Ağbak, Ağbag: 1. Büyük Ağbak, Büyük Hayk’ın Vaspurakan Eyaletinde, Büyük Zap Nehri’nin üst kısmındaki Ağbak Deresi havzasında, merkezi Adamakert olan ilçe. Ağbak’la ilgili olarak Kakenits, Vorserank ve Osi köyleri belirtilmektedir. Osi Köyü hudutlarında bulunan Surb Khaç (Aziz Haç) manastırında, Ardzruni…
Category: Büyük Hayk’ın İlçeleri
Ağdzn
Ağdzn, Arzn: Büyük Hayk’ın Ağdznik Eyalet’inde ilçe. Batı Dicle Nehri’nin Arzan ve Bağağeş kollarının alt havzasını içine almaktadır. Tarihçi Yeğişe tarafından Arznarzün, Tovma Artzruni tarafından Arzn Ağdznyats, antik yazılarda ise Arzaene olarak anılmaktadır. Merkezi, Arzn veya Arzan’dır (günümüzde Kharzan şehri).…
Ağün
Ağün: Büyük Hayk’ın Yüksek Hayk Eyalet’nde ilçe. Fırat Nehri’nin Ağünadzor kolunun havzasını içine almaktadır. Merkezi, Nkopolis-Zimara yolu üzerinde bulunan Ani Adüno (Analün) kalesiydi. Bu kale, N.Adonts ve Yunan-Roma kaynaklarında belirtilen Analibnan’dır. Geç ortaçağ döneminde Ağntsik olarak da anılmaktaydı. Küçük Ermeni…
Ağiovit
Ağiovit, Ağo hovit, Ağvo Hovit: Büyük Hayk’ın Turuberan Eyaleti’nde, Van Gölü’nün kuzey kıyısında ilçe. Büyük ihtimalle M.Ö. IX. yüzyıl çivi yazıtlarında anılan Alniuni ilçesi. Eski çağlarda Ermeni hanedanlarının akrabalarının yerleşim yeri (Kacberunik’e dahil). Erken ortaçağ döneminde Gnuni sülalesinin mülkü olarak…
Ardaz
Ardaz: Büyük Hayk’ın Vaspurakan Eyaleti ilçelerinden ve miras hakkıyla Amatuni hanedanına ait olan mülktür. Alan olarak Maku (İran) ilçesine denk düşmektedir. Tarihçi Movses Khorenatsi’ye (Khorenli Movses) daha eski dönemlerde Şavarşavan veya Şavarşakan olarak anılmış, M.Ö. II. yüzyılın ilk yarısında ise,…
Arvastan
Arvastan, Aruastan, Migdonia: Ermeni Mezopotamya’sının (güneydoğu kısmı) ilçesidir. Khabur (Habur) Nehri’yle Osroyene’ye sınırdaştı. Merkezi, Mtzbin olmuştur. Ermeni dünyasının önemli bir kısmı olmuştur. Asur, Urartu Krallığı, Akemenik, Selevkos, Part devletlerine dâhil olmuştur. M.Ö. 88 yılında II. Büyük Tigran tarafından tekrar Ermenistan’a…
Aznvadzor
Aznvadzor, Aznvats Dzor: Büyük Hayk’ın Ağdznik Eyaleti ilçelerinden. Tatik (günümüzde Güzeldere) nehrinin verimli vadisini içine almaktaydı. IX. yüzyılda Aznvadzor, Vaspurakan kralı Gagik Artzruni tarafından Arap işgalcilerin elinden kurtarılmıştır. XIV. yüzyılın ilk yarısında bölge Osmanlı Devleti tarafından işgal edilmiştir. Aznvadzor, Güzeldere…
Azordats Por
Azordats Por, Azord: Büyük Hayk’ın Azord Nehri havzasında, Tayk Vilayeti ilçelerindendir. IV.-VIII. yüzyıllarında Mamikonyan hanedanının mülkü olmuştur. Merkezi Azort’tur. X. yüzyılda Azortats Por, Tayk Gürelabadlığı’na dahil olduğunda burada yaşayan Ermenilerin bir kısmı Kalketonluğa meyletmiştir. Oşk, Khakhu, Egrek (Agarak), İs ve…
Bagrevand
Bagrevand, Bagravand, Bagravan, Bagrevan (Bagavani olarak da anılan antik dini-siyasi merkez): Büyük Hayk’ın Ayrarat Eyaleti’nde, Aradzani Nehri’nin üst kısmını ve Bagrevand (Şarian) kolunun geniş vadilerini içine alan ilçe. Kuzeybatıda Basen (Pasinler) ve Havnunik, kuzeyde Gabeğyank ve Çakatk, doğuda Kogovit, güneydoğuda…
Bakran
Bakran, Bakan, Bagan, Marand: Büyük Hayk’ın Vaspurakan Eyaletinde, Yeraskh Nehri güneyinde, Goğtn ve Gabityan ilçeleri arasında bulunan ilçe. Ermeni kralı I. Trdat (62–80), Bakra’da bir yerleşim yeri kurarak kardeşi, Marastan kralı Bakur’un adıyla, Bakurakert adlandırır. Bu şehir Pevtinger haritasında “Filadelfia”…
Basen
Basen, Basyan, Basyank: Büyük Hayk’ın Ayrarat Eyaletinde, Yeraskh Nehri’nin üst kısmında bulunan ilçe. Bölgenin ismi yerel soy isminden alınmadır ve daha Ksenofon bile Pasianlar (Basianlar) halkından bahsetmektedir. Büyük kısmı ovalıktır ve bu yüzden Ermeni tarihçiler tarafından “Büyük Ova§, “Geniş Ova§,…
Berdats Por
Berdats Por, Berdapor. Büyük Hayk’ın Tayk Eyaleti’nde, Bukha Nehri’nin sağ kolu olan Berdik deresi havzasında bulunan ilçe. Doğu sınırını Bukha Nehri, batı sınırını ise Kızıl Porak dağ silsilesi oluşturmaktadır. Kuzeyde Koğ ve Çak, güneyde ise Partizats Por ilçelerine sınırdaştı. Ortaçağda…
Bujunik
Bujunik, Bjunik. Büyük Hayk’ın Vaspurakan Eyaleti’nde, Surb (Aziz) veya Sev (Kara) Tikin (Bayan) Nehri vadisinde ilçe. Güneybatıdan Rıştunik, kuzeydoğudan Gukank, doğudan Andzevatsik, güneyden Arnoyotn, batıdan Mok ilçeleriyle sınırdaştı. “Aşkharatsuyts”da (coğrafya kitabı) adı geçmektedir. Bujunik bölgesi daha sonra Van Vilayeti’nin Moks…
Cermadzor
Cermadzor. Mok Eyaleti’nde, Cerm (Doğu Dicle) Nehri havzasında bulunan bölge. Yüzeyi dağlık, ormanlarla kaplı ve sulaktır. Tarihçi Tovma Ardsruni, Vardan Mamikonyan’ın bir süreliğine sığınmış olduğu Cermadzor’daki Zırayl (Zırğayl, Zırel) Kalesi’nden bahsetmektedir. Cermadzor, genel olarak, daha sonra ortaya çıkan Şatakh (Çatak)…
Çakatk
Çakatk. Büyük Hayk’ın Ayrarat Eyaleti’nde, Ermeni Parı sıradağları ve Yeraskh (Aras) Nehri arasında, Yeraskh’ın Vardamarg ve Agarak kolları havzasında bulunan bölge. Kuzeybatı ve kuzeydoğuda Yeraskh üzerinden Arşarunik ve Aragadsotn’a güneybatı ve güneydoğda (Ermeni Parı sıradağları üzerinden) Bagrevand ve Kogovit, doğuda…