Այլևս լռե~լ է աշխարհի, Ֆրանսիայի և Հայաստանի խղճի ձայնը եղող Շառլ Ազնավուրը

Akunq.net-ը թուրքերենից թարգմանաբար իր ընթերցողներին է ներկայացնում Հայոց ցեղասպանությունն առաջինը ճանաչած գերմանաբնակ թուրք մտավորականներից մեկի` հայտնի գրող Քեմալ Յալչընի հոդվածը` նվիրված մեծ շանսոնիե Շառլ Ազնավուրի հիշատակին:

Քեմալ Յալչըն

Նրա մայրը զմյուռնիացի Քնար Բաղդասարյանն էր, հայրը` ախալցխացի Միքայել Ազնավուրյանը: Իսկական անունը Շահնուր Ազնավուրյան էր: Ծնվել է 1924 թ. Փարիզում: Նրա ճակատագիրը կանխորոշել էին իր ընտանիքի, պապերի գլխին եկած մեծ ողբերգությունները:

Իզմիրը (Զմյուռնիան-Ակունքի խմբ.) ճանաչել էր մոր պատմածների հուշերով: Խոսում էր ֆրանսերեն, անգլերեն, գերմաներեն և հայերեն, իսկ թուրքերենը սովորել էր մայրիկից:

Նա աշխարհին էր դիմում ֆրանսերեն, անգլերեն, իտալերեն, իսպաներեն, գերմաներեն և ռուսերեն երգերով: Վաճառվել են նրա 200 միլիոն սկավառակները, և նա խաղացել է 70 ֆիլմերում:

Մայրը մահացել էր Իզմիրի հանդեպ կարոտով: Շահնուրը ևս, մոր նման, չկարողացավ Իզմիր գնալ: Նրա ամենամեծ իղձերից մեկն էր, և որ Թուրքիայի ու Հայաստանի միջև բարեկամություն և խաղաղություն հաստատվի, որ Կարս-Գյումրի սահմանադուռը բացվի: Մեր աշխարհից հեռացավ` այդ կարոտը սրտում, և այդ իղձը` չիրականացած:

Ֆրանսիայի քաղաքացի դարձավ: Ֆրանսիացիները նրան Շառլ անունը տվեցին: 1988 թ. Հայաստանի Գյումրի քաղաքում ուժգին երկրաշարժ էր եղել: Քարը քարին չէր մնացել: 30 հազար մարդ էր զոհվել: Ողջ աշխարհը Հայաստանին օգնության ձեռք մեկնեց: Ամենակարճ ճանապարհը Կարսից գնացողն էր, սակայն Թուրքիան Կարսի սահմանադուռը փակե՛ց: Թուրքիան թույլ չտվեց, որ երկրաշարժից տուժածներին օգնություն հասցնողներն անցնեն այնտեղով:

Շահնուր Ազնավուրյանը հիմնեց «Ազնավուրը Հայաստանի համար» հիմնադրամը և ջանաց իր ամբողջ հնարավորություններն ուղղել երկրաշարժից տուժածների վերքերն ապաքինելուն: Իր այդ ջանքերի համար Հայաստանի կառավարությունը 2004 թ. նրան շնորհեց «Հայաստանի ազգային հերոս» բարձրագույն կոչումը, իսկ Գյումրի քաղաքի կենտրոնում տեղադրվեց Ազնավուրի արձանը:

2008 թ. նրան Հայաստանի քաղաքացիություն շնորհվեց: 2009 թ. Ազնավուրը նշանակվեց Շվեյցարիայում Հայաստանի արտակարգ ու լիազոր դեսպան և այդ տարվանից սկսած նա դարձավ նաև ՄԱԿ-ում Հայաստանի մշտական ներկայացուցիչ:

Հայ ժողովուրդը, ի նշան երախտագիտության նրա կամավոր աջակցության, Երևանում գտնվող Կասկադի բարձրունքում մի տուն նվիրաբերեց նրան: Ազնավուրն իր այդ տան դռները բացեց Սիրիայի պատերազմից փախչած ու Հայաստանում փախստականի կարգավիճակում ապրող սիրիահայերի առաջ:

Ազնավուրը ցանկանում էր, որ Թուրքիայի և Հայաստանի միջև 1915 թ. Հայոց ցեղասպանության հարցը լուծվի` բանական, տրամաբանական և պատմական փաստերի քննական լույսի ներքո: Նա շատ ջանքեր գործադրեց դրա ուղղությամբ: 2011 թ. իր հրատարակած գրքում գրեց. «Ցեղասպանություն բառն սկսել է անհանգստացնել ինձ, ես վրեժխնդրության զգացում չեմ տածում Թուրքիայի նկատմամբ»:

Շառլ Ազնավուրը աշխարհի, Ֆրանսիայի, Հայաստանի խիղճն էր: Նա նաև իմ զմյուռնիացի համերկրացին էր: Հարգանքով խոնարհվում եմ նրա հիշատակի առաջ: Աստված հոգին լուսավորի: Ցավակցում եմ Ֆրանսիային և Հայաստանին:

Բոխում

03.10.2018 թ.

Թարգմանեց Մելինե Անումյանը

Akunq.net