İdari yapı
Doğu Ermenistan ile birlikte tüm bölgenin Rusya’yla birleşmesi sonucunda bir idari bölünme ve yürürlükte olan kanunlar karışımı oluşur. Hükümet, ortak ve özel bir idari şekil oluşturmayı düşünmekteydi.
1840 yılında kabul edilen kanunla Transkafkasya yeni bir idari bölünmeye tabi olur. Gürcü-İmeret eyaleti ile Hazar eyaleti olarak iki idari birim oluşturulur. Ermeni Eyaleti, ayrı bir idari birim olarak ortadan kaldırılır. Bu yeni büyük-devlet kanunu, Transkafkasya halklarının milli özelliklerini göz ardı etmekte olduğundan dolayı, genel bir memnuniyetsizliğe yer verir.
Çarlık düzenini pekiştirmek amacıyla 1844 yılında Kafkasya’da imparator naipliği oluşturulur. Tecrübeli görevli A. Vorontsov, naip tayin edilir ve esnek bir politika uygular. 1849 yılında, özel bir emirle Yerevan Eyaleti oluşturulur. Yerevan, Aleksandrapol, Nakhicevan, Yeni Bayazet ve Ordubad olmak üzere 5 sancak bu vilayete dahil olur. Bu idari bölünme uzun süre, 1917 yılına kadar sürer. Çarlık hükümeti, 1830-1840’lı yıllarda oluşturduğu idari değişikliklerle Transkafkasya’da Rus kanunları ve idare şeklini pekiştirir.
Ekonomi
Geri kalmış Osmanlı ve İran egemenliğinde uzunca bir süre kalan Ermenistan’ın ekonomisi, hayli düşük bir seviyede kalmıştı.
Buğday, arpa, pirinç, pamuk, tütün vs. ekilmekteydi. Rusya bünyesine dahil olduktan sonra Ermenistan’da patates ve lahana üretimine başlanır. Bağcılık, özellikle de üzümcülük yaygındı. Toprak, ortaçağdan kalma aletlerle işlenmekteydi.
Ermeniler arasında zanaatlar gelişmiş olup, özellikle şehirlerde yoğunlaşmıştı. Meslek erbabları kendi teşkilatlarına, esnaf birliklerine sahipti.
Endüstri çok az gelişmişti. Doğu Ermenistan’da Alaverdi, Akhtala ve kısmen de Kapan bakır madenleri ile Nakhicevan ve Koğb’taki tuz madenleri faaliyet göstermekteydi. Üretilen bakır ve tuz ihraç edilmekteydi.
Çarlık yönetimi, Transkafkasya’yı kendisine tabi kılmak amacıyla ticarete destek verir. Bu ekonomi dalı gelişim gösterir. Transkafkasya ticareti genelde Ermenilerin elinde yoğunlaşmaktaydı.
Şehirler geri kalmış bir durumdaydı. Doğu Ermenistan’ın en önemli şehirleri Yerevan, Aleksandrapol (Gümrü), Nakhicevan, Akhaltskha, Kars ve Şuşi idi. Bu şehirler idari ve ticari-endüstriyel merkezler olmakla birlikte, göze çarpan kültürel kurumlardan yoksundu. Bu şehirlerin nüfusu 10-13 bini geçmemekteydi. Nüfusun gelişmesi ağır ilerlemekteydi. Yerevan şehri 1830’larda 11.300 nüfusa sahipken, 1850 yılındaki nüfusu sadece 12.600’e ulaşmaktaydı.
Çarlık hükümeti, Ermenistan da dahil olmak üzere tüm Transkafkasya’ya bir koloni gözüyle bakmaktaydı.
http://www.findarmenia.com/arm/history/23/435
Çeviren: Diran Lokmagözyan
Leave a Reply