«Արաս» հրատարակչության կողմից տպագրված նոր գիրք` «Հրաժեշտ Այնթուրային»

«Հրաժեշտ Այնթուրային» գիրքն ընթերցողին է ներկայացնում 1915 թ. ստվերում մեծացած  սերնդի հետ պատահածները։ Գառնիկ Փանյանը, ով  հինգ տարեկան հասակում տեղահանվել է, բռնելով մահվան ճամփան, Ջեմալ փաշայի կողմից Այնթուրայում կառուցված որբանոցում իր հետ տեղի պատահածներն է պատմում ու ընթերցողին կոչ անում ականջալուր լինել որբացած սերնդի պատմությանը։

Գառնիկ Փանյանը 1915-1918 թթ. մնացել է Միություն ու առաջադիմություն կուսակցության հիմնական ղեկավարներից Ջեմալ փաշայի կողմից ստեղծված ու մի որոշ շրջան Հալիդե Էդիփի պատասխանատվության տակ եղած` Լիբանանում գտնվող Այնթուրայի որբանոցում, որտեղ հավաքում էին հայ, թուրք ու քուրդ երեխաների։ Ջեմալ փաշան, ով չէր ցանկանում, որ որբ մնացած հայ երեխաները արտասահմանյան կազմակերպությունների հետ գործ ունենան, ցանկանում էր դաստիարակել նրանց իր  սեփական մեթոդներով։ Այդ նպատակով հենց առաջին օրվանից կիրառված ճնշումները երեխաների պայքարի համար սկզբնակետ են հանդիասանում։ Միևնույն ժամանակ տվյալ շրջանում տիրող սովը երեխաների համար նշանակում էր աչքի առաջ ունենալ կյանքի ամեն տեսակ դժվարությունները։

«Հրաժեշտ Այնթուրային» գրքում ներկայացվում է Առաջին համաշխարհային պատերազմի պատճառած ավերածություններից իրենց մասնաբաժինն ունեցած ու աշխարհագրական այդ տարածքում մի տեղից մյուսը դեգերող որբերի սովամահության ու ինքնությունների ժխտման դեմ տարված պայքարի պատմությունը. պատմվում է նրանց համար, ովքեր ցանկանում են լսել վաղ տարիքում հասունացած ու իրենց մանկությունը լիարժեքորեն չապրած սերնդին։

Հատված գրքից.

«Աշխարհ եկած ամեն կենդանի արարած ծնված պահից ուզում  է ուտել։ Ադամից ու Եվայից սկսած` դա այդպես է, նրանց պատմությունն ինձ մայրս է պատմել։ Այդ օրվանից մինչ օրս մարդկանց հիմնական մտածմունքը մշտապես կուշտ լինելն է եղել։ Քարանձավի դիմացի մրջյունները ցորենի հատիկները շատ դժվարությամբ հավաքում ու իրենց բույն էին տանում, թռչունները ճյուղերի վրա իրենց երգածի չափ տերև ու պտուղ էին ուտում, դիմացի լեռան գագաթին գտնվող կովերն իրենց գլուխներն անընդհատ թաղում էին խոտերի մեջ։ Մենք էլ առավոտյան աչքերը բացելուն պես մտածում էինք՝ ինչ ուտենք. ուտել էինք ուզում, քանի որ ապրել էինք ցանկանում։ Որևէ վտանգ, որևէ հոգնածություն հաշվի չառնելով՝  խոտ, արմատ, միրգ գտնելու հույսով այս լեռներ էինք եկել, քանի որ որբանոցում մեզ տրվածը ուտելիք չէր, այդ տվածներով ապրել էլ հնարավոր չէր։ Այդ դեպքում, ապրե՜ն այդ լեռները, մեզ իրենց օրհնությունը տված այդ ծառերը, շատ ապրե՜ն այն քարանձավները, որոնք որբերի համար տուն են եղել»։

Գառնիկ Փանյան

Գառնիկ Փանյանը ծնվել է 1910 թ., Սվասին (Սեբաստիա-Ակունքի խմբ.) կից Գյուրյուն գավառում։ Համադում, որը եղել է նրա քարավանի վերջին կանգառը, կորցրել է մորն ու եղբայրներին։ Նախ՝ մնացել է Համայի որբանոցում, ապա Ջեմալ փաշայի կողմից Լիբանանում՝ Այնթուրայում ստեղծված որբանոցում։ Երբ Օսմանյան կայսրությունը Առաջին համաշխարհային պատերազմում պարտվեց և կորցրեց շրջանի նկատմամբ իր վերահսկողությունը, որբանոցի ղեկավարումն ստանձնեց Ամերիկյան մերձավորարևելյան նպաստամատույց կոմիտե։ 1920-1925 թթ. նա մնացել է այդ կազմակերպության պաշտպանության տակ գտնվող Բիբլոսի որբանոցում։ Որբանոցներում անցկացրած այդ տարիներից հետո նա ընդունվել է Բեյրութում Համազգայինի կողմից հիմնված ճեմարան։ 1935 թ. ավարտել է այն։ Հետագայում աշխատել է որպես մանկավարժ, զբաղվել է նաև վարչական աշխատանքով։ Եղել է Լիբանանի հայկական համայնքին ապրելու ուժ հաղորդած առաջնորդներից մեկը։ Մահացել է 1989 թ.։

https://www.cnnturk.com/kultur-sanat/kitap/arastan-yeni-kitap-elveda-antura

Թարգմանեց Անի Մելքոնյանը

Akunq. net