Օզհան Օզթյուրք
1831 թ․ Օսմանյան կայսրությունում անցկացված մարդահամարի տվյալների համաձայն՝ Տրապիզոնի կենտրոնական գավառում բնակվում էր 6․300, Վաքֆըքեբիրում և Սաղըրում՝ 5962, Փոլաթհանեում՝ 8432, Յումերեքում (Յոմրա)՝ 6775, Թոնիայում՝ 1910, Սյուրմենեում՝ 12985, Օֆում՝ 18940 տղամարդ։ Եթե այդ թվերին ավելացնենք նաև 11․431 ռայաներին, ապա շրջանում տղամարդ բնակչության թիվն ընդհանուր կազմել է 72․715։
1869 թ․ Տրապիզոնի վիլայեթի տարեգրության համաձայն՝ Տրապիզոնի կենտրոնական սանջակի տղամարդ բնակչության էթնիկ ու կրոնական տեղաբաշխվածությունը հետևյալ պատկերն ուներ․
| Գավառի անունը | մուսուլման | հույն | հայ | կաթոլիկ | ընդհանուր |
| Տրապիզոն | 5753 | 1776 | 1254 | 397 | 9180 |
| Աքչաաբադ | 12835 | 2433 | 1385 | – | 16653 |
| Թոնյա-Վաքֆըքեբիր | 15711 | – | – | – | 15711 |
| Մաչքա | 4774 | 6307 | 226 | – | 11307 |
| Վաքֆըսաղըր | 7512 | 2455 | 1514 | 11481 | |
| Օֆ | 22825 | 385 | – | – | 23183 |
| Սյուրմենե
|
15353 | 1823 | 89 | – | 17265 |
| Ընդամենը | 84763 | 15152 | 4468 | 397 | 104780 |
1881 թ․ մարդահամարի արդյունքները միայն 1893թ․են կարողացել ստանալ։ Ըստ այդ տվյալների, 1881 թ․ Տրապիզոնի վիլայեթի բնակչության թիվը կազմում էր 1․056․237, որից 155․039-ը հույներ են եղել, 41․786-ը` Հայ առաքելական եկեղեցու հետևորդներ, 1273-ը` կաթոլիկ հայեր, իսկ մնացածը՝ մուսուլմաններ։ 1903 թ․ Տրապիզոնի վիլայեթի տարեգրքի համաձայն` Տրապիզոնի վիլայեթում բնակվում էր 972981 մուսուլման, 185․784 ուղղափառ հույն, 50․233 Հայ առաքելական եկեղեցու հետևորդ, 1․506-ը կաթոլիկ, 1140 բողոքական, ընդհանուր թվով՝ մոտ 1․211․644 մարդ։ Նույն տարեգրքի համաձայն` Տրապիզոնի կենտրոնական սանջակում ապրում էր 265․750 մուսուլման, 46․033 հույն, 16․467-ը հայ, ընդհանուր թվով՝ 328․250 մարդ։
Իսկ Ս․ Շոուն առաջ է քաշում այն տեսակետը, ըստ որի` 1885 թ․ Տրապիզոնի վիլայեթում ապրել է 1․054․110 մարդ (857․280 մուսուլման, 155․039 հույն, 41․786 հայ, 5 հրեա), իսկ 1914 թ․՝ 1․119․759 մարդ (921․128 մուսուլման, 161․574 հույն, 37․049 հայ, 8 հրեա), 1885 թ․ Տրապիզոն քաղաքում բնակվել է 116․258 մարդ, որից 879․129-ը մուսուլման, 27․583-ը՝ հույն, 9546 հայ), իսկ 1914 թ․՝ 103․387 մարդ (64․726 մուսուլման, 23․806 հույն, 14․846 հայ, 9 հրեա)։
http://ozhanozturk.com/2018/01/11/19-yuzyilda-trabzon-nufusunun-etnik-dini-dagilimi
Լուսանկարը` Akunq.net-ի
Թարգմանեց Անի Մելքոնյանը
Akunq.net
Leave a Reply