Թուրք հայտնի դերասան Յըլմազ Գյունեյը ժամանակին հրապարակավ ընդունել է Հայոց ցեղասպանության փաստը Ժողովուրդների մնայուն ատյանում

Թուրք հայտնի դերասաններից Յըլմազ Գյունեյը, ելույթ ունենալով Ժողովուրդների մնայուն ատյան կոչվող դատարանում, հրապարակավ ընդունել է Հայոց ցեղասպանության փաստը և ծավալուն ելույթով հանդես եկել այդ թեմայով: Akunq.net-ը ստորև թուրքերենից թարգմանաբար ներկայացնում է նրա ամբողջական ելույթը, որը ֆրանսերենով հրապարակվել է 1984 թ. Փարիզում լույս տեսած “Le Crime de silence”` «Լռության հանցանքը» գրքում:

«Մեծարգո նախագա՛հ,

Տեղեկացա, որ Ձեր հարգարժան դատարանը մի նիստ է գումարելու` Հայոց ցեղասպանության թեմայով: Արդարությանը սիրահարված մարդիկ, մանավանդ եթե իմ նման` թուրքական արմատներ ունեն, չեն կարող անհաղորդ մնալ սույն հարցի հանդեպ: Այդ է պատճառը, որ ցանկանում եմ Ձեր ուշադրությունը հրավիրել մի շարք հանգամանքների վրա:

1. Ըստ իս, Ցեղասպանության փաստն անվիճարկելի է: Տվյալ ժամանակաշրջանի` մահացու ազգայնամոլության ազդեցության տակ գտնվող թուրքական իշխանությունները երազում էին մի պանթուրանական կայսրություն ստեղծել, որը ձգվելու էր Թուրքիայից մինչև Միջին Արևելքի տափաստաններ: Այնինչ, Թուրքիայի տարածքները Կովկասում և Ասիայում թյուրքական լեզուներով խոսող մյուս ժողովուրդների տարածքներից բաժանում էին քրդերով և հայերով բնակեցված շրջանները: Այդ «արգելքը» վերացնելու համար Միություն և առաջադիմություն կուսակցության կառավարությունը որոշեց ֆիզիկապես ոչնչացնել այդ երկու ժողովուրդներին: 1915 թ. ի վեր գործադրված ու զանգվածային կոտորածներից և աքսորներից բաղկացած այդ ծրագրավորված և համակարգված քաղաքականությունն ավարտվեց Թուրքիայի հայերի ոչնչացմամբ: Առաջին աշխարհամարտի ընթացքում, նույն քաղաքականության շրջանակներում, 700 հազարից ավելի քուրդ աքսորվեց Անատոլիայի ներքին շրջաններ:
2. Եթե Ցեղասպանությունը ժամանակին ճանաչված լիներ միջազգային հանրության կողմից, և եթե 1920-ական թթ. դատեր Ազգերի լիգան մարդկայնության դեմ իրագործված այդ հանցագործության հեղինակներին և ծանր կերպով պատժեր բոլոր հանցագործներին, քեմալիստական իշխանությունները չէին համարձակվի քրդերի նկատմամբ ևս գործադրել հայերի հանդեպ արվածը և 1924-1940 թթ. ընթացքում սպանել ու աքսորել քրդական բնակչության մեկ երրորդին:
3. Անկասկած է, որ ժողովրդավարական ռեժիմը կընդուներ պատմական ճշմարտությունը և կպատժեր անիմաստ արկածախնդրությամբ անգամ թուրքերին ողբերգական վիճակի հասցրած այդ ոճրագործության հեղինակներին: Առնվազն ներում կհայցեր զոհ դարձած հայ ժողովրդից: Արդարադատության և պատվի հանդեպ մտահոգությունը պատճառ կդառնար, որ Անկարայում Ձեր դատարանի նման մի ատյան կազմավորեր, որը կբացահայտեր ճշմարտությունն` իր ողջ մերկությամբ: Սակայն ափսո~ս, որ սեփական ժողովրդին տառապանք պատճառող, ահաբեկումներով իշխող թուրքական ռեժիմը շա~տ հեռու է նման պատվաբեր դիրքորոշում ընդունելուց: Չնայած տասնյակ ապացույցներին` իր տարածքներում բնակչության առնվազն մեկ չորրորդը կազմող միլիոնավոր քրդերի գոյությունն անգամ ժխտող մի ռեժիմից ուրիշ ի՞նչ կարելի է ակնկալել որ… Եվ քրդերը երբ պահանջում են իրենց տեսակը բնորոշող իրավունքները, Անկարայի իշխանությունները նրանց սպառնում են, թե հայերին բախտակից կդարձնեն նրանց: Իրականում դիկտատուրան առանձնապես չի կարևորում այն ստերը, որ հրամցնում է արտաքին աշխարհին, իր դաշնակիցներին և աջակիցներին:
4. Թուրքական ռազմական դիտատուրան ոչ միայն չի վախենում մեծ ուժերի պատժամիջոցներից, այլև` մինչև իսկ օգտվում է նրանց, մասնավորապես, ազատության և մարդու իրավունքների մասին ելույթների մեջ միշտ շռայլ եղած ԱՄՆ-ի և Գերմանիայի աջակցությունից:
5. Պատմական ճշմարտության ընդունումը չպետք է հրահրի ցեղապաշտական ատելությունը և չպետք է միմյանց դեմ հանի այսչափ պայթյունավտանգ մեր տարածաշրջանի ժողովուրդներին: Մերօրյա թուրքերը չեն կարող պատասխանատվության կանչվել 60 տարի առաջ իրենց պապերի կողմից և իր մայրամուտին հասած մի կայսրության բռնատիրական, մարդասպան ռեժիմի կողմից իրականացված հանցագործությունների համար: Իմ կարծիքով, հակաթուրքական ցեղապաշտությունը պետք է դատապարվի այնպես, ինչպես` Անկարայի իշխանությունների հակահայկական և հակաքրդական հիստերիան:

Մեծարգո՛ նախագահ, իմ այս դիտարկումներից հետո թույլ տվեք մաղթանքս հայտնել առ այն, որ Ձեր դատարանի որոշումը միջազգային արձագանք ստանա, և որ այլևս երբեք չկրկնվեն լռության ու անտարբերության հետևանքով հայերի գլխին եկածները»:

Յըլմազ Գյունեյ

Ժողովուրդների մնայուն դատարան

https://www.cafrande.org/yilmaz-guneyin-1915-ermeni-olaylari-uzerine-yaptigi-konusma-katliam-ve-surgun/

Թարգմանեց Մելինե Անումյանը

Akunq.net