«Ուսյալ ազգի վկայագրերը». Ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտում բացվեց արժեքավոր արխիվների ցուցադրություն

Հայ ժողովուրդը հսկայական մշակութային ժառանգություն է թողել իր պատմական բնօրրանի այն տարածքներում՝ Արևմտյան Հայաստանում, Կիլիկիայում, Օսմանյան կայսրության հայաբնակ այլ վայրերում, որտեղ ավելի քան 100 տարի առաջ ենթարկվեց մարդկության դեմ մեծագույն հանցագործության՝ ցեղասպանության, այսինքն՝ զանգածային բնաջնջման, տեղահանությունների և հայրենազրկման: Կա մի հայտնի ճշմարտություն, որ հայերը որտեղ էլ հաստատվեն՝ նախ կառուցում են դպրոց և եկեղեցի, հետո նոր՝ տուն:

Ինչպես հաղորդում է «Արմենպրես»-ի թղթակիցը՝ ապրիլի 22-ին, «Հայոց ցեղասպանության դասավանդման մարտահրավերները 21-րդ դարում» եռօրյա գիտաժողովի շրջանակներում, Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտում (ՀՑԹԻ) տեղի ունեցավ «Հայկական վարժարանների հետքերով. ուսյալ ազգի վկայագրերը» խորագրով ժամանակավոր ցուցադրության բացման արարողությունը, որը, ինստիտուտի տնօրեն Հարություն Մարությանի խոսքով, նշված փաստի վառ վկայությունն է:

Ցուցադրության հեղինակը ՀՑԹԻ ցուցադրությունների բաժնի պատասխանատու Սեդա Պարսամյանն է: Թանգարանի առանձին ցուցասրահում ներկայացված փաստաթղթերը, այդ թվում՝ հայկական վարժարանների ուսանողների վկայագրերը, նրանց լուսանկարները, դասագրքերը, գրենական պիտույքները և արխիվային այլ նյութերը մաս են կազմում Սեդա Պարսամյանի հետազոտություններին: Հայ գիտնականը երկար ժամանակ աշխատում է մշակութային ցեղասպանության թեմայով իր թեկնածուական ատենախոսության վրա:

Հեղինակի խոսքով՝ ցուցադրությունը ունի նպատակային ուղղվածություն: «Նպատակն է ավելի քան մեկդարյա հեռավորությունից վեր հանել ու ներկայացնել Արևմտյան Հայաստանում, Կիլիկիայում և Օսմանյան կայսրության հայաբնակ վայրերում գործած շուրջ երկու հազար հայկական կրթօջախների երբեմնի բեղուն գործունեությունը, որը, ցավոք, ընդհատվեց Հայոց ցեղասպանության հետևանքով», – պարզաբանեց Սեդա Պարսամյանը:

Ցուցադրության բացմանը մասնակցում էր ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարի տեղակալ Ժաննա Անդրեասյանը: Ցուցադրությունը կգործի մինչև 2022 թ. սեպտեմբերի 10-ը:

Տասնվեց խորագրային պանելից կազմված երկլեզու (հայերեն և անգլերեն) ժամանակավոր ցուցադրության մեջ ներկայացված են շուրջ 30 բնօրինակ ավարտական վկայականներ, լուսանկարներ, դասագրքեր, դպրոցական պարագաներ, որոնք ձեռք են բերվել ինչպես հայաստանյան, այնպես էլ սփյուռքում գործող տարատեսակ հաստատությունների արխիվներից, թանգարաններից, գրադարաններից, ինչպես նաև մասնավոր հավաքածուներից: Ցուցադրության մեջ իրենց վկայագրերով տեղ են գտել արևմտահայ այնպիսի հայտնի կրթօջախներ, ինչպիսիք են Կարինի (Էրզրում) «Սանասարեան» (1881-1915 թթ.), Վանի «Երեմեան» (1878-1915 թթ.), Վասպուրականի կեդրոնական/կենտրոնական (1881-1915 թթ.), Խարբերդի Ազգային կեդրոնական/կենտրոնական կամ Թլկատինցու (1887-1915 թթ.), Սեբաստիայի «Արամեան» (1895-1914 թթ.), Այնթապի ազգային «Հայկանուշեան» (1877-1915 թթ.), Կեսարիայի «Կյումշեան» (1826-1915 թթ.) և այլ վարժարաններ: Ցուցադրության մեջ առանձին բաժին նվիրված է Կ.Պոլսի հայկական վարժարաններին:

Արամ Սարգսյան

https://armenpress.am/arm/news/1081124.html