Տրապիզոնի միակ կանգուն հայկական վանքն անմխիթար վիճակում է

Թուրքիայի Տրապիզոն նահանգի Օրթահիսար շրջանի Բոզթեփե գավառում է գտնվում Քայմաքլը կամ Սուրբ Ամենափրկիչ պատմական հայկական վանական համալիրը, որն անմխիթար վիճակում է հայտնվել: Այն Տրապիզոնի ողջ տարածքում մինչև մեր օրեր հասած միակ հայկական վանքն է:

Ենթադրվում է, որ համալիրը կառուցվել է 15-րդ դարում։ Որոշ աղբյուրներ վկայում են 1424թ․ կամ 1421թ․ կառուցված լինելու մասին։ Վանքի Քայմաքլը անվան հետ կապված երկու ավադազրույց կա։ Առաջինի համաձայն՝ վանքի բակում կաթնաղբյուր կոչվող մի աղբյուր է եղել, որից կաթ է հոսել, այստեղից էլ համալիրը կոչվել է Քայմաքլը (թուրքերեն «kaymak»՝ «կաթի սեր, սերուցք» բառից- խմբ․)։ Մեկ այլ ավանդազրույցի համաձայն՝ վանքի տարածքում նաև կաթնամթերք է արտադրվել, որը վաճառվել է բնակչությանը և Քայմաքլը անունը այդտեղից է սկիզբ առել։ Ավելի վաղ վանքը հայտնի է եղել նաև Կանաչ վանք անունով։

Իսկ վանական համալիրի Սուրբ Ամենափրկիչ անվան հետ կապված կա մի պատմություն, համաձայն որի՝ վերանորոգման աշխատանքների ժամանակ գմբեթից մի բանվոր է ընկել, սակայն ոչ մի վնասվածք չի ստացել, այդ պատճառով էլ վանքը կոչել են Ամենափրկիչ։

Մինչև 1915թ. Սուրբ Ամենափրկիչը եղել է Տրապիզոնի եպիսկոպոսարանը, իսկ 1914-1918 ժամանակահատվածում տեղի ունեցած հրդեհից հետո թողնվել բախտի քմահաճույքին:

Մեր օրերում համալիրից կանգուն է մնացել միայն եկեղեցին, որտեղ պատարագներ են մատուցել։ Այսօր այն տեղի բնակիչներից մեկի մասնավոր սեփականության մասն է կազմում։ Եկեղեցու պատերին այսօր էլ պահպանված են աստվածաշնչյան թեմաներով որմնանկարներ, այդ թվում՝ նաև Վերջին դատաստանի տեսարանը։ Դրանք ենթադրաբար արվել են 1500-1600-ական թվականներին։ Համալիրի տարածքում նաև բազմաթիվ խաչքարեր կան։

Թուրքիայի Սևծովյան տեխնիկական համալսարանի դասախոս Իսմայիլ Քյոսեն վկայում է, որ այս տարածաշրջանում 100-200 հայկական եկեղեցիներ ու վանական համալիրներ են եղել, որոնցից մեծ մասն այսօր բնակչության մասնավոր սեփականությունն է դարձել։ Նրա կարծիքով՝ այս բոլոր վանքապատկան տարածքները պետականացնելու և եկեղեցիները վերակառուցելու կարիք կա, ինչի համար լուրջ և լայնածավալ աշխատանքներ են անհրաժեշտ։

Աղբյուր` Milliyet.com

Ermenihaber.am