Ամերիկայի «lifezette» կայքը ներկայացնում էy«Սուպերմենի» նախկին դերակատար Դին Քեյնի հարցազրույցը, ով պատմում է Հայոց Ցեղասպանության վերաբերյալ «Ժխտողականության ճարտարապետները» փաստավավերագրական ֆիլմի, ինչպես նաև իր մյուս ծրագրերի մասին:
Զաչարի Լիման
Հայոց ցեղասպանությունը պատության ամենաողբերգական էջերից է, որի մասին շատ քիչ է խոսվում: Օսմանյան կայսրության կողմից Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին իրականացված կոտորածին զոհ գնաց 1,5 մլն հայ, մեծավ մասամբ՝ քրիստոնյա: Ներկայում թուրքական կառավարությունը (Օսմանյան կայսրության հետնորդը), ինչպես նաև շատերը մեր իսկ երկրի կառավարությունում, չեն ճանաչում այն:
Սա մի իրադարձություն է, որ մասին հիմա ավելի շատ է խոսվում, քան անցյալում ՝ շնորհիվ հասարակական հարթակում որոշ անհատների գործադրած ջանքերի: Այդ մարդկանցից մեկն էլ «Լոիս ու Քլարկ» ֆիլմի դերասան Դին Քեյնն է, ով և՛ խաղում, և՛ օգնում է ստեղծել փաստավավերագրական «Ժխտողականության ճարտարապետները» ֆիլմը: Ֆիլմում քննարկվում է հասարակական-քաղաքական գործիչների կողմից այս իրադարձությունը պաշտոնապես ժխտելու ֆենոմենը․ իրադարձություն, որը երբեք չպիտի մոռացվի:
Դին Քեյնը ներկայացնում է Հայոց ցեղասպանությունն իր նոր փաստավավերագրական ֆիլմում: Ահա հարցազրույցից մի հատված․
– Հայոց Ցեղասպանության մասին «Խոստումը» ֆիլմի վերաբերյալ եղել են շատ հակասական, երբեմն՝ խիստ բացասական արձագանքներ: Ինչպիսի՞ արձագանքների եք սպասում այս ֆիլմի վերաբերյալ։
– Ես հուսով եմ, որ «Ժխտողականության ճարտարապետները» ֆիլմը կտեղեկացնի մարդկանց այս տագնապալի իրադարձության մասին, որը անխոս տեղի է ունեցել և տեղի է ունեցել հենց 20-րդ դարի սկզբին: Այն 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանությունն էր, որի ժամանակ միլիոնավոր մարդիկ զոհվեցին` 1,5 մլն հայեր, 900,000 հույներ և 750,000 ասորիներ: Այն սարսափելի աղետ է․ Ցեղասպանության մասին ճշմարտությունը թաքցրել ու այն ժխտել են ավելի քան 100 տարի: Ժխտողականության ու իրականությունը թաքցնելու այս քաղաքականությունն էլ թույլ է տալիս, որ մինչ օրս ցեղասպանություններ տեղի ունենան այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են Սիրիան, Իրաքն ու Սուդանը: Արդյունքում, երբ Ադոլֆ Հիտլերը խոսել է իր «Վերջնական լուծում»-ի մասին, ասել է. « Այնուամենայնիվ, ո՞վ է հիմա հիշում հայերին»: Մոնտելն (Վիլյամս` փաստավավերագրական ֆիլմի մյուս պրոդյուսերը) ու ես հուսով ենք, որ հոկտեմբերին «Capitol Hill»-ում ֆիլմը ներկայացնելուց հետո կարող ենք հասնել նրան, որ ԱՄՆ Կոնգրեսն անցկացնի 220-րդ բանաձևը: Մենք ցանկանում ենք, որ ԱՄՆ-ը վերջապես ճանաչի Հայոց Ցեղասպանությունը որպես ցեղասպանություն, և ընդունի, որ քրիստոնյաներն այսօր աշխարհում ամենաճնշված խմբերից մեկն են,- պատասխանում է Քեյնը:
– Դուք հույս ունե՞ք, որ ապագայում թուրքական կառավարությունը կսկսի Հայոց Ցեղասպանությունն ընդունելու գործընթացը:
– Ես շատ լավատես չեմ այն հարցում, որ մոտ ապագայում թուրքական կառավարությունը կընդունի ցեղասպանությունը: Թուրքիայի շատ քաղաքացիներ արդեն ճանաչել են Հայոց ցեղասպանությունը, բայց նրանց չի թույլատրվում այն կոչել իր անունով՝ Ցեղասպանություն․ դա օրենքով պատժելի արարք է, որի համար մարդիկ ձերբակալվում ու բանտարկվում են: Ներկայիս կառավարությունը, որը ղեկավարում է ավտորիտար Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը, փոխել է քաղաքական վեկտորի ուղղությունը, ինչի հետևանքով տուժում են Թուրքիայի հարաբերությունները ԱՄՆ-ի ու ՆԱՏՕ-ի հետ:
– Ինչպե՞ս եղավ, որ Դուք ներգրավվեցիք այս ֆիլի ստեղծման աշխատանքներում:
– Ես «Ժխտողականության ճարտարապետները» ֆիլմի ստեղծման աշխատանքներում ներգրավվեցի իմ մի շարք հայ ընկերների շնորհիվ, ովքեր ինձ հարցնում էին, թե արդյոք տեղյա՞կ եմ Հայոց ցեղասպանության մասին։ Ես անհարմար էի զգում, որ շատ բա չգիտեի այդ մասին: Իմ հայ պրոդյուսեր ընկերներից մեկն ինձ ասաց. «Ես կարծում էի, թե դու մասնագիտությամբ պատմաբան ես՝ Փրինսթոնի համալսարանի շրջանավարտ»: Դա բեկումնային եղավ ինձ համար: 10 տարի առաջ Լոս Անջելեսում ես մասնակցեցի ապրիլի 24-ին կազմակերպված երթին, որը ոգեկոչում էր հայոց ցեղասպանության (1915 ապրիլ 24) զոհերի հիշատակը: Այդ օրը ես շատ սարսափելի բաներ իմացա: Մոնտել Վիլյամսն ու ես, աշխարհով մեկ շրջելուց ու բարեգործություն անելուց հետո, նկարահանեցինք այս ֆիլմը: Ես ու Մոնտելը համաձայն չենք այս ամենի քաղաքականացման հետ, բայց միանշանակ համաձայն ենք, որ ցեղասպանությունը սխալ բան է և պետք է կանխարգելել այն,- ասել է Քեյնը:
Անգլերենից թարգմանեց Անի Մելքոնյանը
Leave a Reply