40 դուռ ունեցող քաղաք Անին ամեն եղանակի առանձնահատուկ գեղեցկություն ունի

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկված «համաշխարհային քաղաք», «քաղաքակրթություների օրրան», «հազար ու մի եկեղեցիների քաղաք» և «40 դռներ ունեցող քաղաք» անվանվող Անիի ավերակներն իրենց վրա են հրավիրում այցելուների ուշադրությունը։ Թուրքիայի և Հայաստանի սահմանին՝ Կարսի Ախուրյան գավառի մոտ գտնվող Անին  961-1045 թթ․ Բագրատունյաց արքայատոհմի  հայ ներկայացուցիչների մայրաքաղաքն է եղել։

Հնագույն քաղաքը, որում կան նաև 11-րդ և 12-րդ դարերին պատկանող իսլամական ճարտարապետական կառույցներ, 3 տարի առաջ է ընդգրկվել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում։ Անիում առաջին անգամ բնակություն է հաստատվել  3 հազար տարի առաջ։ Անին, որը եղել է սկյութների, Սասանյանների, Բգրատունյաց թագավորների, բյուզանդացիների, Շադդադյանների, Անիի վրացական իշխանների, Խորեզմի (Հարզեմշահ) պետության, Իլհանլըների, սելջուկյանների, կարա-կոյունլուների, ակ-կոյունլուների, Օսմանյան պետության և ռուսների տիրապետության տակ, բազմաթիվ զբոսաշրջիկների ուշադրությունն է գրավում։ Հնագույն քաղաքում 1001 թ․ կառուցված Անիի մայր տաճարը, իշխան Տիգրան Հոնենցի կողմից կառուցված Սուրբ Գրիգոր եկեղեցին, 1064 թ․ սելջուկյան սուլթան Ալփարսլանի կողմից կառուցված Աբուլ Մանուչերի մզկիթն այս հնամենի քաղաքի այցելուներին ամենաշատն են դուր գալիս։

Անին 23 քաղաքակրթությունների բնօրրանն է եղել

Անին, որը հիմնադրման օրվանից 23 քաղաքակրթությունների բնօրրան է եղել, միևնույն ժամանակ Կովկասից դեպի Անատոլիա առաջին մուտքի դարպաս է․ այն գարնան, ամռան, աշնան և ձմռան ամիսներին այցելուների ուշադրության կենտրոնում է։  Անի այցելող տեղացի և օտարերկրացի զբոսաշրջիկները այցելում են նաև Անիի ավերակներ, պատմական Աբուլ Մանուչերի մզկիթ, Անիի Մայր տաճար, Ամենափրկիչ եկեղեցի, Տիգրան Հոնենց և Աբուղամիր Պահլավունի եկեղեցիներ և այլն։  Անին յուրաքանչյուր եղանակի, նույնիսկ աշնան վերջին օրերին հյուրերին գրավում է իր բնական գեղեցկությամբ և պատմական նշանակությամբ։ Այնտեղ՝ անցած տարվա առաջին 6 ամիսների ընթացքում այցելել է 54610 մարդ, իսկ այս տարվա միևնույն ժամանակահատվածում՝ 70603։

Անի այցելած մարդկանից Սիմգե Էրգինը նշեց, որ Կարսում ուսուցիչ է, և որ իր այցելած առաջին վայրերից մեկը եղել է Անին, ապա հավելեց․ «Մյուս շրջաններից եկած մեր այցելուներին առաջինը տանում ենք Անի։ Ավելի վաղ Անիի մասին գիտեի պատմության գրքերից, սովորել էինք, որ այդտեղ է գտնվում դեպի Անատոլիա տանող առաջին դարպասը։ Իհարկե, Անիի ավերակներ եկանք մեծ հետաքրքրությամբ, և այն մեր հետաքրքրությունը մեծապես բավարարեց»։  Էրգինը տեղեկացրեց, որ Անին ապագա սերունդներին  փոխանցել կարողանալու համար այնտեղ կատարվող աշխատանքերը պետք է ավելի շատանան, ապա հավելեց․ «Երկար տարիները, աշխարհագրական պայմանները, ցրտաշունչ ձմեռը, տարիներ առաջ տեղի ունեցած երկրաշարժերը մի փոքր վնաս են պատճառել այս պատմական  վայրին։ Կարծում եմ, որ եթե ցանկանում ենք, որ այն տեսնեն նաև ապագա սերունդները, անհրաժեշտ է այն պահպանել։ Կարս այցելող տեղացի և արտասահմանցի զբոսաշրջիկներն անպայման պետք է  տեսնեն Անին, այն մեզ համար կարևոր է նաև պատմական առումով և բնօրրան է եղել բազմաթիվ մշակույթների համար»։

Այցելուները որախ են Անին տեսնելու համար

Սամսունից եկած այցելուներից Սամեթ Թեմիզն էլ հայտնեց, որ առաջին անգամ է տեսնում Կարսը, որը շատ գեղեցիկ քաղաք է և ասաց․ «Միջերկրականի շրջանում երկար տարիներ եմ մնացել, տեսել եմ այնտեղի պատմական վայրերը, բայց, ըստ իս, Մշակույթի և տուրիզմի նախարարությունը պետք է ավելի շատ ուշադրություն հատկացնի այս վայրին, որպեսզի ավելի շատ մարդիկ գան և ավելի գեղեցիկ բաներ տեսնեն։ Անին հիասքանչ վայր է, այստեղ մեկը մյուսից հոյակապ և զանազան կառույցներ տեսա»։ Թեմիզը նշեց, որ հնագույն քաղաքի ամեն կառույց իր առանձին պատմությունն ունի, ապա շարունակեց․ «Երբ առաջին անգամ մտնում եք Անի,կարծես զգում եք, թե մեկ այլ աշխարհագրական տարածքում եք գտնվում։ Սև ծովի շրջանում գնացել եմ Սյումելյա վանք, Միջերկրականի շրջանում պատմական ավերակներ էլ եմ տեսել, սակայն երբ առաջին անգամ եկա Անի, այլ հույզեր ինձ պատեցին։ Երբ մուտք եք գործում Անի, դեռևս չեք իմանում, թե ինչերի եք հանդիպելու, ինչքան քայլում եք, այնքան ավելի տարբեր վայրեր եք տեսնում»։

Ուշաքից եկած Մեհմեթ Էրգինը նշեց․ «Շատ հավանեցի, բոլորին խորհուրդ կտամ տեսնել Անին․ շատ գեղեցիկ կառույցներ կան, սակայն հին լինելու պատճառով անհրաժեշտ է խնամել դրանք։ Անիի մասին գիտեինք պատնության դասերից, վերջապես կարողացանք գալ ու տեսնել։ Անիում որոշ եկեղեցիներ վերածվել են մզկիթների, որոշները ընդհանրապես չեն վնասվել, ինչից էլ հասկանում ենք, թե թուրքերը ինչքան կարևորություն են տալիս էթնիկ կառուցվածքին և պատմությանը»։

Աղբյուրը՝ Անադոլու գործակալություն

Թարգմանեց Անի Մելքոնյանը

Akunq.net