Մոնրեալի Պոլսահայ մշակութային միությունում նոյեմբերի 18-ին կայացել է Դերսիմի իսլամացած հայերի մասին «Վանքի Զավակները» վավերագրական ֆիլմի ցուցադրությունը՝ Թեքեյան մշակութային միության, Համազգայինի «Սանահին» մասնաճյուղի եւ Հայ բարեգործական ընդհանուր միութեան նախաձեռնությամբ, գրում է Գանձասարը:
Ֆիլմը պատմում է, թէ ինչ է տեղի ունեցել Դերսիմում 1915-ի Ցեղասպանությունից և 1937-1938-ի ջարդերից հետո: Նշվում է, որ երկու աղետներից հետո հայերը թուրքական կառավարության կողմից աքսորվել են Թուրքիայի այլ տարածքներ:
Թուրքիայի կառավարության կողմից կիրառվող բռնի թրքացման և իսլամացման քաղաքականության պատճառով վերապրողների հայկական անունները փոխված են թուրքական անուններով: Ապա նրանց ստիպել են իսլամանալ: Շատերն ապրել ու մեծացել են որպես ալևիներ՝ ալևի ընտանիքներում:
Ֆիլմի անունը Սուրբ Կարապետ վանքից է, որը Դերսիմի Հալվորի (Վանք) գյուղում է, կառուցվել է 9-րդ դարում և Դերսիմում պաշտամունքի հայկական միակ վայրն է, որը Հայոց ցեղասպանության ընթացքում չի քանդվել: Այն ռմբակոծվել է 1937-ին, վանքի հայ հոգևոր հովիվը ձերբակալվել է, ապա կտտանքներով սպանվել հայերի և ղզլբաշ ալևիների առջև:
Ահմեդ Աքը, որն իր տատի հայ լինելու մասին իմացել է ֆիլմից, ասում է. «Կարծում եմ այնքան էր վախենում, որ մեզ ոչինչ չէր ասել: Այս հողերի վրա հայ լինելը դժվար է: Եվ նրանք այդ դժվարություններն ապրել են ամբողջ խորությամբ»:
Ֆիլմի հեղինակներ Քազիմ և Նազարեթ Քյունդողաններն այն նկարահանել են չորս տարում՝ ուսումնասիրելով իսլամացած հայերի պատմությունները Թուրքիայի ամենատարբեր անկյուններում: Ասում են՝ այս վավերագրությունը միայն ֆիլմ չէ, այն իրենց պայքարն է ճշմարտության համար:
Leave a Reply