Zeynep Tozduman
Türkiye Kadın hareketine damgasını vuran,Osmanlı’dan günümüze değin resmi ideolojiler tarafından yoksayılan/yokedilen Ermeni Halkının kadınlarından bahsetmek istiyorum sizlere.
İzmir Kadın Yazarlar Derneğinin (KYD) ilk çıkardığı bu dergide çok dilli bir coğrafyanın,çok dillli anlayışına hizmet edebilecek olarak gördüğüm,dergi yayın kuruluna KYD yönetici ve tüm üyelerine öncelikle çok teşekkür ederim.
Beş Ermeni feminist yazarlar şunlardır.Elbis Gesaratsyan,Sırpuhi Düsap,Sibi (Zabel Asadur),Zabel Yesayan,Hayganuş Mark’ı 8 Mart Dünya Emekçi kadınlar gününde hatrırlayarak saygıyla anıyorum.Birlikde yaşadığımız ülkede Feminist harekete dipnot düşen bu beş Ermeni kadını kısaca tanıtalım.
Bu kadınlardan özellikle Elbis Gesaratsyan 1830 yılında İstanbul-Beşiktaş’da doğmuş olup, Türkiye’de ilk Ermeni kadın gazeteci olarak kabul edilir,1862-63’te ilk Ermenice Kadın dergisi olan aydınlık GİTAR’ı yayımladı.Cinsler arası eşitsizliğin nedenlerini çözümlediği ve toplumun ileri gitmesi için ”KADININ ÖZGÜRLEŞMESİNİ”savunan ilk kadın yazardır.
Sırpuhi Düsap, 1841’de İstanbul-Ortaköy’de doğmuştur.Toplumsal baskıları dillendiren,kadınların meslek sahibi olması için mücadele eden yazar ve aktivist kadınların eğitiminin ateşli bir savunucusu olmuştur.Kadınların kurtuluş sorununu 1880-1881 de üç makaleyle gündeme getiren Ermeni aydnıdır.
Zabel Yeseyan ise 1895’te Paris Sorbonne’da üniversiteye giden ilk Ermeni kadın olup, Ermeni edebiyatı tarihinde barış yanlısı ,savaşa ve militarizme karşı duruşuyla tanınmış olmasının yanısıra sınıf ve toplumsal cinsiyet perspektifiyle kadını ele almıştır.1909’da Adana’da yaşanan Klikya katliamının sonuçlarını izlemeye giden bir aktivistdir aynı zamanda.
Sibil (Zabel Asadur), 1863’te İstanbul-Üsküdar’da doğan Sibil,Kadın hakları ve kadın eğitimi savunucusu,aynı zamanda öğretmenlik yapan bir yazardır.
Hayganuş Mark,1885’te İstanbul ayaspaşa (Beyoğlu)da doğan ilk kez kadın gazetesi çıkaran Hayganuş’ diğer feminist yazarların yanısıra yaşadığımız şehir İZMİR’e 1907’de yerleşerek Arşaluys (şafak) ve Artzakank (Yankı) gazetelerini çıkarmıştır.
Bu güne değin Türkiye Kadın hareketinde bilinmeyen ve bu ülkenin kadim halklarından olan Ermeni kadınlarının yaşadığı onca baskıya,zulme rağmen osmanlı ve ittihatı teraki sürecinde feminist harekete katkıları, ya görmemezlikden gelinmiş yada yoksayılmıştır.İzmir’de yaşayan biz Kadın yazarlar ,bir zamanlar Ermenilerin yaşadığı bu coğrafyada, bu beş Ermeni feminist kadın yazarları yazıyla da olsa anarak onlara olan Kadın dayanışması borcumuzu 100 yıl sonra yerine getirmenin mutluluğunu yaşıyoruz.
http://www.oia.net/news/article.asp?aid=745
Leave a Reply