Haştyank

Haştyank. Büyük Hayk’ın Dsopk Eyaleti’nde bulunan bölge. Kuzeybatıda Khordzyan, doğuda Taron, batıda Pağnatun ve Balahovit bölgelerine sınırdaş olup, güneyde Ermeni Torosları sıradağları ve Kığesur geçidine kadar uzanmaktaydı. Batı Tigris’in (Dicle) kuzeydoğu kaynakları bölgesi, Aradsani’nin (Muratçay) orta kısmı ve onun bir kolu olan Ginek Nehri havzasını içine almaktaydı. Haştyank’ın erken ortaçağ yerleşim yerlerinden Hanisyank, Volor (günümüzde Olor), Şıtyan veya Voğin (günümüzde Oğnut), Muşeğyan (Muşeğamard), Gireh (Kıreh) ve Alvar kayıtlarda anılmaktadır.

Haştyank, Arşakuni hanedanına mensup Ermeni ordusu generallerinin bırakıtsal mülkü olmuştur. V.-VI. yüzyıllarda Bizans hâkimiyeti esnasında, Hayk satraplık idari biriminin beş satraplığından (beylik) biri olmuştur. Haştyank satrapının yönetimi miras yoluyla geçmiş, şahsi orduya sahip olma ve kendi başına hükmetme hakkına sahip olmuştur. Bizans, bölgenin içişlerine karışmamıştır.

479 yılında, Hayk satraplığının isyanını bastırdıktan sonra imparator Zenon, Haştyank beyini de yönetimi miras yoluyla devretme hakkından mahrum etmiş, imparator I. Jüstinyen ise, 536 yılındaki emriyle Haştyank’ın iç özerkliğini kaldırmıştır. Hayk satraplığı, merkezi Martirosupolis olmak üzere, Bizans’ın Dördüncü Hayk Eyaleti’ne dönüşmüştür. Bizans ve İran hâkimiyetlerinin sınırında bulunan Kıtariç kale-şehri (günümüzde Çapağcur yerleşimi) garnizona dönüşmüştür.

VII. yüzyılda Haştyank kurtarılarak kısa süreliğine bağımsızlığına kavuşan Ermenistan’a bağlanmıştır.

VIII.-IX. yüzyıllarında bölgeye Arap işgalciler sahip olmuş, IX. yüzyıl sonunda Ermeni Bagratuni Krallığı bünyesine dâhil edilmiş, XI. yüzyılı ortalarında Bizanslılar, Selçuklular, Tatar-Moğollar, XVI. yüzyılda ise Osmanlılar Haştyank’a sahip olmuştur.

Haştyank (Bitlis Vilayeti’nin Çapağcur Kazasına denk düşmektedir) Ermenileri 1915 soykırımı esnasında hemen-hemen tamamen yok edilmişlerdir.

Küçük Ermeni Ansiklopedisi, 3. Cilt, Yerevan, 1999.