«Առերեսվենք մեր պատմության մութ և սև էջերի հետ ցեղասպանության վերքն ապաքինելու համար. ձեռք ձեռքի տանք ցեղասպանության ժխտման դեմ պայքարում և ճիշտ ուղով տանենք այդ պայքարը». Ալի Էրթեմի կոչը թուրք մտավորականներին

Ֆրանկֆուրտում գործող Միություն ընդդեմ ցեղասպանության կազմակերպությունը դուրս է եկել Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցության կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղից` ցեղասպանության և ցեղապաշտպանության դեմ պայքարի վերաբերյալ իր ներկայացրած մի քանի առաջարկների` կոնգրեսի կողմից անտեսվելու պատճառով: Ինչպես հայտնի է, շուրջ 20 տարի Գերմանիայում գործող սույն միությունը պայքար է մղում հայերի, հույների և ասորիների ցեղասպանությունների ճանաչման համար: Կազմակերպության պատվիրակություններն ամեն տարվա ապրիլին այցելում են Հայաստան և հարգանքի տուրք մատուցում Մեծ եղեռնի զոհերի հիշատակին: Ստորև Akunq.net-ը թուրքերենից թարգմանաբար ներկայացնում է հիշյալ խնդրի շուրջ Միություն ընդդեմ ցեղասպանության կազմակերպության նախագահ Ալի Էրթեմի հրապարակումը.

Ալի Էրթեմ

Նախաբան

Ստորև ձեր ներկայացվող հայտարարությունը ներառում է մեր կարծիքը մեր հասարակության կողմից ժխտվող այնպիսի կենսական խնդիրների մասին, ինչպիսիք են «պատմական Ցեղասպանության իրողությունը, խտրականությունը, հակասեմականությունը»։

Ենթադրում ենք, որ վերջին մի քանի տարվա ընթացում Թուրքիայում տեղի ունեցած քաղաքական զարգացումներին մոտիկից հետևող յուրաքանչյուր ոք «ժողովրդավար ձախակողմյան ընդդիմություն» ասելով` առաջինը հասկանում է Քրդական ազգային շարժմանը համակիր Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցությունը (HDP) և նրա բազային բաղադրիչներից մեկը եղող Ժողովուրդների դեմոկրատական կոնգրեսը (HDK)։

Ավելի մանրամասն տեղեկության համար տե՛ս՝ 

https://tr.wikipedia.org/wiki/Halklar%C4%B1n_Demokratik_Partisi

http://www.halklarindemokratikkongresi.net/hdk/bilesenler/hdk-bileseni-kurumlar/517

Նաև՝  https://tr.wikipedia.org/wiki/Halklar%C4%B1n_Demokratik_Kongresi

Ժողովուրդների դեմոկրատական կոնգրեսին հեղաշրջման ուժի պիտակ են կպցրել ու հակադեմոկրատական մեթոդներով կառույցի նախկին ղեկավարներին (Ֆիգեն Յուքսեքդաղ, Սելահաթթին Դեմիրթաշ և այլ պատգամավորներ, քաղաքապետեր) անձեռնմխելիությունից զրկել են, շինծու պատրվակներով ձերբակալել ու բանտ նստեցրել, քաղաքային խորհուրդները ցրել են ու  նրանց փոխարեն «հարկադիր կատարող» անունը կրող պետական պաշտոնյաների նշանակել։

Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսն ակտիվ ու կարևոր դեր է կատարել Ժողովրդական դեմոկրատական կուսակցության հիմնադրման ու 2015 թ. Թուրքիայի  խորհրդարանական ընտրություններում 10 տոկոս հակադեմոկրատական շեմը հաղթահարելու ու  13,1 տոկոս քվե ստանալով` խորհրդարանում 81 պատգամավոր ունենալու մեջ։ Այդ հաջողությունը ինչպես ժողովրդավարական բոլոր շրջանակներում, այնպես էլ Միություն ընդդեմ Ցեղասպանության կազմակերպության անդամների ու մտերիմների շրջանակում էլ է ոգևորություն ու գոհունակություն  առաջացրել։

2015 թ. խորհրդարանական ընտրությունից հետո Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսի մասնաճյուղը ձևավորվել է նաև Եվրոպայում։ Ինչպես Թուրքիայում, այնպես էլ Եվրոպայում կառույցը փորձել է մի տանիքի տակ հավաքել դեմոկրատական ձախակողմյան ընդդիմությանն ու քաղաքացիական հասարակությանը։ Միություն ընդդեմ ցեղասպանության կազմակերպությունն էլ իր անկախ աշխատանքների հետ միասին  փորձել է Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի հովանու տակ ակտիվորեն պայքարել մարդու իրավունքների, ժողովրդավարության ու արդարության համար։ Սակայն այդ գործընթացի ժամանակ որոշ շատ կարևոր հարցերում ի հայտ են եկել տեսակետերի ու պայքարի վերաբերյալ ըմբռնումների տարբերություններ։

Չնայած Միություն ընդդեմ ցեղասպանության կազմակերպությունն այդ տարաձայնությունները պարզելու, ընկերության ու համերաշխության մթնոլորտում  հաղթահարելու համար փորձել է տարբեր հարթակներում դրանք օրակարգ բերել, միևնույնն է,  դա նրան չի հաջողվել։

Միություն ընդդեմ ցեղասպանության կազմակերպությունը 2017 թ. սեպտեմբերի 26-ով թվագրված նամակում Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի համանախագահներին հետևյալ կերպ է ներկայացրել խնդրի վերաբերյալ իր պահանջներն ու առաջարկները. Միություն ընդդեմ ցեղասպանության կազմակերպությունը Ժողովրդադմեոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի կանոնադրությունն ու ծրագիրն ուսումնասիրելուց հետո «Մարդկայնության դեմ իրագործված հանցանքերի հետ առերեսվելու ու նոր ցեղասպանությունները կանխելու համար պայքարի» հարցերում առկա իր քննադատական մոտեցումն ու դրանցում ճշտումներ մտցնելու առաջարկներն է ներկայացնում ձեզ՝ համանախագահներիդ, ու ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի հովանու ներքո գտնվող մեր ընկերներին։ Համանախագահներիցդ խնդրում ենք օգնել խնդրո առարկա տեսակետերի առկա տարբերությունների շուրջ ողջամիտ քննարկում անցկացնելու հարցում»։

Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի համանախագահությունն ու ղեկավարությունն այս առաջարկի ու մեր քննադատության հետ կապված որևէ պատասխան չի տվել։

2018 թ. մայիսի 6-ին կայացած ԺԴԿ Գերմանիայի կոնգրեսի ժողովի ժամանակ կոնգրեսին ներկայացված հաշվետվության մեջ այս քննադատության առկայության մասին խոսք չի գնացել։ Սրա վերաբերյալ Միություն ընդդեմ ցեղասպանության կազմակերպության անունից ելույթ ունենալով` ես օգտվել եմ տրամադրված հինգ րոպեանոց «խոսքի իրավունքից» ու ասել, որ քննադատության ու առաջարկների անտեսվելու և դրանք քննարկելու հնարավորություն չտրվելու պատճառով, կոնգրեսի թույլտվությամբ, մեր միությունը դուրս է գալիս Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղից։

Գուցե ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղը գտել է, որ չարժե կանգ առնել մեր քննադատական մոտեցման ու առաջարկների վրա։ Սակայն մենք անհրաժեշտ ենք համարում միջազգային հանրությանը, հատկապես ցեղասպանությունների զոհ դարձած ժողովուրդների միություններին, մտավորականներին, համայնքի առաջնորդներին տեղեկացնել այդ վեճերի մասին ու այն պատճառի, թե ինչու է  Միություն ընդդեմ ցեղասպանության կազմակերպությունը դուրս եկել Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի շարքերից։ Չէ՞ որ ցեղասպանության զոհ ժողովուրդների իրավունքների պաշտպանների ու մտավորականների՝ մեր նկատմամբ ունեցած քննադատական մոտեցումները, հասարակության արձագանքը, մեր պատմության արյունոտ ու մութ էջերի հետ առերեսվելու գործում որոշիչ դեր են կատարելու։

Միություն ընդդեմ ցեղասպանության

Ֆրանկֆուրտ, 2018թ․ նոյեմբերի 10

Միություն ընդդեմ Ցեղասպանության;

Կոնտակտ՝ Ալի Էրթեմ;

Հեռ․՝ 01772995985;

Էլ-փոստ՝ skd@gmx.net

 

Մեր քննադատությունն ու առաջարկները նպատակ ունեն արդարության համար պայքարող մեր միությունը միայն և միայն ամուր հիմքերի վրա դնելով` զարգացնել և ամրապնդել այն

Ժողովուրդների դեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի համաներկայացուցիչներին, Ժողովուրդների դեմոկրատական կոնգրեսի ենթակայության տակ գտնվող կազմակերպություններին ու անհատներին,

Սիրելի՛ ընկերներ

Մեր քննադատական մոտեցման սկզբում Ժողովուրդների դեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի ենթակայության տակ գտնվող անհատներին ու խորհրդի ներկայացուցիչներին, մեկտեղված մեր ընկերներին կցանկանանք տեղեկացնել, որ կասկած չունենք այն հարցում, որ  նրանք կամավոր գործունեություն են ծավալում մարդու կողմից մարդու շահագործման հիմքի վրա ստեղծված աշխարհակարգի, ինչպես նաև վերջինիս կառուցվածքային հիմնաքարերը հանդիսացող պետությունների և նրանց այն համայնքերի դեմ, որոնք ղեկավարությունների հենասյունն են, և, չնայած մեզ վրա եղած նյութական ու հոգեբանական ճնշումներին՝ անսասան ենք փոփոխություններ անելու գործին ներդրում ունենալու հարցում։

Չնայած պաշտոնական գաղափարախոսության հետ համաձայն չենք, հարգանք ենք տածում մեր հիմնական կառույցի նկատմամբ ու բնական ենք համարում,  որ մեր մտածմունքների առարկաները և դեպքերի մասին ընկալումները կարող են տարբեր լինել, հատկապես մեզ վրա եղած ազդեցությունների (սոցիալական նախապաշարմունքներ, կրթական կառույցների կողմից մեր գիտակցության վրա ունեցած ազդեցությունը, ընտանեկան դաստիարակություն և այլն) պատճառով,  նաև` այն պայմանների, որոնցում գտնվում ենք յուրաքանչյուրս, մեր ունեցած պայքարի փորձի, ինչպես նաև` հարցերի նշանակության տարբերության, և որ ամենակարևորն է՝ տարբեր մարդիկ լինելու պատճառով։ Հավատում ենք, որ այս տարբերությունները կհաղթահարենք` դրանք ազատորեն քննարկելու ու արդյունքները, որքան հնարավոր է, լայն հանրության հետ կիսելու արդյունքում։ Հատկապես կցանկանանք շեշտել, որ մեր ժողովուրդներն ունեն ազգային տարբեր պատկանելություն, դավանում են տարբեր կրոններ, որոնք հարգելու ու մարդկային արժանապատվությանն արժանի ապագա ունենալու համար հանուն նույն  նպատակների պայքարում մեր միությունը զարգացնելու և ամրապնդելու նպատակով, մեր կարծիքների տարբերությունը խորը անդունդ չպետք է բացի մեր միջև, այլ`  բարի նպատակներով միմյանց համոզելու ճանապարհներ պետք է որոնենք։

Այս հակիրճ նախաբանից հետո, ցանկանում ենք ձեզ հետ կիսել  Ժողովուրդների դեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի` Ցեղասպանության, ցեղասպանության ժխտողականության և մեր արյունոտ ու մութ պատմության էջերի հետ առերեսվելու հետ կապված այն հարցերով, որոնք ըստ մեզ` կիսատ են, կամ մեր կարծիքները չեն համընկնում, ու հադես գալ մեր տեսակետներով ու լուծումներին ուղղված առաջարկներով: Համոզված ենք, որ մեր կարծիքների միջև եղած տարբերություններն ու որպես ելք ներկայացված մեր առաջարկները լավ ըմբռնելու համար օգտակար կլինի համեմատել ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի կողմից խտրական բռնության և հասարակությունից օտարման ենթարկված որոշ շերտերի (կանայք, երիտասարդներ, անաշխատունակներ, ԼԳԲՏ անձինք) խնդիրների ու ցեղասպանության զոհ ժողովուրդների (հայեր, ասորիներ, հույներ, եզդիներ) խնդիրների նկատմամբ ցույց տրված հետաքրքրության ու նրբանկատությունը։ Այսպիսի համեմատությունը նպատակ չունի այս հարցերը հակադրել մեկը մյուսին կամ ցույց տալ, որ մեկը մյուսից «ավելի կարևոր»  են։

Այս թեմայով ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի` Ֆրանկֆուրտում տեղի ունեցած կարճ քննարկումը գոնե ցույց տվեց մեր մոտեցումների միջև առկա էական տարբերությունները։ ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի կանոնադրությունն ու ծրագիրն ուսումնասիրելուց հետո մենք հանգում ենք այն եզրակացության, որ այս խնդիրը մեր քաղաքին հատուկ  խնդիր չէ, այլ հիմնականում ԺԴԿ-ին կից մեր միության  խնդիրն է։

Այն կառույցը, որն անհրաժեշտ նրբանկատություն չի ցուցաբերում  մարդկայնության դեմ գործված ցեղասպանության հանցագործության ու վերջինիս ժխտողականության դեմ, անհաջողության է մատնվում սոցիալական ամենակարևոր հարցերը լուծելիս, ինչպես նաև` հասարակության առաջադեմ խմբերին ճիշտ գիտելիք մատուցելու հարցում։

ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի ծրագրում առկա են հետևյալ տողերը. «Կպայքարի Եվրոպայում և աշխարհում կատարված ցեղասպանության, ջարդերի, բռնի գաղթերի, աքսորի և մարդկայնության դեմ գործված ամեն տեսակի հանցագործության դեմ։ Անհրաժեշտ աշխատանքներ կտանի ցեղասպանության հանցագործության ու նրա հետևանքների հետ առերեսվելու համար։ Հատկապես կպայքարի, որ Թուրքիայի Հանրապետությունն առերեսվի ցեղասպան մտածելակերպի հետ, երևան հանվեն այս ցեղասպանությունների ժամանակ եվրոպական երկրների դերը, ինչպես նաև` ազգային ու միջազգային կառույցներում անհրաժեշտ որոշումների ընդունման համար։ Հատուկ աշխատանքներ կկատարի ցեղասպանություններից ու դրանց հետևանքով փախած ու Եվրոպայում բնակություն հաստատած ժողովուրդների ու կրոնական համայնքների հետ հանդիպելու համար» (ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի ծրագիր, էջ 4)։

Թեև այս ձևակերպումը որոշ չափով խնդրահարույց է, այնուամենայնիվ, պետք է որակվի որպես դրական զարգացում ու առաջընթաց քայլ։ Այն պետք է դիտարկվի նաև որպես դեռևս սաղմնային վիճակում գտնվող, սակայն բարի մտադրությամբ արված հայտարարություն։

Չնայած այս բարի մտադրությամբ արված հայտարարությանը՝ հիմնական խնդիրը երևան է գալիս ցեղապաշտության, խտրականության ենթարկված, տարբերությունների պատճառով օտարված հասարակության շերտերի` ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի մեջ տեղ գտած խնդիրների լուծումների համար անհրաժեշտ նրբանկատության ցուցաբերման ու անհրաժեշտ միջոցների ստեղծման ժամանակ։ Այս նկատառումը ցանկանում ենք ավելի պարզ ներկայացնել՝ բերելով երկու օրինակ, որոնք վերաբերում են սկզբունքային նշանակություն ունեցող հարցերում առկա տարբեր դիրքորոշումներին։

Առաջին օրինակը

ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղը, կանանց, երիտասարդների, հաշմանդամների և ԼԳԲՏ անձանց նման հասարակության շերտերի  համար առաջարկել է ներկայացուցչական իրավունքն ապահովելու համար տրամադրել քվոտա (կանանց համար՝ 50%, երիտասարդների համար՝ 20%, ԼԳԲՏ անձանց համար՝ 5%, հաշմանդամների համար ներկայացուցչական իրավունք),  խնդիրների լուծմանն ուղղված հստակ քայլեր անելու համար ստեղծել  համապատասխան աշխատանքներ կատարող «խորհուրդ» (կանանց խորհուրդ) և «հանձնաժողովներ», որոնց ժամանակ կիրառել «դրական խտրականություն» սկզբունքը։ (Տե՛ս՝  ԺԴ Կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի ծրագիրը, էջ 3, գ և կ կետերը, Աշխատանքի սկզբունքները, էջ 5, 8,9,10,11,12 կետերը։ ԺԴ Կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի կանոնակարգը, էջ 9,  ի, ժ, կ, լ կետերը; էջ 10, դ կետը, էջ 11,  մ, ն կետերը)։

«Քվոտայի կիրառումն» ու «դրական խտրականության» նման միջոցառումները հատուկ դեպքերում, իհարկե, ճիշտ են և նույնիսկ անհրաժեշտ։ Իրեն առաջադիմության, հեղափոխականության հետ նույնացնող հավասարության ու արդարության կողմնակից ցանկացած կազմակերպության կողմից ռասիստական խտրականության, հասարակությունից օտարված և բռնության ենթարկված հասարակական շերտերի համար հստակ պայմանների ստեղծումն անհրաժեշտություն են։

Իհարկե, մենք ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղից սպասում ենք, որ վերջինս լրջությամբ մոտենա հասարակության այս շերտերի խնդիրներին, որ ամեն հնարավոր միջոցներով իր ներդրումը ունենա նրանց կազմակերպման ու խնդիրների լուծման գործում։ Սակայն, երբ հարցը վերաբերում է ցեղասպանության զոհ դարձած ժողովուրդներին ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղը, չնայած վերոնշյալ` բարի մտադրությամբ արված հայտարարությանը, որևէ խոսք չի ասում այս կառույցում նրանց  ներկայացուցչական իրավունքի, դրական խտրականության ու քվոտա տրամադրելու մասին։ Համոզված ենք, որ ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի հովանու ներքո գտնվող մեր բոլոր ընկերները պետք է իմանան, որ այս մոտեցումը շատ հիասթափեցնող է մի կառույցի համար, որի առաքելությունն է  այլընտրանք լինել ցեղասպանության կրկնահանցագործ Թուրքիայի Հանրապետությանը և հանդիսանալ «հասարակական ընդդիմության ձայնն ու ամբիոնը, ճնշվածների ու շահագործվողների հույսն ու ապագան»։

Ուշագրավ է նաև այն, որ ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի կողմից քվոտա է կիրառվում, և դրական խտրականությունից օգտվելու ծրագիրն ու կանոնադրությունը գործում են որոշ հասարակական շերտերի (կանայք, երիտասարդներ, հաշմանդամներ, ԼԳԲՏ միություններ) խնդիրների լուծման համար և այդ նպատակով ստեղծվում են նաև կառույցի քաղաքականությունը կյանքի կոչելու համար անհրաժեշտ գործիքներն ու միջոցները (կականց ժողով, երիտասարդների խորհուրդ, հանձնաժողովներ և այլն), սակայն ծրագրում անհրաժեշտ չի համարվում ստեղծել նաև գործիքներ ցեղասպանության զոհ դարձած ազգերի խնդիրների լուծման համար։

Կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի՝ Ֆրանկֆուրտում տեղի ունեցած ժողովում (2017 թ․ մայիսի 7) հենց այս թեմայով քննարկում  եղավ։ Ալի Էրթեմի «Միություն` ընդդեմ Ցեղասպանության և նոր ցեղասպանությունների կանխարգելմանն» ուղղված աշխատանքներ կատարող հանձնաժողովի ստեղծման առաջարկը տենդագին կերպով մերժվեց համանախագահների ու որոշ ընկերների կողմից։ Սակայն նրանք չկարողացան հիմնավորել իրենց մերժողական դիքորոշումը։ Սխալ լինելը մի կողմ, կառույցի կանոնադրությանն ու ծրագրի վրա հենվելով այսպիսի առաջարկի մերժումն արդեն իսկ հիմնավորումների տեղ չի թողնում։

Այս առաջարկին դեմ դուրս եկած ընկերները ցեղասպանության տարելիցի ժամանակ «Մի քանի օրվա ազդեցությամբ» մտածել էին բավարարել պահանջը։ Իրականում նման մոտեցումը նշանակում է ոչինչ չհասկանալ ցեղասպանության ժխտողականությունից և ճնշման տակ գտնվող ազգերին սպառնացող վտանգներից, կամ էլ` այն  դիտարկել որպես մի խնդիր, որը կարելի է օգտագործել կառավարության դեմ պայքարում, այսինքն` երբ պետք է հակառակորդի դեմ օգտագործել, իսկ երբ արդեն պետք չէ` մոռացության մատնել։

Նման սխալ դիրքորոշման  վերաբերյալ մեր տեսակետը կցանկանանք ստորև ավելի հստակ ներկայացնել։

Արդեն իսկ այս հարցերի շուրջ տեղի ունեցած առողջ քննարկման արդյունքում երևան եկած տեսակետի  հստակությունն ու դրան համապատասխան սկզբունքային դիրքորոշումը մեզ առանձնացնում է ցեղասպանության կրկնահանցագործ Թուրքիայի Հանրապետության հետ կապ ունեցող կուսակցություններից ու դարձնում ապագայում այլընտրանքային կենտրոն: Եվ, ընդհակառակը, այս հարցերում անորոշությունը, ոչ հստակ դիրքորոշումը, 102 տարի տևած ստի ու զրպարտության պատճառով ի հայտ եկած հասարակական նախապաշարմունքների ազդեցությունը, ցեղասպանությունից հետո ձեռք բերված ավարը կորցնելու վախերը մեզ դատապարտելու են մեզ հյուծած ցեղասպան ռեժիմի համար հենակետ դառնալուն ու նրա հետ միասին ոչնչանալուն։

Չնայած Ցեղասպանության զոհ ժողովուրդների խնդիրը որակապես տարբերվում է կանանց, երիտասարդների, հաշմանդամների ու ԼԳԲՏ խնդիրներից․ այն «դրական խտրականությանն» կիրառման, քվոտայի տրամադրման, միաժամանակ պայքարը համակարգելու և այն իրագործելու համար ստեղծված գործիքների կարիք ունի։

Աշխարհի ամենազարգացած պետությունների ժողովրդավար հասարակություններից մինչև հակաժողովրդավարական, պահպանողական երկրիների հասարակություններ՝ բոլոր հասարակություններում քիչ թե շատ առկա են կանանց, երիտասարդության, հաշմանդամների, ԼԳԲՏ անձանց ու հասարակության այլ շերտերի խնդիրներ։ Չնայած այս պետությունների դասակարգային բնույթին՝ սոցիալական  հավասարակշռությունն ու  ակնհայտ տարբերություններով հասարակություններում հարաբերական խաղաղ մթնոլորտը պահպանելու համար ախուսափելի են դառնում դասակարգային զիջումները ժողովրդավարական օրենքների շրջանակներում, մանիպուլացիաները, երբեմն էլ կանոններից դուրս սոցիալական բախումների հիման վրա վերևում կամ ներքևում գտնվողների կողմնակիցների միջև արմատական կազմավորումները։ Խմբավորումների ու պայքարի ճանապարհով եթե նույնիսկ ամբողջապես չվերացվի էլ, ապա գոնե հնարավոր է նվազագույնի հասցնել կանանց, երիտասարդների, հաշմանդամների, ԼԳԲՏ անձանց խնդիրները: Իսկ այս խնդիրների մասին բարձրաձայնողներն էլ հնարավորություն ունեն իրենց դերակատարումն ունենալ այդ հարցում։

Ի տարբերություն դրա՝ ամեն պետություն չի կառուցվել մեկ կամ մի քանի ազգերի ցեղասպանության, հայրենիքից աքսորի, տեղափոխվելուց անմիջապես հետ նրանց ունեցվածքն ու պատիվը թալանելու վրա։ Ամեն պետություն չէ, որ էթնիկ կամ կրոնական համայնքին վերացնելու համար համայնքի մյուս ներկայացուցիչներին ցեղասպանության հանցագործությանը հանցակից է դարձրել, և եթե նույնիսկ դրա անհրաժեշտությունը զգա էլ, չի կարողականա նրանց ցեղասպանության հանցագործության մասնակիցը դարձնել։ Իր ազգային ինքնությունից ու կրոնից բացի` իր գերիշխանության տակ գտնվող մյուս բոլոր էթնիկական ու կրոնական համայնքները մոնոպոլ մտածելակերպի (մեկ ազգ, մեկ կրոն, մեկ դրոշ) հիման վրա բարբարոսական մեթոդներով (ներառյալ ցեղասպանությունն ու աքսորը) ոչնչացնելը, ամեն մի պետության հիմնական ռազմավարությունը չէ ։

Չնայած մինչ 1915 թ․ Ցեղասպանությունը օսմանյան բռնապետության կողմից կիրառված բոլոր ճնշումներին ու ջարդերին՝ կայսրության ամբողջ բնակչության ամենաքիչը 30 տոկոսը կազմում էին քրիստոնյա ազգերը։  1915 թ․ Ցեղասպանությունից ու աքսորներից հետո երկրի ժողովրդագրական պատկերն ամբողջովին փոխվեց։ Նախ՝  հայ ժողովուրդը, ապա հույներն, ասորիներն ու եզդիները իրենց պատմական հայրենիքից աքսորվեցին և խումբ-խումբ կոտորվեցին. «փոխանակման» անվան տակ իրենց հայրենի հողերից արմատախիլ արվեցին, որից հետո հիմնական բնակավայրերում 1924 թ․ նրանց թիվը հասավ 8 տոկոսի։ Նրանք  համարվեցին «անկարևոր» ու դարձվեցին փոքրամասնություն։ ժողովուրդների այս հսկայածավալ սպանդը անպատիժ մնաց, որից հետո մինչ օրս էլ Թուրքիայի Հանրապետությունը վճռական կերպով ժխտում է այն։  Պետությունը ցեղասպանության ու աքսորների զոհ դարձած ազգերի դեմ ստի  ու զրպարտության հիման վրա ստեղծել է մարդկայնության դեմ կատարված հանցագործությունները չկարևորող, հետզհետե այլասերվող ու փտող, ժխտողական կեցվածքով հասարակություն։ Ցեղասպանության զոհ ժողովուրդները, 100 տարուց ավել է, պետության կողմից ակաբեկվելով, «իսլամացել», «թրքացել» և նույնիսկ «քրդացել» ու «ալևի են դարձվել», իսկ  «Ունեցվածքի հարկի» նման ռասիստական օրենքներով տնտեսապես ծնկի բերվելուց հետո ու կրկնվող պոգրոմների հետևանքով ստիպված են եղել լքել երկիրը․ այս ամենը պատճառ է հանդիսացել, որ նրանց թվաքանակն ավելի պակասի ու հասնի 0,1 տոկոսի։ Չնայած այս ամենին՝ հասարակական լարվածությունը չի վերացել, այլ, ընդհակառակը, շարունակվում է։ Ցեղասպան կրկնահանցագործ պետությունը «մեկ պետություն, մեկ կրոն, մեկ դրոշ» կարգախոսով թիրախավորել է «կրոնական եղբայրներ» քուրդ ժողովրդին և ալևիզմը դավանողներին ու նրանց դիտարկում է որպես մի խոչընդոտ, որը պետք է վերացնել։

Ահա այս ցեղասպան բնույթը Թուրքիայի Հանրապետության և գոյություն ունեցող մյուս պետությունների միջև առկա հիմնական  տարբերությունն է։

Այս կառույցը Թուրքիայի Հանրապետության այս առանձնահատկությունը նրա ղեկավարության տակ գտնվող ճնշված ժողովուրդների, կրոնական խմբերի, ճնշված դասակարգերի ու շերտերի, ճնշված կանանց, հանրությունից տարբերվող շերտերի (ԼԳԲՏ, հաշմանդամներ) ճակատագիրը նմանեցրել է ցեղասպանության զոհ դարձած ազգերի ճակատագրի հետ։ Սրա հետ մեկտեղ, ցեղասպանության ու աքսորի ենթարկված ժողովուրդների համար հանուն արդարության պայքարը դուրս է եկել զուտ Թուրքիայի Հանրապետության ղեկավարության տակ գտնվող ցեղասպանության զոհ ժողովուրդների խնդիրը լինելուց: Այն դարձել է այն ժողովուրդների խնդիրը, որոնց պապերը հանցակից են եղել ցեղասպանությանը, նրանց առաջադեմ, հեղափոխական անհատների, ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի նման հակաֆաշիստական կազմակերպությունների խնդիրը։  Արդեն իսկ այդ պարտականությունը մեր ուսերին է։ Քանի որ ցեղասպանության զոհ ազգերը քանակապես այս պայքարը տանելու ուժ չունեն։ Նրանք չունեն ընտրական այն ներուժը, որը թույլ կտա փոխել իրենց ճակատագիրը։ Սակայն, չնայած այս ամենին, ցեղասպանության զոհ ազգերը մեր հասարակության խիղճն ու տանջանքն են, ինչպես նաև՝ արժանապատիվ ապագայի երաշխիքը։ Այս պատճառով էլ մեր ապրած դրախտը դժոխքի վերածած երկրի ղեկավարությունը ստի ու զրպարտության միջոցով, կրոնական ու ռասիստական նախապաշարմունքներով կուրացած միլիոնավոր մարդկանցից չի վախենում, այլ վախենում է աչքերը բաց, իր ուժը ճշմարտությունից ստացող 0,1 տոկոս կազմող «փոքրամասնությունից»։ Դրա համար Թուքիայի Հանրապետության իշխանությունները իրենց  խոչընդոտող ամեն բանի տակ «հայկական հետք» կամ «հրեական ծուղակ» են փնտրում։  Դրա համար Հրանտին փողոցի մեջտեղում, օրը ցերեկով բոլորի աչքի առջև թիկունքից են հարվածում։ Դրա համար են ստուգում PKK-ի տղամարդ կռվողների թլպատված լինել-չլինելը։ Մեկ այլ արտահայտությամբ` նրանց մեջ «քրդին պետության դեմ ապստամբության դրդող հայ» են փնտրում։

Այս ամենի պատճառով ցեղասպանության վերքը ապաքինելու համար տարվող դժվարին պայքարը մեր ամենակարևոր գործն է։ Իսկ կդառնանք այդ պայքարի տերը, թե ոչ, կդառնա մարդկության պատմության  մեջ մեր ամենամեծ քննությունը։

Եթե մենք այս պայքարը առանց որևէ խնդրի առաջ տանենք ու սրտանց ընդունենք  մեր ուսերին ընկած բեռը, ապա մեր մարդկային արժանապատվությունը կկարողանանք փրկել մարդասպանի, գողի, բռնաբարողի պիտակից, ինչպես նաև կկարողանանք մինչ օրս շարունակվող ցեղասպանության սև բիծը մեր վրայից մաքրել ու մեր պապերի կողմից զոհ դարձած մեր հարևանների դեմքին նայելու իրավունք կստանանք։ Եվ հակառակը, եթե վախենանք կորցնել մեր հասարակության կողմից հափշտակված ավարը կորցնելուց ու թիկունք դարձնենք բոլոր գործերից ամենակարևորը համարվող արդարության գործին, ապա կկորցնենք թե՛ մեր մարդկային արժանապատվությունը, թե՛ մեր ապագան։

Եթե կրկին վերադառնանք կանանց, երիտասարդների, հաշմանդամների, ԼԳԲՏ խնդիրներին, ապա ցեղասպանության կրկնահանցագործ պետության ձևավորած խտրական, հետամնաց, ռազմատենչ, հիվանդություններից տառապող հասարակության կողմից ճնշվող կանայք, հաշմանդամները, ԼԳԲՏ անձինք և ապագան մշուշոտ երիտասարդությունը, հասարակությունը կազմող շերտերին, ապա նրանք կազմում են հասարակության կեսից ավելին։ Նրանք կարող են կազմակերպվել, բոլոր ոլորտներում ձայն բարձրացնել ու հաջող պայքար մղել ընդդեմ անարդարության։ Նրանց կազմակերպմանը խթանելն ու աջակցելը ԺԴ կոնգրեսի նման առաջադեմ, հեղափոխական կազմակերպությունների ու անհատների պարտականությունն է։ Ինչպես վերը նշել էինք, «դրական խտրականություն» սկզբունքի և ներկայացուցչական իրավունքի համար «քվոտա» տրամադրելուն ուղղված առաջարկները մերժելու հիմք չկա։ Սխալը հասարակության խոցելի շերտերից որակապես տարբերվող խնդրի` ցեղասպանության ու աքսորների միջոցով պակասած ու ամբողջովին բնաջնջման վտանգի առջև հայտնված ցեղասպանության զոհ ազգերի նկատմամբ ևս նույն նրբանկատությունը  չցուցաբերելն է․ Ցեղասպանության զոհ ազգերի` «դրական խտրականության» կիրառման ու «քվոտա»-յի տրամադրման  հարցում անտեսված լինելն է։

Կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի կողմից այս սխալն ուղղելու նպատակով իրեն ենթակա բոլոր կառույցների ներսում պետք է անմիջական քննարկման միջոցով փոփոխություն արվի։ Նրա  ծրագրում առկա բարի մտադրություն ձևակերպումն ամբողջացնելու համար պետք է ընդունել որոշումներ, որոնցով բացեիբաց ու հստակ կերպով կարտահայտեն հիմնական սկզբունքները, և այդ որոշումները կյանքի կոչելու համար պետք է ստեղծվեն գործիքներ ու նյութական և բարոյական հնարավորություննոր։

Երկրորդ օրինակը

 «ԺԴ կոնգրեսի տեսական կառուցվածքը» գլխում (էջ 10, 5-րդ կետ) «ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի մասնակցության» հարցում հետևյալ «սկզբունքային» բնորոշումն ենք ընթերցում․«Կանանց նկատմամբ բռնություն կիրառած կառույցները կամ անձինք չեն կարող տեղ գտնել ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղում։ Եթե նրա մաս կազմող միությունները կամ անձինք  բռնություն կիրառեն կանանց նկատմամբ, ապա կհեռացվեն կառույցի շարքերից»։

ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի կանոնադրության «տեսական կառուցվածք» ենթագլխում սկզբունքային կարևորություն ունեցող նման հարցում այս հստակ սահմանված դիրքորոշումը տեսնելը մեզ շատ է ուրախացնում։ Իշխանությունից ուժ ստանալով` կանանց  հաջողվեց պայքարի արդյունքում օրենքի մնացորդներն էլ ոչնչացնել: Ճորտատիրական հասարակության չարիքի զոհ դարձած բռնապետական մտածելակերպի արդյունք հանդիսացող վերաբերմունքի (կանանց նկատմամբ բռնություն ու բռնաբարություն) առջև կառույցի դռները  փակելը անհրաժեշտ և բավականին տեղին քայլ է։

Մենք կսպասեինք, որ «տեսական կառուցվածքում» հանրությանը բացեիբաց հայտարարվեր  ցեղասպանությունը ժխտողների առաջ էլ նույն վճռականությամբ կառույցի դռների փակ լինելու, ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղին ենթակա կազմակերպությունների ու անհատների կողմից ժխտողականությունը չհանդուրժելու մասին։ Մեզ հիասթափեցնում է այն, որ ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղը կանանց նկատմամբ բռնության չափ սկզբունքային կարևորության հարցում ցեղասպանությունը ժխտող պոտենցիալ հանցագործների (մարդասպաններ, պոտենցիալ մարդասպաններ) նկատմամբ նույն նրբանկատությունը չի ցուցաբերում։

Մինչդեռ Օսմանյան կայսրության ու նրա հետնորդը հանդիսացող Թուրքիայի Հանրապետության ղեկավարության տակ գտնվող հասարակական ոչ մի շերտ մինչև ոսկորները չի զգացել այդ պետության կողմից կիրառվող բռնությունը, բռնաբարությունը, խոշտանգումներն, անարդարությունը, ամենապարզ մեկնաբանությամբ` անխիղճ բարբարոսությունը։ Չնայած նրան, որ իրականությունն այսքան բացահայտ ու հստակ է, պետությունը հանրությանը անցյալում կատարված ցեղասպանության հանցագործությունը որպես «իմպերիալիստների ստեղծած սուտ» և «ներքին դավաճանի զրպարտանք» է ներկայացնում։ Սակայն մյուս կողմից մեծ հաշվով ժողովրդի պատիվը ոտնահարելու փաստի ընդունում է հանդիսանում․ «Բոլորդ հայ եք։ Բոլորդ ապօրինի զավակ եք» ատելության քարոզով հայ ժողովրդին կրկին թիրախավորելը։ Հասարակական կյանքի ամեն ոլորտում «ցեղասպանություն» հասկացությունը կիրառելիս սկզբում «այսպես կոչված» արտահայտությունն են կցում՝ «այսպես կոչված ցեղասպանություն», այսինքն՝ որպես «սուտ» են ներկայացնում, ինչը  ցույց է տալիս, որ երկրում տիրում է անվերապահ ժխտման մթնոլորտ։ Ոչ մի չարիք ցեղասպանության ժխտման չափ հասարակական մթնոլորտը չի թունավորում ու զոհ ազգերին այդչափ չի վշտացնում։

Ցեղասպանության ժխտումը ցեղասպանության զոհ ազգերին անարգելու համար պետության կողմից դիտավորյալ ընտրված  քաղաքականություն է։ Ժխտումը հանցագործին  «զոհ» ցույց տալու, ցեղասպանության զոհերի դեմ վրեժխնդրությամբ ու ատելությամբ լցված հասարակության մեջ նրանց նկատմամբ թշնամությունը պահելու, ցեղասպանության զոհ ժողովուրդներին ամբողջովին բնաջնջելու նպատակը թաքցնելու և նոր ցեղասպանությունները հասարակությանը որպես «ինքնապաշտպանության նպատակով արված հարկադիր արարք» ներկայացնելու մեթոդ է։

Այս տեսանկյունից Ցեղասպանությունը ժխտողների դեմ ցույց տրվող դիրքորոշումը, ըստ մեզ, սկզբունքային կարևորություն ունի։ ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղը սկզբունքային կարևորություն ունեցող այս թերությունը պետք է վերացնի և պետք է բացեիբաց հայտարարի, որ իր դռները վճռականորեն փակ են ցեղասպանությունը ժխտողների առաջ։

ԺԴ կոնգրեսի ենթակայության տակ գտնվող կազմակերպություններն ու անձինք պետք է բացեիբաց մերժեն բռնակցումն ու պետք է վերջ տան Ցեղասպանության՝ այլ հասկացությունների տակ թաքցնելու միջոցով արտահայտված ժխտողականությանը։

Թուրքիայի ձախակողմյան համայնքը տասնյակ տարիներ շարունակ լուռ է մնացել ցեղասպանության ժխտողականության դեմ ու օբյեկտիվորեն դրա հանցակիցը դարձել։ Նման իրավիճակում 1915 թ․ Ցեղասպանությունից հետո հաստատված փաստացի վիճակին էլ սկսել են «հարմարվել»։ Շուրջ 80 տարի ցեղասպանությունից հետո ձեռք բերված ավարից  հասարակությունը լայնորեն օգտվել է, որի դեմ անհնար է հանդիպել բարոյական տեսանկյունից ուշադրության արժանի առարկության կամ քննադական  մոտեցման։ Այդ պատճառով «Թուրքիայի» ձախ համայնքը անհրաժեշտ չի համարել լրջորեն քննադատել ցեղասպան համակարգը, բռնակցումներն ու կողոպուտի ավանդույթները։ Պատվարժան մի քանի մտավորականից բացի՝ ոչ ոք այս ոլորտը «փորփրելու» կարիք չի տեսնում։ Քննադական մոտեցման  մշակույթը դեռևս շատ նոր է։

Սակայն «ժողովրդի, դասակարգի, հայրենիքի, բաժանման դեմ» առարկությանը սահման չկա։ Մինչդեռ, որպես «Թուրքիա» հայտնի տարածքը ժողովուրդների գերեզմանոց է, Թուրքիայի Հանրապետությունն էլ Ցեղասպանության զոհերի դիակների ու դեռ ճնշումների ենթարկվող ժողովուրդներից բռագրավված տարածքներում է ստեղծվել։ 1923 թ․ սկսած «Թուրքիա» տերմինի հետ նույնականացված սահմաններով հայտնի երկիրն ու նրա ղեկավարությունը, չնայած կասկածելի լեգիտիմությանը, աշխարհի պետությունների կողմից ու միջազգային կազմակերպություններում (ՄԱԿ, ԵՄ, ՆԱՏՕ և այլն) պաշտոնապես ճանաչված իրողություն է։ Սակայն, միաժամանակ, ցեղասպանության ու աքսորների պես` մարդկայնության դեմ գործված ամենածանր հանցանքները երևան հանող իրողություն է։ Չնայած բազմազգ ու բազմակրոն կայսրություն լինելուն՝ «թուրք ազգից» բացի մեկ այլ ազգ և սուննի իսլամից բացի` մեկ ուրիշ կրոն չճանաչող իրողություն է։ Չնայած որոշ «փոքրամասնություններին» (հայ, հույն, հրեա) ու նրանց իրավունքները Լոզանի միջազգային պայմանագրով ստիպված ճանաչելուն` պայմանագրի ներքևում իր ստորագրությունը դնելուց հետո պայմանագիրը հաշվի չառնող իրողություն է։

Օրինակ՝ դեռևս սրանից 30-40 տարի առաջ, ըստ թուրք դատավորների, որպես «Թուրքիա» հայտնի «հայրենի հողերում» ո՛չ քուրդ է եղել, ո՛չ էլ Քրդստան։ Ցեղասպանության զոհ ազգերի և հազարավոր տարիներ այնտեղ բնակված, սակայն ցեղասպանության և աքսորի ենթարկվելով` արմատախիլ արված ու նրանց պատմական հայրենիքի անունն էլ չի տրվել։

Նրանք, արդեն իսկ որպես  «թշնամի» և «թշնամու համախոհ»` 1922  թ․ օգոստոսի 30-ին վաղուց «ծովն են նետվել»։ Մեկ այլ մեկնաբանությամբ` «թուրքական հայրենիքի» էությունը ժողովուրդներին ցեղասպանելը, ժխտողականությունն ու նրանց հայրենիքի բռնակցումն է։

Քրդական ազգային փրկության շարժմանը մեծ զոհերի ու դժվարին պայքարի շնորհիվ միայն հաջողվեց ժխտողականության տաբուն կոտրել ու «Քուրդ և Քրդստան իրականությունը» ընդունել տալ։ Դրանից բացի՝ մի քանի տասնամյակ է Թուրքիայի ձախակողմյան, առաջադեմ համայնքի կողմից սովորական է դարձել «Թուրքիա» և «Հյուսիսային Քրդստան» տերմինների օգտագործումը։ Սակայն «քրդական իրականության» ճանաչման գործում դրական դեր խաղացող այս հասկացությունների՝ 1915 թ․ Հայոց ցեղասպանության հետևանքով ստեղծված փաստացի դրության իրողություն լինելու շուրջ կարիք չեն զգում մտածել: Այդ պաճառով Ցեղասպանությունից հետո որպես Թորքիա և Քրդստան ներկայացվող երկրները ցեղասպանության զոհ ժողովուրդների և հաշվի չառնվող լազերի, արաբների հայրենիքին էլ (Իկոնիա, Կապադովկիա, Պոնտոս, Լազիստան, Արևմտյան Հայաստան, Անկարա Թուրաբդին, Բեթնահրին) է ներառում։

Այստեղ մեր նպատակը քուրդ ժողովրդի պետությունը՝ Քրդստանը, «քննարկման առարկա» դարձնելը չէ։ Քրդական ազգային շարժումը միջազգային ասպարեզում մեծ հեղինակություն է վայելելու բռնակալ Թուրքիայի Հանրապետությունից իսկապես առանձնանալը։

ԺԴ կոնգրեսի կանոնադրությունում ու ծրագրում Թուրքիայից ու Քրդստանից խոսելիս (տե՛ս ԺԴԿ-ԵՎ ծրագիր և կանոնադրություն, էջ 9, էջ 18) ցեղասպանությամբ ու աքսորով բնաջնջված ու հայրենիքը բռնագրավված զոհ ազգերի հայրենիքը չնշելը, նրանց անունները հիշատակելուց խուսափելը նշանակում է դիտավորյալ ժխտել ցեղասպանությունը։ Արդեն իսկ այս դիրքորոշումը նշանակում է օբյեկտիվորեն ընդունել ցեղասպանության զոհ ազգերի վերաբերյալ պետության տեսակետը, նրանց`  այս հողերում որպես «օտարներ» տեսնել ու նրանց գոյությունը մերժել։ Նշանակում է նաև ասել Սփյուռքը կազմած աքսորյալներին․ «Ամեն ինչ վերջացավ, հաշտվեք ձեր ճակատագրի հետ և հանկարծ չփորձեք վերադառնալ ձեր հողեր, որտեղից վռնդվեցիք ու բնակվել այնտեղ, հատկապես չփորձեք ձեր ճակատագիրը վերցնել ձեր ձեռքերը»։

Մինչդեռ, ցեղասպանության զոհ ազգերը այս հողերի բնիկ ժողովուրդներն են։ Այս հողերի վրա որ կողմ էլ նայենք նրանց քանդված, ավերված ու անավարտ հուշարձաններն ենք տեսնում։ Ցեղասպանության զոհ ազգերի իրավունքն է սեփական հայրենիքում իրենց ուզածի պես ազատորեն ապրելը։

Այս իրավունքը նրանց ձեռքից վերցնողը, հայրենիքի ու բոլոր բնակավայրերի՝ գյուղերի, քաղաքների, գյուղաքաղաքների, լեռների, գետերի անունները փոխողը ցեղասպան Օսմանյան կայսրությունն ու նրա հետևորդ Թուրքիայի Հանրապետությունն են։ Սակայն ընդդեմ մարդկության կատարված ցեղասպանության հանցագործությունն անժամկետ է։ Թուրքական պետությունը եթե ոչ այսօր, ապա վաղը ստիպված է լինելու տալ այս հանցանքի պատասխանը։ Արդարությանը հասնելու համար մերոնց` ժխտողականության ու բռնակցմանը դեմ դիրքորոշումը ապագայում որոշիչ դեր է խաղալու։

Որպես ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղ ու նրա ենթակայության տակ գտնվող այլ կառույց` մենք  պետք է խուսափենք գիտակցաբար կամ անգիտակցաբար ցեղասպանության զոհերի և պետության ահաբեկչության ներքո ասիմիլյացիայի ենթարկվող ժողովուրդների, նրանց հայրենիքը ժխտմանը հանցակից լինելուց ու վճռականորեն պետք է պայքարենք անվանափոխության դեմ։ Ընդդեմ Թուրքիայի Հանրապետության ժխտողականության ու մոռացնել տալու քաղաքականությանը՝ ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղը վճռականոորեն հանրության մեջ պետք է պաշտպանի ցեղասպանության զոհ ազգերի հայրենիքի գոյության, անունների, իրենց հողում քաղաքացիության իրավունք ստանալու համար։

 

Հակասեմականության ու հակասիոնիզմի դեմ պայքարը ԺԴ կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի ուսերին  ընկած մարդկային պարտականությունն է։

 

Ինչպես հրեա ազգը, այնպես էլ գնչուները միջնադարից սկսած աշխարհում ամենահին թշնամանքին ենթարկված ժողովուրդներն են։ Ե՛վ Թուրքիայում, և՛ Եվրոպայում այս ժողովուրդների դեմ տեղական կանխամտածվածությունն ու թշնամանքը բավականին շատ էր։

Երկու ժողովուրդներին էլ, հատկապես Եվրոպայում, արգելվել է մասնագիտություն ստանալ. նրանք վռնդվել են քաղաքներից ու գետոներում բանտարկվել, ենթարկվել են անավարտ թվացող պոգրոմների, նորագույն ժամանակաշրջանում համակենտրոնացման ճամբարներ են տարվել, երկրից վռնդվել են, իսկ վերջում էլ նացիստական գազախցիկներ տարվել․ այս բարբարոսությունն ավարտվել է Հոլոքոստով։

Մեր երկրում մարդու իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող որոշ կազմակերպություններից և քիչ թվով հեղափոխական կառույցներից ու հատուկենտ բացառություն հանդիսացող մտավորականներից բացի` բոլորը նախապաշարմունքներով են լցված որպես «կես»  բնութագրվող «գնչուների» և հրեաների դեմ։ Հատկապես հրեաների նկատմամբ թշնամությունը հասարակության  խիղճը տանջող հիվանդագին վիճակի է հասել։ Հիտլերի չարիքի ստեղծագործությունը՝ «Իմ պայքարը» գիրքը, 21-րդ դարում անգամ Թուրքիայում ամենաշատը վաճառված գրքերից է եղել, նման հետաքրքրություն աշխարհի որևէ ծայրում չես տեսնի։ Թուրքիայում հրեա ժողովրդի ներկայացուցիչները՝ Թուրքիայի  Հանրապետության քաղաքացիները, անկախ նրանց ճիշտ կամ սխալ լինելուց, Իսրայել պետության վարած քաղաքականության համար պատասխանատու են համարվում։  Փողոցի մեջտեղում, աշխատավայրում, սրբավայրերում փաստացի հարձակման, խմբակային ջարդերի են ենթարկվում։                                                                                                                                                      Ըստ էության, Հոլոքոստի հետևանքով հրեա ժողովրդի վերջնական ոչնչացումը կանխելու համար ստեղծված Իսրայել պետությունը, Թուրքիայում շատ քիչ բացառություններով, աջերի, ձախերի, կրոնական ու աթեիստ համայնքների կողմից  ընդունվում է որպես մի պետություն, որը քարտեզի վրայից պետք է ջնջվի։ Իրենց առաջավոր, հեղափոխական համարող անհատների ու կառույցների կողմից հրեաների դեմ այս աստիճան գիտակցությունը մթագնող թշնամանքը, չեզոք դիրքորոշումը կամ համախոհ լինելը, առաջադիմական  շարժման համար ամոթալի երևույթ է։

ԺԴ կոնգրեսը ինչպես գլխավոր խորհրդի առաջին նիստի արդյունքները ներկայացնելիս, այնպես էլ երրորդ կոնգրեսի որոշումներով իր համերաշխությունն է արտահայտում Պաղեստինի ժողովրդի հետ և ձայն չի հանում պաղեստինյան կազմակերպությունների՝ գրեթե ամբողջությամբ հակասեմական միջնադարյան չարիքի ու իսլամական հետադիմականությամբ կազմակերպված լինելու, ինչպես նաև Թուրքիայում օրըստորե մեծացող հակասեմականության դեմ։ Այս դիրքորոշումն ինքնըստինքյան հակասեմականություն է։ ԺԴ կոնգրեսի «արտացոլանքը» հանդիսացող եվրոպական մասնաճյուղն այս հարցում նախընտրում է լուռ մնալ։  Իմանալ այս ճշմարտությունն ու լռել նշանակում է` համախոհ լինել համաշխարհային հակասեմականությանը։

Ժամանակակից պետություններում, որտեղ գերիշխում է կապիտալիզմը, բանվոր դասակարգի և ճնշվող ժողովուրդների դեմ թշնամությունը սկսվել է հակասեմականության տարածմամբ։ Այն ուժերը, որոնց հաջողվել է հասարակությանն էլ այդ գործում հանցակից  դարձնել, իսկ երբ իշխանությունը կազմվում է ֆաշիստական ուժերի հիմքի վրա, բանը բանից անցնում է։ Ֆաշիստական ղեկավարությունն էլ միայն իր գերիշխանության տակ գտնվող երկրները չեն, միաժամանակ այն չի վարանի նաև աշխարհն արյան ծով դարձնելուց։ Այսօր էլ Արևմտյան Եվրոպայում լայն տարածում են գտել աջակողմյան քարոզչությունը, անցյալից դասեր չքաղած, Հոլոքոստը շատ շուտ մոռացած հակասեմական դեմոկրատական ուժերը։ Արդեն իսկ հակասեմականությունը, հատկապես հրեաների դեմ թշնամանքը, լայն տարածում ունեն ձախակողմյան ուժերի շրջանում, ինչը դեպի սխալ ճանապարհ է ուղղորդում հասարակության դեմոկրատական ուժերին. նրանք սկսում են չքավորության աղբյուրը սխալ տեղում որոնել։

Հակասեմականությունը հեղափոխական կազմակերպության համար մահացու վտանգ է։  Նրա ստեղծած խտրական մթնոլորտի պատճառով հետամնացության ճահճից հրարավոր չի լինի խուսափել։ Ինչպես ԺԴ կոնգրեսի, այնպես էլ նրա եվրոպական մասնաճյուղի կողմից հակասեմականության դեմ սկզբունքային դիրքորոշումը, ապագայում  կարևոր գործոն է լինելու։

Այս տեսանկյունից ԺԴ կոնգրեսը հակասեմականության դեմ խտրական, իսլամական պահպանողականության նկատմամբ «զգայունությանը» տեղի  չտալով՝  բացեիբաց ու հստակ դիրքորոշում պետք է արտահայտի։ ԺԴ կոնգրեսը և՛ իր ներսում, և՛ ենթական կառույցներում հակասեմականության, հակացիգանիզմի դեմ ու, հատկապես, Հոլոքոստը ճիշտ ըմբռնելու համար տեղեկատվական արշավներ պետք է կազմակերպի։

Ընկերաբար ու հարգանքներով

Միություն ընդդեմ Ցեղասպանության անունից՝ Ալի Էրթեմ, Ի․ Բուլենթ Գյուլ

Ֆրանկֆուրտ

Հավելվածներ

Ստորև ներկայացված են Միություն ընդդեմ ցեղասպանության կազմակերպության կողմից Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղին ներկայացված օրենքի նախագծերը, որոնք անգամ չեն էլ քննարկվել կոնգրեսում.

Հավելված 1

Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղի գլխավոր կոնգրեսին ներկայացված  որոշման նախագիծը

1. Հակասեմականության ու հակացիգանիզմի դեմ պայքարը մարդկության պարտավորությունն է

Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսը գիտակցում է, որ հակասեմականությունն ու հակագնչուականությունը համաշխարհային, պատմության մեջ խորը արմատներ ձգած, հրեաների ու «գնչուների» նկատմամբ դրսևորված թշնամական գաղափարական հուսանք է։ Կոնգրեսը համաշխարհային օրակարգում կարևոր տեղ գրավող այս ոչ մարդկային գաղափարական հոսանքի (հակասեմականություն ու հակագնչուականություն) դեմ պայքարն ընդունում է որպես կենսական նշանակություն ունեցող մարդկային պարտավորություն։ Հակասեմականությունն ու հակագնչուականությունը թե՛ Թուրքիայում, թե՛ այն եվրոպական երկրներում, որտեղ նրանք ապրում ենք որպես գաղթականներ, «օտարի» նկատմամբ թշնամանքի, էթնիկ ու կրոնական տարբերությունների դեմ սնուցվող քինախնդրության ու ատելության համար հիմք ներկայացնող ու գիտակցությունը մթագնող  ամենաարմատական կարծրատիպերն են։

Հիտլերի չարության հիմնական ստեղծագործությունը եղող «Իմ պայքարը» գիրքը 21-րդ դարում «բեսթսելլեր» է դարձել Թուրքիայում։ Միայն այս իրողությունը մեր աչքի առջև ունենալը բավարար է տվյալ երկրում հրեաների դեմ թշնամանքի մակարդակի մասին գաղափար կազմելու համար։ Ինչպես աշխարհի բազմաթիվ վայրերում, այնպես էլ մեր երկրում հրեա ժողովրդի դեմ և՛ անհատների, և՛ համայնքների մակարդակով թիարախավորած (Ուզեյիր Գարիհի սպանությունը, Իսհակ Ալաթոնի մահափորձը, հրեական սրբավայրերը պարբերաբար ոչնչացնելու նպատակով արվող գործողություններ) հարձակումները ակնհայտ ցույց են տալիս, որ Թուրքիայում բնակվող ու Թուրքիայի քաղաքացի հրեաների ապրելու իրավունքը վտանգված է։ Նման թշնամանքով  էլ  «կես» բառն օգտագործում ու նվաստացնում են գնչուներին, ինչպես նաև` նման կերպ թիրախավորում այլ անուններով (բոշա, աբդալ, դոմ) հիշատակվող «գնչու» խմբերին։ Սելենդիի պոգրոմը և այլ վայրերում եղած նմանատիպ հարձակումները «գնչուների» նկատմամբ դրսևորված թշնամանքի հստակ ցուցանիշներ են։

Գերմանիայում, Հունգարիայում, Իտալիայում, Ֆրանսիայում, Չեխիայի Հանրապետությունում, Սլովակիայում, մի խոսքով Եվրոպայում էլ իրավիճակը չի տարբերվում այստեղից։

Այդ պատճառով Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսը  իր ներսում, ինչպես նաև միջազգային հանրության շրջանում հակասեմական, հակագնչուական կանխակալ կարծիքի դեմ պայքարը համարում է մարդկության պարտավորություն։  Այդ պատճառով անհրաժեշտ է չմոռանալ, թե մոտ անցյալում հրեաների ու «գնչուների» նկատմամբ թշնամանքը ինչերի պատճառ դարձավ ու ինչերի պատճառ կարող է դառնալ ապագայում։ Դրա համար էլ կարևոր է  Հոլոքոստի մասին իրազեկվածության մակարդակի բարձրացումը։

Որոշման նախագիծը ներկայացրած անձը/կազմակերպությունը՝ Ընդդեմ ցեղասպանության միություն

Կողմ քվեարկածների թիվը`

Դեմ քվեարկածների թիվը`

Ձեռնպահ քվեարկածների թիվը`

Հավելված 2

2. Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղը ապրիլի 24-ն ընդունում է որպես մեր ժողովրդի ընդհանուր սգո օր

Օսմանյան բռնապետության կողմից 1894 թ. հայ ժողովրդի դեմ սկսված զանգվածային սպանությունները 1915 թ. հասան իենց գագաթնակետին ու ծրագրված ցեղասպանական արարքի վերածվեցին։ 1915 թ. ապրիլի 24-ին ողջ երկրից, գլխավորապես Ստամբուլից հայ մտավորականներին ձերբակալեցին ու ստիպեցին մահվան ճամփա բռնել, որից հետո 1.500.000 ( մեկ ու կես միլիոն) հայերի կոտորեցին ու հարյուր հազարավորներին Արևմտյան Հայաստանից ու երկրի՝ հայերով բնակեցված տարածքներից աքսորեցին. այդ օրը հայ ժողովրդը համարում է համակարգված կերպով ծրագրված ու կատարված հայերի ցեղասպանության սկիզբ։  Ապրիլի 24-ին Արևելյան Հայաստանում և աշխարհի ցանկացած վայրում հայ ժողովուրդը սգում է իր սպանված պապերի, ամեն տարիքի ու սեռի մարդկանց ցեղասպանության զոհերի, խլված երեխաների, բռնազավթված ունեցվածքի համար։ Այդ օրը Ցեղասպանության զոհերի հուշարձանին ծաղիկներ, ծաղկեպսակներ են տանում ու հարգանքի տուրք մատուցում։

Ասորի ժողովուրդն էլ (չնայած դեռևս նրանք չեն հասել ազգային համերաշխության այս հարցում) վերջին տարիներին ապրիլի 24-ին ասորիների ցեղասպանության զոհերին հարգանքի տուրք է մատուցում։

Ցեղասպանության պատմական իրողությունը Թուրքիայի Հանրապետությունից բացի աշխարհի որևէ քաղաքակիրթ երկիր չի ժխտում։ Ընդհակառակը, Թուրքիայի Հանրապետության ժխտողականության դեմ 27 երկրի խորհրդարանները 1948 թ. ՄԱԿ-ի ցեղասպանության կոնվենցիայի համատեքստում պաշտոնապես ճանաչում են Հայոց ցեղասպանությունը։ Ամեն տարի նորանոր պետություններ են Ցեղասպանությունը ճանաչելու որոշում կայացնում։

Պոնտոսի հույները Պոնտոսի ցեղասպանության սկիզբ են համարում Մուստաֆա Քեմալի` Սամսուն ժամանելու ամսաթիվը՝ 1919 թ. մայիսի 19-ը։ Այդ օրը Պոնտոսի հույները հարգանքի տուրք են մատուցում իրենց ցեղասպանության զոհերին։

Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղը ցեղասպանության զոհերին հարգանքի տուրք մատուցելու համար ապրիլի 24-ը համքրում է մեր ժողովուրդների ընդհանուր սգո օր ու այդ օրը ցեղասպանության զոհ ազգերի կողքին լինելը համարում է մարդկության պարտավորությունը։ Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղը միևնույն ժամանակ Թուրքիայի ազգային մեծ ժողովից պահանջում է ապրիլի 24-ը Ցեղասպանության զոհերի հիշատակը հարգելու համար պաշտոնապես հայտարարել ոչ աշխատանքային օր։ Այն բոլոր իրադարձությունները (խնջույք, գրասենյակի կոնգրեսներ, հարսանիք, ծննդյան օր, պիկնիկներ և այլն), որոնք նախատեսված կլինեն իրականացնել ապրիլի 24-ին, կհետաձվեն մեկ օրիշ օր։ Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսը երկրի ողջ տարածքում ու երկրից դուրս ցեղասպանության զոհերի հիշատակը հարգելու միջոցառումներում առաջամարտիկի դեր կտանի։

Որոշման նախագիծը ներկայացնող անձ/կազմակերպություն՝ Ընդդեմ ցեղասպանության միություն

Կողմ քվեարկածների թիվը`

Դեմ քվեարկածների թիվը`

Ձեռնպահ քվեարկածների թիվը`

Հավելված 3

3. Ժողովուրդների դեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղը ցեղասպանության ժխտումը դիտում է որպես ցեղասպանության շարունակություն: Այն իր ողջ ներուժով պայքար է մղում  նոր ցեղասպանությունների կանխարգելման համար

Հայ ժողովուրդը, ինչպես նաև նրա հետ միևնույն ճակատագիրը կիսած ազգերը (հույներ, Պոնտոսի հույներ, ասորիներ, եզդիներ) Օսմանյան պետության և նրա շարունակությունը եղող Թուրքիայի Հանրապետության կողմից ծրագրված ցեղասպանության ու աքսորի հետևանքով 1895-1923 թթ. կոտորված ու գրեթե ամբողջությամբ բնաջնջված համայնքները վերածվել են «փոքրամասնությունների»: Հայության հայրենիքը եղած Արևմտյան Հայաստանն ու Կիլիկիան հայաթափվել են, Միջագետքը, Մարդինը-Թուրբադինը մաքրվել են ասորիներից, Պոնտոսը, Կապադովկիան, Մարմարայի շրջանը` ներառյալ Իկոնիան ու Ստամբուլը (Կոստանդնուպոլիս), ամբողջությամբ մաքրվել են հույներից, երկրի շրջանների, լեռների ու գետերի, կղզիների անունները փոխվել են: Պատմական ու մշակութային ժառանգությունը, սրբավայրերն ահռելի չափով թալանվել ու քանդվել են. դրանք հանձնվել են առանձին անհատների ու կազմակերպությունների` հակառակ իրենց նպատակի օգտագործման:

Մարդկության կողմից իրագործված անասելի ոճրագործությունները 100 տարուց ավել ժխտվում են, գրեթե 1000 տարի շարունակ «գյավուր» տերմինով նվաստացված ու ցեղասպանության զոհ դարձած ժողովուրդները մշտական ստի ու հերյուրանքների միջոցով թշնամացվել են: Պատմական ցեղասպանությունը ժխտվում է Թուրքիայի Հանրապետության կողմից, հասարակության ապագան ցանկանում են կառուցել ստի ու զրպարտության հիմքերի ու ցեղասպանության զոհերի դիերի վրա: Բազմաէթնիկ ու բազմակրոն կայսրության հետնորդը եղող Թուրքիայի Հանրապետությունը, հատկապես բալկանյան պատերազմում կրած պարտությունից հետո հավաքագրված, թուրքացված ու իսլամացված ժողովուրդներին (բոսնիացիներ, փոմակներ, ալբանացիներ, չերքեզներ, չեչեններ և այլն)  Անատոլիայի թուրքմեններրի հետ խառնելու միջոցով ցանկանում է սուննի իսլամ հավատքի հետևորդ դարձնել նրանց ու այսպիսով ստեղծել «թուրք ազգ»: Փորձել  են պետության ահաբեկման հետևանքով բռնի ձուլման քաղաքականության դեմ դուրս եկած ազգերին վերացնել ցեղասպանական մեթոդներով:  Երեկ այդ երկրում  բնակվող հայերին ու մուսուլման չեղող մյուս ժողովուրդներին իրենց գոյությունը պահպանելու նպատակով  ոչնչացնելու թշանամական մտածելակերպը այսօր էլ քուրդ ժողովրդին ու ալևի հավատքի հետևորդ ժողովուրդներին «նվազեցնելու» համար հարմար առիթի է սպասում: Դերսիմի կոտորածը (1934-1938) և մշտական պոգրոմները (Թրակիա, 6-7 սեպտեմբեր, Մարաշ, Չորում, Սվաս և Ժողովրդի ազատագրման կուսակցության կողմից հակադեմոկրատական պատնեշը հաղթահարելուց ու մեջլիս մտնելուց հետո քուրդ ժողովրդի դեմ բանակի ու հատուկ ջարդարար խմբերի միջոցով իրագործված բնաջնջման գործողությունները)  դրա ամենաակնհայտ ապացույցներն են:

Ժողովուրդների դեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղը  դատապարտում է ցեղասպանության զոհ դարձած ժողովուրդների դեմ իրագործված  հանցանքները, պատմական Ցեղասպանության փաստի հերքումն ընդունում է որպես նոր ցեղասպանությունների նախապատրաստում: Այն 1915 թ. Ցեղասպանության անմիջապես ճանաչումը նախապայման է համարում նոր ցեղասպանությունների կանխարգելման ու մեր ժողովուրդների միջև փոխադարձ հարգանքի հիման վրա մարդու արժանապատվությանը հարիր ապագայի կառուցման համար: Միությունն առաջամարտիկի դեր է ստանձնում Ցեղասպանությունների հետ առերեսվելու համար` ժխտվող ճշմարտությունների բացահայտման ու մեր հասարակությանը պատմական ճշմարտությունը ներկայացնելու ու լուսավորելու գործում: ԺԴԿԵՄ-ն Թուրքիայի ազգային մեծ ժողովից պահանջում է  ճանաչել ցեղասպանությունը և իրականացնել դրանից բխող բոլոր պարտավորությունները:

Օրինագիծը ներկայացրած անձ/ կազմակերպություն` Ընդդեմ ցեղասպանության  միություն

Կողմ քվեարկածների թիվը`

Դեմ քվեարկածների թիվը`

Ձեռնպահ քվեարկածների թիվ

Նախագիծ 4

4. Ցեղասպանության զոհ ազգերի համար հայրենիքի ու քաղաքացիության իրավունք

Ժողովրդադեմոկրատական կոնգրեսի եվրոպական մասնաճյուղը առանց պայմանների ընդունում է, որ ցեղասպանության ու աքսորի միջոցով արմատախիլ արված, իրենց կյանքը փրկելու համար աշխարհի չորս կողմը սփռված, սերունդներ շարունակ աքսորյալի կարգավիճակում ապրող ցեղասպանության զոհ  ժողովուրդների հիմնական իրավունքն է իրենց ուզած պայմաններով վերադարձը իրենց պատմական հայրենիքիներ (Արևմտյան Հայաստան, Կիլիկիա, Պոնտոս, Միջագետք, Կոստանդնուպոլիս/ Ստամբուլ, Կապադովկիա, Արևելյան Թրակիա և այլն)։ Որպես ցեղասպանության ճանաչման անհրաժեշտություն՝ պաշտպանում է նրանց քաղաքացիության իրավունքի վերադարձը։ Որպեսզի սփյուռքում բնակվողներն իրենց  աքսորյալի կյանքին վերջ տան, կոնգրեսը ԹԱՄԺ-ից պահանջում է վերացնել   պատմական հողեր վերադառնալու ժամանակ նրանց առջև ծառացած բոլոր խոչընդոտներն ու երաշխավորել նրանց ապրելու իրավունքն ու ապրուստի պայմանները։

Որոշման նախագիծը ներկայացրած անձ/ կազմակերպություն`  Ընդդեմ ցեղասպանության միություն

Կողմ քվեարկածների թիվը`

Դեմ քվեարկածների թիվը`

Ձեռնպահ քվեարկածների թիվը`

Թարգմանեց Անի Մելքոնյանը

Akunq.net