ԱՄՆ վերնախավը հիասթափված է Թուրքիայի քաղաքականության մասնավորապես այն հանգամանքով, որ Ռուսաստանի հետ նրանք մեծ գործարքներ են կնքում ռազմարդյունաբերության բնագավառում։ Այդ մասին NEWS.am–ի հետ զրույցում ասաց ՀՀ ԳԱ Արեւալագիտության ինստիտուտի տնօրեն Ռուբեն Սաֆրաստյանը` պատասխանելով հարցին, թե արդոք ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի կողմից Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձեւի ընդունումը բարի կամքի դրսևորում էր, թե Թուրքայի վրա ազդելու ինչ-որ լծակ։
Ըստ արևելագետի՝ ԱՄՆ-ում դժգոհություն կա Թուրքիայի քաղաքականությունից Սիրիայում. «Ինչպես հայտնի է, Դոնալդ Թրամփն անձամբ թույլ էր տվել, որ Թուրքիան հարձակում սկսի Սիրիայի հյուսիսի վրա, սակայն, ըստ էության, թուրքերը որոշակի կարմիր գծեր խախտեցին, եւ դա առաջացրեց շատ մեծ դժգոհություն ամերիկյան քաղաքական վերնախավի մոտ։ Սա պետք է դիտարկել որպես միջոց Թուրքիայի վրա ճնշում գործադրելու նպատակով»։
Սաֆրաստյանը նաեւ կարծիք հայտնեց, որ այս բանաձեւը կարեւոր է նաեւ այն տեսանկյունից, որ ԱՄՆ-ի դերը շատ մեծ է. «Ես համոզված եմ, որ այս բանաձեւը կխթանի Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործընթացն աշխարհով մեկ։ Այս բանաձեւի ընդունումից հետո որոշ երկրներ այս գործընթացն ավելի կարագացնեն իրենց խորհրդարաններում։ Բանաձեւն ունի նաեւ իր աշխարհաքաղաքական նշանակությունը Թուրքիայի վրա ճնշում գործադրելու առումով։ Եվ պետք է ենթադրել, որ Թուրքիան կփորձի, ինչպես ինքն է բազմիցս հայտարարել, հակաքայլեր ձեռնարկել այս ուղղությամբ, ինչը կհանգեցնի ավելի մեծ ճնշման ԱՄՆ-ի կողմից։ Գուցե դա հնարավորություն տա Թուրքիային ավելի զսպած վիճակում պահել, մեղմել Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էդողանի այն արկածախնդրական քաղաքականությունը, որ նա իրականացնում է Մերձավոր Արեւելքում։ Գուցե նաեւ հնարավորություն կտա տեսնել ավելի կանխատեսելի ու զուսպ Թուրքիա նաեւ Հարավային Կովկասում, որովհետեւ համոզված եմ՝ երբ Թուրքիան շատ թե քիչ կարգավորի իր գործերը Մերձավոր Արեւելքում, նա իր ուշադրության կենտրոնը կտեղափոխի Հարավային Կովկաս, եւ, պետք է պատրաստ լինել, որ դա կհանգեցնի իրադրության սրմանը, Ադրբեջանի ագրեսիվության մակարդակի բարձրացմանը Հարավային Կովկասում։ Գուցե ԱՄՆ-ի կողմից այս ճնշումը, որը սկսում է ավելի ուժեղանալ Թուրքիայի վրա, զսպող գործոն կհանդիսանա»։
Միաժամանակ Սաֆրաստյանը չի կիսում այն տեսակետը, որ ԱՄՆ–ի ճնշումների հետեւանքով Թուրքիան վերջնականապես ՌԴ–ի «գրկում» կհայտնվի։ «Չեմ կարծում, որովհետեւ դա կնշանակի Թուրքիայի Հանրապետության տասնամյակներ շարունակ որդեգրած ռազմավարական քաղաքականության փոփոխություն, իսկ դա շատ դժվար հարց է։ Ես համոզված եմ, որ դա նաև չի քննարկվում թուրքական վերնախավում, նրանք խորապես շահագրգռված են պահպանել իրենց դաշնակցային հարաբերությունները ԱՄՆ-ի հետ, իրենց անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ի ռազմաքաղաքական դաշինքին, Արևմուտքի հետ դաշնակցային հարաբերություններին։ Կարծում եմ, որ Թուրքիան չի փոխի իր ռազմավարությունը»։
Հարցին, թե ինչ հակաքայլերի կարող է Թուրքիան դիմել, թուրքագետը ասաց. «Հենվում եմ այն հայտարարությունների վրա, որ տարիներ շարունակ հնչում են Անկարայում և այս ու նախորդ իշխանության կողմից, որ եթե որևիցե երկիր ընդունի բանաձև Հայոց ցեղասպանության մասին, ապա Թուրքիան դրան կպատասխանի։ Ունենք դրա օրինակները, երբ 2000-ական թվականների սկզբներին Ֆրանսիայի խորհրդարանն ընդունեց բանաձև Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ, Թուրքիան փորձեց դիմել հակաքայլերի, բայց այդ հակաքայլերը ավելի վնաս հասցրին Թուրքիային, և բավական արագ ինքը ստիպված էր նրանցից հրաժարվել։ Նույն բանը, ես ենթադրում եմ, որ կարող է տեղի ունենալ ԱՄՆ-ի հետ, գոնե ձևական ցույց տալու, որ իրենք ինչ-որ հակաքայլեր են ձեռնարկել, բայց լինի դա ռազմարդյունաբերության բնագավառում, թե առևտրատնտեսական հարաբերություններում, ինչ քայլ էլ Թուրքիան անի, վերջիվերջո, իրեն է վնաս տալու։ Բայց իրենք ինչ-որ մի ձևական բան կանեն, կարծում եմ»։
Հարցին, թե բանաձեւի ընդունումը կարելի է դիտարկել Թուրքիայի արտաքին դիվանագիտության ինչ-որ առումով պարտություն, Սաֆրաստյանը նշեց, որ տարիներ շարունակ թուրքերը փորձել են ամերիկյան քաղաքական համակարգի առանձնահատկությունները, որը հնարավորություն է տալիս լոբբիստական գործունեություն օրինական հիմքերի վրա վարել ԱՄՆ-ում և օգտվել են այդ հանգամանքից, հնարավորությունից։ «Ենթադրում եմ, որ միլիոններ են ծախսել այդ լոբբիստական գործունեության համար։ Որոշակի առումով դա իրենց հաջողվել է դժվարեցնել նմանատիպ բանաձևերի ընդունման գործընթացը ամերիկյան Սենատում։ Ամերիկյան քաղաքական վերնախավն իր երկու՝ դեմոկրատական և հանրապետական հատվածով, գալիս է ներքին համաձայնության, այստեղ արդեն ոչ մի թուրքական լոբբիստական գործունեություն, ոչ մի դիվանագիտություն չի կարող նրանց փրկել, այսինքն՝ եթե կա կամք ամերիկյան վերնախավի մոտ, ապա Թուրքիան այստեղ դիվանագիտություն բանեցնի ու միլիոններ ծախսի՝ չի կարող ազդել»,– ասաց Սաֆրաստյանը։
Leave a Reply