Քաղաքակրթությունների հատման կետ եղող խորհրդավոր գավառ Թալասը

«Ակունքը» ստորև թուրքերենից թարգմանաբար և առանց կրճատումների ընթերցողերին է ներկայացնում Թունահան Աքգյունի հրապարակումը` ժամանակին հայաշատ եղած Կեսարիա նահանգի Թալաս գավառի ներկայիս վիճակի մասին.

Թունահան Աքգյուն   

Պատմության ընթացքում բազմաթիվ քաղաքակրթություններ ու տարբեր մշակույթներ միավորած  Կայսերիի  2 հազար տարվա պատմություն ունեցող բնակավայր Թալասը, ներկայում էլ շարունակում է պահպանել պատմության հետքերը։

Պատմության ընթացքում մազաքայան, թաբալայան, կիլիկյան, կապադովկյան, մեդեական, պարսկական, հռոմեական, բյուզանդական, դանըշմենդյան, սելջուկյան, օսմանյան ու տասնյակ այլ քաղաքակրթությունների գոյության ու տարբեր կրոններին ու մշակույթներին պատկանած մարդկանց միավորման վայր եղող Թալասը, կարծես, այցելուներին հանում է պատմական շրջագայության։

Դարեր շարունակ իսլամական հանդուրժողականության պայմաններում թուրքերին, քրդերին, հայերին ու հույներին մեկտեղած բնակավայր Թալասը այցելուների աչքում կարծես  մշակութային խճանկար լինի։

Ներկայում իր նեղ փողոցներով, բարձր պատերով քարե տներով ու պատմական կառույցներով ուշադրություն գրավող գավառը տեղաբնակ ու օտար զբոսաշրջիկների համար հետաքրքրական է իր նիստուկացով։

Թալասի քաղաքապետ Մուստաֆա Փալանջըօղլուն «Անադոլու» գործակալության թղթակցին տված հարցազրույցում ասել է, որ բազմամշակույթ ու բազմաէթնիկ բնակավայր եղող գավառը պատմական բոլոր ժամանակներում էլ բնակեցված է եղել։

Փալանջըօղլուն նշում է, որ գավառի ամեն անկյունում կարելի է տարբեր ազգերին պատկանող պատմական հետք գտնել, ապա` հավելում. «Թալասը պատմական առումով կարևոր գավառ է։ Այս գավառում միասին ապրել են հույները, հայերն  ու թուրքերը։ Այնտեղ ժամանակին  եղել է 8 եկեղեցի, Ամերիկյան քոլեջ ու հոգևոր դպրոց։ Ժամանակի ընթացքում որոշ պատմական հուշարձաններ քանդվել են։ Մեր պաշտոնավարման պահից սկսած` մեր ձեռքում եղած միջոցներով սկսեցինք մանրակրկիտ աշխատանքներ տանել պատմական փողոցներն ու հուշարձանները վերանորոգելու համար։  Երբ շրջում ենք Թաբլաքայա, Հան, Հարման ու Քիչիքյոյ թաղամասերով, տեսնում ենք, որ Կայսերին պատմական հետքերի միախառնությունը պահպանելով հանդերձ` ճարտարապետական առումով միատարր  շրջան է։  Երբ մարդիկ զբոսնում են պատմական թաղամասերով, «Այսպիսի՜ մի տեղ էլ կա Կայսերիում» զգացողությունն են ունենում։ Երբ հետադարձ հայացք ենք նետում պատմության էջերին, տեսնում ենք, որ Թալասում տարբեր մշակույթների կրող տարբեր հանրույթներ են ապրել, սակայն երբ ավելի մանրամասն ենք ուսումնասիրում, հասկանում ենք, որ նրանց կենասամակարդակը շատ բարձր է։ Կայսերիի սոցիալական, մշակութային ամենաբարձր մակարդակ ունեցող հայրենակիցները Թալասում են ապրում։ Ներկայում այգիներով ու պատմական հուշարձաններ ունեցող վայրերը հոծ բնակեցված են։ Գետնի տակ գտնվող քաղաքները, ապարանքները, պատմական թաղամասերն ու փողոցները հրապուրում են մարդկանց»։

Ապրելու առումով այս գավառը  մեր հայրենակիցները ամենաշատն են նախընտրում

Փալանջըօղլուն նշում է, որ գավառը Կայսերիի համար հանգստի վայր է հանդիսանում,  Թալասի բնակչությունը ցերեկը 160 հազար է կազմում, իսկ երեկոյան հասնում է 200 հազարի։

Նա ասում է նաև, որ Թալասում տարբեր մշակույթների կրող  մարդիկ ապրում են եղբայրական մթնոլորտում, ապա  շարունակում է. «Թալասը, հատկապես Էրջիյես համալսարանի հիմնադրումից հետո, երիտասարդների կողմից ամենապահանջված շրջանն է դարձել։ Այդտեղ հանրակացարաններում բնակվողների ու բնակիչների պատճառով բազմաթիվ շրջաններից 50 հազար աշակերտ է մնում։ Ոչ միայն դա։ Կազմակերպված արդյունաբերություն, փոքր արդյունաբերություն և արդյունաբերական ցանց այնտեղ չկա, ինչի պատճառով օդն այնտեղ կեղտոտ չէ, և հայրենակիցները ամենաշատն են  նախընտրում այս շրջանը։ Այն ամենաշատն են նախընտրում նաև ուրիշ վայրերից Կայսերի եկողները, հատկապես` պաշտոնյաներն ու աշակերտները։ Ցերեկը բնակչության թիվը կազմում է 160 հազար, իսկ գիշերը` հասնում է 200 հազարի։ Հատկապես շատ են այցելում Կայսերիի հանգստավայր։ Մարդիկ ճաշելու, զբոսնելու համար անընդհատ Թալաս են գալիս։ Մենք էլ, որպես քաղաքապետարանի ներկայացուցիչներ, գավառը աշխույժ պահելու համար բազմաթիվ միջոցառումներ ենք կազմակերպում»։

https://www.mynet.com/medeniyetleri-bulusturan-mistik-ilce-talas-110104429986

Թարգմանեց Անի Մելքոնյանը

Akunq.net