արվում աշխարհահռչակ կինոռեժիսոր Էմիր Կուստուրիցայի մասին, որը Թուրքիայի մշակույթի և զբոսաշրջության նախարար Էրթուղրուլ Գյունայի, հայտնի թուրք ռեժիսոր Սեմիհ Քափլանօղլուի, ինչպես նաև մի շարք թուրք քաղաքական գործիչների ոչ քաղաքակիրթ պահվածքի հետևանքով հրաժարվել էր մասնակցել Անթալիայի «Ոսկե նարինջ» կինոփառատոնին և հեռացել էր Թուրքիայից: Թեմային անդրադարձել է նաև հայտնի թուրք վերլուծաբան, «Էկոնոմիստ» և «Հաբերթուրք» պարբերականների հոդվածագիր Ամբերին Զամանը:
«Մի պահ պատկերացնենք, թե Էմիր Կուստուրիցան ոչ թե սերբ, այլ թուրք ռեժիսոր է և հրավիրվել է Ֆրանսիա` մի կինոփառատոնի մասնակցելու համար: Ֆրանսիայի հայկական արմատներով մշակույթի նախարարն էլ հայտարարի, թե «Այդ անձն արհամարհում է 1915թ. իրադարձությունները: Օսմանյան կայսրությունը, առանց հաշվի առնելու կին, երեխա, տարեց, Անատոլիայում բնակվող գրեթե բոլոր հայերին կամ անապատները քշեց, կամ սպանեց: Անապատներ քշված բազմաթիվ հայեր մահացան սովից և ծարավից: Ճանապարհներին հազարավոր կանանց բռնաբարեցին: Թալանեցին հայերի ունեցվածքը: Եկեղեցիները վերածեցին ախոռների: Ես չեմ մասնակցի այն կինոփառատոնին, որին նա է մասնակցում»: Հետաքրքիր է իմանալ, թե նման հայտարարությունից հետո մենք ի՞նչ էինք մտածելու»,- հարցնում է Ամբերին Զամանը` կոշտ քննադատության ենթարկելով Թուրքիայի մշակույթի և զբոսաշրջության նախարար Էրթուղրուլ Գյունային` քաղաքականությունն արվեստին շաղկապելու համար:
«Կարող եք կիսել կամ չկիսել Կուստուրիցայի հայացքները, սակայն նա Անթալիայի «Ոսկե նարինջ» միջազգային կինոփառատոնին հրավիրվել էր ոչ թե իր քաղաքական հայացքների համար, այլ որպես արվեստագետ: Այդ պատճառով մշակույթի նախարար Էրթուղրուլ Գյունայի այն հերքումները, թե ինքն արվեստը չի շաղկապում քաղաքականությանը, ուղղակի զավեշտալի են հնչում»,- գրում է թուրք վերլուծաբանը` հիշեցնելով Թուրքիայում Նոբելյան մրցանակակիր Օրհան Փամուքի դեմ կազմակերպված արշավը:
«Բա, մենք շատ քաղաքակիրթ և զգացմունքային ենք… Մեզ տանջում են Բոսնիայի, Գազայի բռնությունները: Սակայն հենց հարցը հասնում է մեր երկրում տեղի ունեցած կոտորածներին, իրավիճակը կտրուկ փոխվում է: Օրհան Փամուքին դավաճան հայտարարեցին այն բանի համար, որ վերջինս խոսել էր հայերի և քրդերի հետ տեղի ունեցած աղետների մասին: Գրքերը հավաքում ու այրում են: Քրդական մշակույթին սատար կանգնող Ահմեթ Քայայի դեմ հասարակական Լինչի դատաստան են տեսնում։
Իրականում մի շարք արվեստագետների անցյալին նայելիս միշտ էլ կարելի է տեսնել մութ անկյուններ։ Իսկ դրա ամենավառ օրինակը Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր, գերմանացի գրող Գյունտեր Գրասն է: Վերջինը խոստովանել է, որ ժամանակին համակրել է նացիստներին»,- գրում է Ամբերին Զամանը` ընդգծելով, որ ինքը չի զարմանա, եթե Էմիր Կուստուրիցան այս դեպքերից հետո ֆիլմ նկարահանի Հայոց ցեղասպանության մասին:
«Կուստուրիցան էլ Էրթուղրուլ Գյունային կարող է տալ հետևյալ հարցը. «Որպես Թուրքիայի մշակույթի նախարար` ինչո՞ւ եք լռում քրդերենի դեմ կիրառվող սահմանափակումների մասին»:
Իրականում շատ բաներ կարելի է հարցնել: Մեր իշխանությունները, ովքեր գրկաբաց ընդունում են հարյուր հազարավոր սուդանցիների մահվան համար պատասխանատվություն կրող Սուդանի նախագահ Օմեր էլ Բեշիրին, որին ձերբակալելու մասին որոշում է կայացրել Միջազգային քրեական դատարանը, չեն կարողանում հասկանալ, թե որքան անհետևողական են գործում Կուստուրիցային բոյկոտելիս: Սակայն, վստահ եղեք, միջազգային հանրությունն ամեն ինչ շատ լավ հասկանում է»,- եզրափակում է հայտնի թուրք վերլուծաբանը:
13.10.10
Tert.am
Leave a Reply