Bugünkü köşemizde Sovyet Ermenistanı’nda doğan bir besteciye, Aleksandr Grigoreviç Harutyunyan’a yer vereceğiz.
Aleksandr Grigoreviç Harutyunyan, Sovyet Ermenistan’ında Aram Haçaturyan’dan sonraki kuşağın en önemli bestecileri arasında yer alır. Oldukça cana yakın ve renkli bir müzikal tarzı olan besteci, eserlerinde folklorik ögelere sıklıkla yer vermiş gerek Ermeni halk müziğinin gelişimine gerekse akılda kalıcı melodileriyle klasik müziğin halk arasında popülerleşmesine katkı koymuştur. Bestecinin pek çok önemli eserinin içinde trompet konçertosunun özel bir yeri vardır. Bu eser, trompet repertuarının önde gelen eserlerinden biri haline gelmiştir.
Harutyunyan, 23 Eylül 1920 tarihinde Erivan’da dünyaya geldi. 1927 yılında Erivan Devlet Konservatuarı’nın çocuklar bölümüne kaydolan besteci, 14 yaşında Olga Babasyan’ın piyano; Sergey Barhudaryan ve Vardges Talyan’ın kompozisyon sınıflarına kabul edildi. İkinci Dünya Savaşı arifesinde Erivan Konservatuvarı’ndan mezun olan besteci, savaş nedeniyle eğitimine ara vermek zorunda kaldı. 1940 yılında ilk büyük kompozisyonu olan piyano konçertosu büyük bir potansiyel taşısa da bu eser, Aram Haçaturyan’ın 1936’da yazdığı piyano konçertosunun gölgesinde kaldı. Savaşın ardından Moskova Konservatuvarı’nda Ilya Litinskiy, Nikolay İvanoviç Peyko ve Viktor Zuckermann’la kompozisyon çalışmalarına devam etti. 1948’de mezuniyet eseri olarak solo vokal, koro ve orkestra için yazdığı ‘Anayurda Kantat’ adlı eser Stalin Ödülü’ne layık görüldü. SSCB Radyo Korosu ve Orkestrası bu eserin prömiyerini Kasım 1948’de yaptı.
Mezuniyetinin ardından Erivan’a dönen Arutyunian, 1954 yılında Ermeni Devlet Filarmoni Orkestrası’nın sanat yönetmenliğine atandı; Sovyet Besteciler Birliği ve Ermeni SSC Besteciler Birliği’nin yönetim kurullarında görev aldı.
Kasım 1949’da Leningrad Filarmoni’nin Büyük Salonunda Yevgeniy Mravinskiy yönetiminde icra edilen “Festival Uvertürü”nü besteleyen Harutyunyan, Ermeni halk müziğini yansıtan eserleriyle yurtiçinde ve yurtdışında beğeni toplamaya devam etti. Bestecinin en önemli eserlerinden biri, yazının başında da sözünü ettiğimiz trompet konçertosudur. Andante-Allegro energico, Meno mosso, Tempo I, Meno mosso ve Tempo I-(Cadenza) Coda bölümlerinden oluşan eser, Ermeni halk müziğinin melodik ve ritmik özelliklerinin de katkısıyla güçlü bir etkiye sahiptir.
Harutyunyan’ın altıncı büyük bestesi olan trompet konçertosu, aslında, 1943 yılında Ermeni Filarmoni Orkestrası’nın baş trompetçisi olan Zsolak Vartasaryan için yazmıştır. Vartasaryan’ın savaşta ölmesi nedeniyle 1950 yılına kadar tamamlanamayan eser ilk kez Aykaz Messlayan tarafından seslendirilmiş; eserin batıda tanınmasını sağlayan ise büyük Sovyet trompetçi Timofey Aleksandroviç Dokschitzer olmuştur. Şimdi bu eseri Timofey Aleksandroviç Dokschitzer’in yorumuyla dinliyoruz.
https://haber.sol.org.tr/haber/dinlemenin-ve-izlemenin-ritmi-aleksandr-harutyunyan-315545
Leave a Reply