Artsakh’ta hareketin yayılması
Artsakh’ın Ermeni askeri birlikleri, Artsakh’ı Osmanlı işgalcilerinden koruma konusunda önemli rol oynarlar.
Osmanlı birlikleri burada daha çetin ve organize bir direnişle karşılaşır. Artsakh’ını kurtuluş birlikleri 1724 yılında Osmanlı ordularına karşı ortak mücadeleyle ilgili Gandzak Müslümanlarıyla antlaşma yapar. Artsakh ordu komutanları, Osmanlı ordularına karşı mücadele konusunda, Pers yönetimine de işbirliği önerir. Artsakh meliklikleri, ortak bir kararlılıkla yabancı işgalcilerin saldırılarına karşı koyup ülkeleri ve halklarını yıkımdan korumaya hazırdı. Ermeni İvan Karapet de, Ermenilerin mücadelesine destek sözüyle Rusya’dan Artsakh’a gelir. Bu durum, Ermeni liderlerini daha da ümitlendirir.
Şuşi ve Varanda’nın savunma çarpışmaları
Üç Osmanlı ordu birliği, 1725 Mart’ında Varanda bölgesine saldırır. Ermeni savunma güçleri, yaklaşık 6.000 Osmanlı askerine Artsakh’ın Ermeni köylerine girme izni verip, ani bir gece saldırısıyla hepsini imha eder. İki Osmanlı paşası öldürülür, üçüncüsü ise esir alınır. Osmanlı ordusunun imha edilmesi ve Ermeni güçlerinin bu önemli zaferi büyük yankı bulur ve Ermenilerin savunma şevki yükselir.
Osmanlı ordusunun Artsakh’a yönelik diğer saldırısı da başarısızlıkla sonuçlanır. Osmanlı ordusunun 1726 yılında Şuşi’yi işgal etme niyetiyle gerçekleştirdiği inatçı saldırıları Ermenilerin direnişine takılıp başarısızlığa uğrar.
Böylece, Osmanlı ordusunun Şuşi kalesini kuşatma altında tutma denemesi başarısız olur. Osmanlılar, sekiz günlük çarpışma neticesinde sekiz yüz kayıp vererek, Gandzak’a doğru geri çekilmeye mecbur olur. Osmanlı ordusu, tattığı yenilgiler neticesinde, ani saldırılar stratejisini seçer.
Artsakh Ermeni kurtuluş güçlerinin, Osmanlı ordusuna karşı yürütmüş olduğu mücadelede üstünlük, ancak 1728 yılında düşmana geçer. Kurtuluş güçlerinin bir kısmı, Rusların vaatlerinden hayal kırıklığına uğrayıp, daha fazla kan dökülmesini önlemek amacıyla Osmanlılarla görüşmelere oturmayı yeğler.
Rus-Osmanlı antlaşmasının imzalanmış olduğunu duyarak, Osmanlılarla görüşmeler yapma eğiliminde olan Yesayi Hasan-Celalyan aynı yıl içinde vefat eder.
Bu siyasi çizgiyi reddeden Ermeni komutanlar, 1729 yılı başlarında, destek güçleri elde etmek amacıyla Avan ve Tarkhan yüzbaşıların önderliğinde, Rus ordusuna yeni bir heyet yollarlar. Rus komutanlığı, Ermeni heyetinin ricasını tekrar yerine getirmez. Ermeni heyeti, Rusya’dan yardım elde edemeyince, artık Artsakh’a dönmez. Osmanlı işgaline karşı mücadeleyi 1729-1731 yıllarında, ordu komutanı Abraham liderliğindeki Gülistan sığnakhı sürdürmekteydi. Osmanlı işgalcilerine karşı yürütülen mücadelenin düzenlenmesi için 1730’lu yılların Artsakh’ında artık ortak bir komutanlık bulunmamasına rağmen, Ermeni halkı silah bırakmayıp, kurtuluş mücadelesini sürdürmüştür.
Artsakh’ın kurtuluş mücadelesi, tüm Ermeni halkı arasında büyük yankı bulmuş, Ermeni halkının gelecek nesillerini de yüreklendirip, kendi güçlerine yönelik inanç aşılamıştır.
http://www.findarmenia.com/arm/history/22/391
Leave a Reply