Osmanlı İmparatorluğu’nun içişleri bakanı Talat’ın, Ermenilerin ihtida etmesi şartlarıyla ilgili genelge

Tanınmış Türk Soykırım uzmanı Taner Akçam’ın da, “Ermenilerin Zorla Müslümanlaştırılması. Sessizlik, İnkâr ve Asimilasyon” kitabında belirtmiş olduğu gibi Osmanlı yöneticileri, Ermeni Soykırımı esnasında ihtida eden Ermenileri belli bir süreliğine, özellikle de 1 Temmuz 1915’e kadar olan sürede, ihtida etmeleri durumunda tehcirden alıkoyulmalarına müsaade etmiş, lakin 1 Temmuzdan başlayarak, aynı yılın 4 Kasımına kadar, mühtedi Ermeniler için benzer bir ayrıcalık yapmayı yasaklamıştır. Akunq.net sitesi, Talat tarafından 4 Kasım 1915 tarihinde tüm valilere yollanmış olan Osmanlıca telgrafın kopyasını ve Batı Ermenicesiyle yapılmış tercümesini (Ermenice sayfalarda-çev. notu) sunmaktadır. İşbu belgeden görüldüğü üzere, yeniden izin verilen ihtida herkes için olmayıp, belli prensiplere göre düzenlenmektedir. Bulundukları yerde kalma izni elde etmiş Ermenilerden, sadece başvuruları kabul edilenlere ihtida etme izni verilir.

“BAB-I ALİ

İÇİŞLERİ BAKANLIĞI

Asayiş genel müdürlüğü

Şahsi: 6270

(şifre)

Gizli

Erzurum Vilayetine

Aydın Vilayetine

Hüdavendiğâr Vilayetine

Trabzon Vilayetine

Van Vilayetine

Urfa Vilayetine

Zor Kaymakamlığına

Kayseri Kaymakamlığına

Maraş Kaymakamlığına

Adana Vilayetine

Bitlis Vilayetine

Diyarbakır Vilayetine

Konya Vilayetine

İzmit Kaymakamlığına

Karahisar Kaymakamlığına

Karasi Kaymakamlığına

Eskişehir Kaymakamlığına

Ankara Vilayetine

Halep Vilayetine

Mamüret-ül Aziz Vilayetine

Sivas Vilayetine

Musul Vilayetine

Canik Kaymakamlığına

Kal-a Sultaniye Kaymakamlığına

Niğde Kaymakamlığına

Kütahya Kaymakamlığına

Ermenilerin ihtidası ile ilgili göz önünde bulundurulması gerekenler

• Tehcire gönderilmeyen Ermeniler, ancak ihtida etmeleri durumunda eskiden beri yaşamış oldukları mahallerde yaşamlarını sürdürebilirler.
• Genel tehcir edilenlerle birlikte yollanmış olsalar dahi, başvurularına bakanlıktan olumlu yanıt gelmesi durumunda, tehcirden muaf olup, evleri ve mal varlıkları başkalarına devredilmiş dahi olsa, kendilerine geri verilecektir.

Böylelerinin ihtidası kabul edilecektir.

22 Ekim 1331

(4 Kasım 1915)

Nazır

(Talat paşa)

(imza)”

Batı Ermenistan ve Batı Ermenileri Sorunları Araştırmaları Merkezi, işbu belgeyi Osmanlı arşivlerinden bulup, Ermeniceye çevirerek Akunq.net’e sunmuş olan Amerika’da yerleşik İstanbullu Ermeni araştırmacı Gevorg Hakobyan’a şükranlarını sunar.

Ermenice’den Türkçe’ye çeviren: Tiran Lokmagözyan

Akunq.net