Թուրքիայի համշենահայ մտավորականը արևմտահայերենով հեքիաթագիրք է լույս ընծայել

Թուրքիայի համշենահայ մտավորականներից Մահիր Օզքանն, աննախադեպ քայլ անելով, իր հերթական գիրքը հեղինակել ու հրատարակել է ոչ թե հայոց լեզվի Համշենի բարբառով, այլ՝ արևմտահայերենով։ Այդ մասին հայտնում է www.akunq.net –ը՝ հիմնվելով հեղինակի ֆեյսբուքյան գրառման վրա։

Աղբյուրի համաձայն՝ «Կարմլիկ» վերնագրով գիրքը լույս է ընծայել Կ․Պոլսում գործող «Արաս» հայկական հրատարակչատունը, նկարների հեղինակը Էսմե Մադրան է, իսկ խմբագիրը՝ Բագրատ Էստուկյանը։

Ինչպես իր էջում նշում է հեղինակը՝ Մահիր Օզքանը, ինքը այդ հեքիաթը նախ գրել է հայոց լեզվի Համշենի բարբառով, այնուհետև այն փոխադրվել է արևմտահայերենի։

Ուշագրավ է, որ Մահիր Օզքանն իր այս ստեղծագործությունը հրատարակել է հայկական՝ Մհեր Բեքարյան ազգանվան ներքո։ Դրա մասին նա մասնավորապես գրել է․

«Հեքիաթը լույս տեսավ Մհեր Բեքարյան անվամբ։ Տարիներ շարունակ սոցիալական հարթակներում օգտագործել եմ այդ անունը։ Վերջինիս պատմությունն իրականում զուգորդություններ ունի հեքիաթի «Կարմլիկ» անվամբ կարմրախայտ ձկան պատմության հետ։

Ես երբեք չեմ կարողացել լիովին յուրացնել Օզքան ազգանունս, որը մեզ է տրվել 1934 թ․ «Ազգանունների մասին» օրենքի ժամանակ։ Բոլորովին չեմ հասկացել, թե որպես ինչ են մեզ հատկացրել Օզքան ազգանունը, այն դեպքում, երբ մեր գերդաստանի անունն այն տարիներին եղել է «Բեքարցի», լավ, թեկուզ՝ «Բեքարօղլու» կամ «Բեքար»։ Իմ հոր պատմածների համաձայն՝ այդ ժամանակաշրջանի գյուղապետը յուրաքանչյուր գերդաստանի որևէ ազգանուն է տվել։ Մեզ էլ այդ անունն է բաժին հասել։

Ինչ վերաբերում է Մհեր անվանը, այն ընդունել եմ, երբ 90-ականներին հայ զբոսաշրջիկների մի խումբ էր եկել, նրանցից մեկը Մահիր անունս Մհեր արտաբերեց։ Այն տարեթվից սկսած Մահիր Օզքան անվանս կողքին սկսեցի կիրառել նաև Մհեր Բեքարյանը։ Այսինքն՝ որոշ առումով էլ Մհեր Բեքարյան անունն ինձ համար նշանակում է, որ նաև իմ անուն-ազգանունով եմ պայքարում ինձ պարտադրված ինքնության դեմ։

Իսկ «Կարմլիկ»-ը մի ձկան պատմությունն է, որը իրեն վերագտնելու համար ոչ թե դեպի ծով է ճամփա ելնում Փոքր սև ձկան հետ, այլ՝ գնում է դեպի գետակի ակունքը։ Քանզի միայն գետի ակունքն իմանալու դեպքում կկարողանանք ազատ մարդ լինել, եթե անգամ բաց ծով դուրս գանք»։

Հիշեցնենք, որ Մահիր Օզքանը կամ Մհեր Բեքարյանը ծնվել է 1978 թ․ Արդվին նահանգում։ 1999 թ․ ավարտել է Չուքուրովայի համալսարանի Փիլիսոփայության ֆակուլտետը։ 2008-2011 թթ․ «Ակօս»-ում հրապարակել է համշենական պատմվածքներ, որոնք հետագայում լույս է ընծայել մեկ գրքով։ 2016 թ․ նրա թարգմանությամբ հայոց լեզվի Համշենի բարբառով լույս է տեսել Սենտ Էքզյուպերիի «Փոքրիկ իշխանը» ստեղծագործությունը։ Մ․ Օզքանը նաև 2014 թ․ ի վեր հրատարակվող «Գոր» համշենյան հանդեսի խմբագիրներից է։ 2023 նրա հեղինակությամբ լույս է ընծայվել «Համշենցնակ․ համշենահայերէն» աշխատությունը, որը նվիրված է հայոց լեզվի Համշենի բարբառի քերականությանը։ Մհեր Բեքարյանն ամուսնացած է, ունի մեկ դուստր։

Մելինե Անումյան

Akunq.net