Իլյաս Օզեն
Փուշին՝ համշենցի կանանց ավանդական խորհրդանիշը, նույնքան հին է, որքան Համշենի պատմությունը։ Փուշին երկար շարֆ է, որը բարակ շերտով փաթաթվում է գլխաշորի վրա։ Ճակատի կենտրոնում հանգուցվելով՝ ուռուցիկ է դառնում։ Ավելի երկար մասերը կախվում են հետևից։ Պատահում են խառը նախշերով, ինչպես նաև այնպիսի վառ գույների փուշիներ, ինչպիսիք են նարնջագույնը, մանուշակագույնը և կարմիրը:
Փուշին համշենցի կանանց ավանդական զգեստի մասն է․ այն կապվում է հատուկ ձևով, ասեղնագործված եզրերով վառ, գունավոր մետաքսե գլխածածկի տակից: Հավաստի տեղեկություն չկա, թե որքան ժամանակ է օգտագործվել այս ավանդական հագուստի տարրը․ այն նույնքան հին է, որքան Համշենի պատմությունը։
Այն տարբեր կերպ է օգտագործվել Հեռավոր Արևելյան Ասիայից մինչև Եվրոպա շատ տարածաշրջաններում: Արդյունքում, համշենցիները գալով այս տարածաշրջան իրենց անուններով՝ չեն թողել իրենց ավանդույթները (հոդվածի հեղինակը ներկայացնում է թուրքական իշխանությունների պնդումները համշենահայերի եկվորության մասին, ինչի կեղծ լինելն արդեն ապացուցվել է-Ակունքի խմբ․)։
Համշենցի տարեցներից և փորձագետներից ստացված տեղեկությունների համաձայն՝ սահմանադրական միապետության ժամանակաշրջանից մինչև Թուրքիայի Հանրապետության 1920-1930-ական թթ․ ժամանակաշրջան համշենցիներից յուրաքանչյուրն իր տանն էր գործում փուշին՝ դաշտերի կտավատից ստացած գործվածքից։ 1940-ականներից ջուլհակագործության զարգացման հետ մեկտեղ, համշենյան փուշիներն սկսեցին արտադրվել Բուրսայում՝ մետաքե կտորից մինչև 1960 թ․։ Այսօր մետաքսե գործվածքից պատրաստված փուշիները ներմուծվում են Իրանից։
Թեև այսօր քիչ օգտագործվող համշենյան գուլպաները և արդեն գործածությունից դուրս եկած փարակապերը կորցրել են իրենց նշանակությունը, համշենյան փուշիները դեռ պահպանում են ավանդական նշանակությունը։ Հագուստի այս ոճը շարունակվում է՝ պահպանելով իր ողջ ինքնատիպությունը։ Գլխի այս հանդերձանքն այնքան առանձնահատուկ և կարևոր է, որ այն կարելի է անվանել համշենցի ժողովրդի ազգային զգեստ։ Արևմտյան Համշենի շրջանի կոշտությունն ու անմատչելիությունը մինչև այսօր արդյունավետ են եղել Արևմտյան Համշենի մշակույթի պահպանման գործում, որն ունի բազմաթիվ տեղական հատկանիշներ:
Թարգմանեց Տիգրան Չանդոյանը
Լուսանկարը՝ Ուղուր Բիրյոլի
Akunq.net
Leave a Reply