Eski Mezopotamya uygarlıklarının bir kısmı tarihin arka planında kaybolmuşsa da, etkileri bugüne kadar yaşamaya devam etmiştir. Kartografya, başka bir deyişle haritacılık, Fırat ve Dicle nehirleri arasındaki topraklarda yaşayan halkların bundan bin yıl önce öncülüğünü yaptığı bilim dallarından biriydi.
Kil tablet üzerine oyularak yapılmış olan dünyanın bu en eski haritalarından birinin (bugün ona Yakın Doğu ya da Orta Doğu haritası diyebiliriz) Babilliler tarafından İ.Ö. 6. yüzyılda yapıldığı kabul edilir. Bu haritada, eski çağda Perslerin kullandığı “Armina” sözcüğünün Babilce karşılığı olan “Urartu” ya da “Uraştu” adının verildiği ülkeyi görürüz. Perslerin “Armina” sözcüğü sonradan – ve bugün de – “Armenia”, yani Türkçede “Ermenistan” olarak tanındı ve bilindi.
Urartu ya da Ararat Krallığı İ.Ö. 9 ile 6. yüzyılları arasında hüküm sürdü. Bu yüzyıllar arasında krallık Asurlular ve Babillilerle, aynı zamanda Medler ve diğer eski Pers kavimleriyle rekabet halindeydi. Urartu Krallığı, eski Ermeni krallıklarının öncülü olarak kabul edilir. Krallığın Ağrı dağı (bu dağ, Ermeniler için büyük anlam taşıyan bir simgedir) çevresinde kurulu başkenti çoğu kez ilk Ermeni başkenti olarak anılır. Tuşpa kalesi bugün de, Türkiye’nin doğusundaki, Ermenilerin dünyada en uzun süre yaşadığı yerleşim yeri olarak kayıtlara geçmiş ve hiç kuşkusuz 1915 yılına kadar en eski Ermeni varlığını barındırmış olan Van kentinde göğe yükselmektedir.
Modern Ermenistan’ın başkenti Erivan’ın da kökleri Urartu’ya uzanır. 1950’lerde yapılan arkeolojik çalışmalar, kazılarda bulunan yazıtlara göre İ.Ö. 782 yılında Kral Argişti tarafından yaptırılan ve bugün Erivan kentinin bir bölümünde yer alan Erebuni kalesini ortaya çıkardı. Kralın, Mezopotamya’nın çiviyazısı ile taşa oyulmuş bildirgesi, Erivan’ın “doğum belgesi” olarak kabul edilir. Zaten Erivan (Yerevan) sözcüğü de, Erebuni sözcüğünden türetilmiştir. 1968’de Erebuni kalesinin 2.750’inci kuruluş yılı kutlanmış ve Erivan – Erebuni’nin öyküsüne adanan tarihlerde ülkede her yıl etkinlikler düzenlenegelmiştir.
Urartu Krallığı, İ.Ö. 9-6. yüzyıllar
Artaxiad, Creative Commons
Referanslar ve diğer kaynaklar
1. Kurt Buzard. “Babylonian World Map, British Museum, London”, Travel to Eat, 9 Ekim 2012
2. The British Museum. “Map of the World”
3. Rouben Galichian. Historic Maps of Armenia: The Cartographic Heritage. I. B. Tauris, 2004
4. Jona Lendering. “Urartu”, Livius.Org, 12 Ekim 2011
5. Wikipedia: “Babylonian Map of the World”
http://100yil100gercek.com/gercek/ermenistan-dunyanin-en-eski-yer-isimlerinden-biridir/
Leave a Reply