Yeni belge: İspanya kralı 1916 yılında Daniel Varujan’ın kurtulması için çabalarını sürdürür

Batı Ermenistan ve Batı Ermenileri Sorunları Araştırmaları Merkezi tarafından geçenlerde yayınlanmış olan belgelerde İspanya kralı XIII. Alfonso’nun, 24 Nisan 1915 tarihinde tutuklanan Ermeni aydınlardan bazılarının kurtarılmasına yönelik çaba sarf etmiş olduğu görülmekteydi.

Bu belgelerin bilim adamları ve genel olarak tüm okurlarımız arasında büyük ilgi uyandırmış olduğundan dolayı, Akunq.net tarafından 1916 Mayısında İspanya’nın Osmanlı İmparatorluğu’ndaki temsilcisinin, o dönemdeki Osmanlı dışişleri bakanı Halil Menteşe’ye yönelik resmi mektubu da yayınlanmaktadır. Mektuptan görüleceği üzere İspanya kralı 1916 yılında Daniel Varujan ve diğer Ermeni aydınlarının, Osmanlı yöneticilerinin emriyle çoktan katledilmiş olduğunu henüz bilmeyerek, onları kurtarabilme konusunda ümit beslemektedir.

Bu belge Amerika’da yaşayan İstanbullu Ermeni Gevorg Hakobyan tarafından Osmanlı arşivlerinden bulunarak, Batı Ermenistan ve Batı Ermenileri Sorunları Araştırma Merkezi’ne sunulmuş, merkezin Türkçe bölümü sorumlusu Meline Anumyan tarafından ise Fransızcadan Ermeniceye çevrilmiştir.

“10 Mayıs 1916

İspanya’nın Osmanlı temsilciliği

Sayın nazır

Bu ayın 1’inde ve 8’inde Siz ekselanslarıyla görüşmede bulunmak şerefine nail oldum.

Bu konuşmalarımızda birkaç Ermeni’yle ilgili görüştük, haşmetli kralımız tarafından bu kişilerin serbest bırakılması rica edilmişti, izninizle bir şey daha eklemek istiyorum, Daniel Varujan olarak belirtilen şahsın adı Daniel Çubukkâryan’dır ve daha çok bilinen Varujan ismi sadece mahlasıdır.

Bilgilerime göre belirtilen şahıs 11/24 Nisan 1915 tarihinde tutuklanarak, diğer tutuklularla birlikte Çankırı’ya gönderilmiş ve en azından aynı yılın Ağustos ayının 7/20 tarihine kadar orada kalmış, oradan da büyük bir ihtimalle Ayaş’a sevk edilmiştir.

Bu kişinin Osmanlı hükümeti tarafından verilen talimatıyla başlatılan aranmasını kolaylaştırmak amacıyla bugüne kadar vuku bulanları Siz ekselanslarına bildirmek istedim ve bu münasebetle, belirtilen şahısların sorunuyla ilgili çalışmalarımı hızlandırmak yönünde az önce talimat almış olduğumu bildiririm.

Haşmetli İspanya kralına mümkün olduğu kadar hızlı cevap verebilmem için, belirtilen aramaların sonucunu bana ileteceğinizden dolayı Siz ekselanslarına şimdiden teşekkürlerimi sunarım.

Sayın nazır

Saygılarımı sunarım.”

Fransızcadan Ermeniceye çeviren: Meline Anumyan

Akunq.net

Çeviren: Diran Lokmagözyan