Լոնդոնում տեղի է ունեցել թուրք գրող, հրապարակախոս Քադիր Աքընի պատրաստած` Հայոց ցեղասպանության և հնչակյան կուսակցության հայտնի գործիչներից Փարամազի (Մատթեոս Սարգսյան) վերաբերյալ «RED» վավերագրական ֆիլմի ցուցադրությունը:
Աղբյուրի փոխանցմամբ` միջոցառումը կազմակերպվել է Թուրքական և քրդական համայնքի համերաշխության կենտրոնի կողմից, որի ժամանակ Աքընը նաև իր գրքերն է մակագրել:
Մասնակիցներից գրող Այդըն Չուբուքչուն ելույթում նշել է, որ ծայրաստիճան կարևոր են, որ այս տեսակ ճշմարտությունները ջրի երես դուրս գան և հավելել, որ Աքընի կատարած աշխատանքը նույնպես կարևոր փաստաթղթի դեր է կատարում:
Ֆիլմի դիտումից հետո հեղինակ Աքընը անդրադառնալով 1915թ. Ստամբուլի Բայազետ հրապարակում Փարամազի և 19 հեղափոխական գործիչների կախաղան բարձրացվելուն, շեշտել է, որ չպետք է ստվերել պատմության էջերը:
Աքընի փոխանցմամբ` նա նաև ուսումնասիրություններ է կատարել հայ կանանց շարժման վերաբերյալ:
Հեղինակի կարծիքով` մեծ խիզախություն է պահանջվում խոսել հայերի նկատմամբ կիրառված ճնշումների և Ցեղասպանության քաղաքականության մասին:
Աքընը պատմել է` հետազոտությունների ընթացքում իրեն հարցրել են. «Հա՞յ ես, թե՞ ոչ… կամ հայ ես, կամ էլ թաքցնում ես, որ հայ ես»: Ըստ նրա` այս ամենը ապացուցում է, թե ինչքան ծանր են եղել հայերի նկատմամբ ճնշումները:
Փարամազը ծնվել է Մեղրիում։ Սովորել է Էջմիածնի Գևորգյան ճեմարանում (1878-1883)։ 1884 թվականից զբաղվել է ուսուցչությամբ։ 1897-ին իր ֆիդայիների խմբով անցել է Վան, սակայն ձերբակալվել է և դատապարտվել մահվան։ Վանի ռուսական փոխհյուպատոսի միջնորդությամբ ազատվել է կալանքից և ուղարկվել Կովկաս։ 1908-ի երիտթուրքերի հեղաշրջումից հետո անցել է Թուրքիա, քարոզել Օսմանյան սուլթանությունում ապրող ժողովուրդների միջև բարեկամություն հաստատելու գաղափարը։
Փարամազը և 19 ականավոր հնչակյան գործիչներ 1915 թ. հունիսի 15-ին Կ.Պոլսի Բայազետ հրապարակում կախաղան են բարձրացվել: Նրանք իրենց կյանքը նվիրել էին հայերի ազատագրական պայքարին, իսկ 1913-ի սեպտեմբերին Ռումինիայում կայացած Հնչակյան կուսակցության համագումարի ժամանակ վճռել էին սպանել Ադանայի կոտորածների հեղինակ երիտթուրքական պարագլուխներին:
Ermenihaber.am
Leave a Reply