Երևանում տեղի ունեցավ Արևմտահայաստանում հայերի ինքնության պայքարի մասին հուշագրության հայերեն թարգմանության շնորհանդեսը (լուսանկարներ)

Երեկ Արևմտահայոց հարցերի ուսումնասիրության կենտրոն գիտահետազոտական հիմնադրամում տեղի ունեցավ արևմտահայ հուշագիր Ֆերման Թորոսլարի «Աքսոր․ ապստամբութեան բովէն անցած մութքեցի հայ ընտանիք մը» գրքի հայերերեն հրատարակության շնորհանդեսը։ Գրքի թարգմանիչը սփյուռքահայ մտավորական Մարի Մերտխանեան-Եարալեանն է, ով մշտական բնակություն է հաստատել Հայաստանում։

Այդ մասին հաղորդում է Akunq.net-ը։

Աղբյուրի համաձայն՝ շնորհանդեսին մասնակցեցին հուշագրության թարգմանչուհին, հայերեն հրատարակության խմբագիրը, Արևմտահայոց հարցերի ուսումնասիրության կենտրոնի աշխատակիցները, թուրքագետներ, հրապարակախոսներ, ՀՅԴ կուսակցական գործիչներ, լրագրողներ, Հայաստանում մշտական բնակություն հաստատած սիրիահայեր և գրքով հետաքրքրված այլ անձինք։

Նախ ելույթ ունեցավ գրքի խմբագիրը՝ հայագետ, բանասիրական գիտությունների դոկտոր Հայկազուն Ալվրցյանը, ով մասնավորապես անդրադարձավ Արևմտյան Հայաստանում և Թուրքիայի այլ շրջաններում իսլամացած և ծպտյալ հայության հիմնահարցին՝ նշելով, որ հուշագրության հեղինակը «բռնի կրոնափոխված եւ երկար տարիներ գաղտնի կյանքով ապրած մի ընտանիքի ավագ որդին է, որը միայն երիտասարդ տարիներին է տեղեկանում, որ իրենք հայ են, եւ որ իր ընտանիքի՝ տառապանքներով ու զրկանքներով լի կյանքի պատճառը հենց հայ լինելն է: «Հայ էին, սակայն ինքն այդ մասին չգիտէր, քանզի իրեն չէին ասել այդ մասին, իսկ չէին ասել, որովհետեւ դա կարող էր կյանք արժենալ»,-շեշտեց Հայկազուն Ալվրցյանը:

Այնուհետև հուշագրության դեպքերին առնչվող պատմական փաստերը ներկայացրեց թուրքագետ, պատմական գիտությունների թեկնածու Մելինե Անումյանը, ով հիշեցրեց, որ Թուրքիայի Հանրապետության ամբողջ պատմությունը հայտնի է պետության կողմից թուրք ազգի արհեստական կերտման գործընթացին ուղղված բռնարարքներով, որի նպատակը Թուրքիայի բնակչության միատարրացումն էր։ Մելինե Անումյանն անդրադառնալով 1934 թ․ ԹԱՄԺ-ի կողմից ընդունված «Վերաբնակեցման մասին» օրենքին, հայտնեց, որ այդ օրենքը, տվյալ ժամանակաշրջանի Թուրքիայի ներքին գործերի նախարար Շյուքրյու Քայայի կարծիքով, պետք է կառուցեր «մեկ լեզվով խոսող, նույն կերպ մտածող, միանման զգացումներ տածող» բնակչությամբ մի երկիր։

Ապա խոսքով հանդես եկավ գրքի թարգմանչուհին՝ սփյուռքահայ մտավորական Մարի Մերտխանեան-Եարալեանը, ով նշեց, որ հուշագրության հեղինակի հետ ծանոթացել է 2003 թվականին, ԱՄՆ-ի Նյու Ջերսի նահանգում, որտեղ ներկայում բնակվում է Ֆերման Թորոսլարը։ Գրքի թարգմանչուհին շեշտեց, որ հուշագրության մեջ ներկայացված դեպքերն իրականում բացահայտում են Թուրքիայի պետական քաղաքականության մեկ ուրիշ կողմը, որն ըստ էության Ցեղասպանության շարունակությունն է։ Մարի Մերտխանեանը նաև ընդգծեց, որ նման հայերից ոմանք կարողացել են այս քաղաքականության դեմ պայքարել, սակայն՝ շատ ծանր գնով։ Որպես օրինակ, թարգմանչուհին նշեց գրքի հեղինակի քրոջ պատմությունը, ով ստիպված է եղել ամուսնանալ իրենից 40 տարով մեծ մարդու հետ միայն նրա համար, քանի որ վերջինս հայ էր․․․  Մարի Մերտիխանյանը ելույթն ավարտեց հետևյալ խոսքով․ «Այս օրերուն, երբ թուրքի հետ բարեկամութեան ու հաշտ ապրելու հեքիաթներ կը հիւսուին, մեզի համար չափազանց կարեւոր է հասկնալ, որ խաղաղութեան այդ շղարշին տակ շարունակուող հայրենազրկում եւ ցեղասպանութիւն կայ թաքնուած…»։

Ելույթ ունեցան և գիրքը կարևորեցին նաև գրող, հրապարակախոս Սպարտակ Ղարաբաղցյանը, ՀՅԴ բյուրոյի նախկին ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանը և շնորհանդեսին ներկա այլ մտավորականներ։

Akunq.net