Çakatk. Büyük Hayk’ın Ayrarat Eyaleti’nde, Ermeni Parı sıradağları ve Yeraskh (Aras) Nehri arasında, Yeraskh’ın Vardamarg ve Agarak kolları havzasında bulunan bölge. Kuzeybatı ve kuzeydoğuda Yeraskh üzerinden Arşarunik ve Aragadsotn’a güneybatı ve güneydoğda (Ermeni Parı sıradağları üzerinden) Bagrevand ve Kogovit, doğuda Masyatsotn bölgelerine sınırdaştı. Çakatk’ın güney ve batı kısımları dağlık, orta bölgelerinde Bardoğ ve Parlu (Perlu) zirveleri yükselmektedir. Kuzeyde, ovalık kısımda (Yeraskh’ın sağ kıyısı) toprak verimlidir ve Vardamarg, Agarak, Tandurek (Tondrak, Tendürek), Teğekçi nehirleri ile Ermeni Parı sıradağlarının irili-ufaklı gölleri sayesinde sulanmaktaydı. Bölgede, zengin taşkömürü ve tuz yatakları (özellikle Koğb’un tuz madenleri ünlüydü) vardır. İklimi karasaldır. Bölge, Arşakuni ve Bagratuni hanedanlıklarının hüküm sürdüğü zamanlarda kraliyet mülkü olmuştur.
XI. yüzyılda Selçuklular, Çakatk’ı işgal etmiş, XIII. yüzyılda kurtarılıp Zakaryan yönetimine bağlanmıştır. XIV. yüzyıl sonunda gerçekleşen Lenktimur’un saldırıları sonucunda çok sayıda yerleşim yeri yıkılmış, XV. yüzyılda bölge Koğb ve Surmar olarak iki kısma ayrılmıştır.
XVI.-XVIII. yüzyıllarda Çakatk bölgesi, Yerevan Hanlığı’nın Surmalu ve Sartli bölgeleri arasında paylaşılmış, Doğu Ermenistan’ın Rusya’ya bağlanması sonucunda ise Masyatsotın bölgesinin doğusuyla birlikte Surmar (Surmalu) bölgesini oluşturmuştur.
Küçük Ermeni Ansiklopedisi, 3. Cilt, Yerevan, 1999.
Leave a Reply