Այդ գերեզմանոցը մի հայից են գնել

Սկսվել է Այսել Թուղլուքի մոր աճյունի վրա հարձակվածների դեմ հարուցված դատական գործի առաջին նիստը։ Դատարանում պարզ դարձավ, որ այդ գերեզմանոցը հնում հայկական է եղել։

«Չենք թողնի, որ այստեղ հայ թաղվի» ասելով՝ Այսել Թուղլուքի մոր՝ Խաթուն Թուղլուքի աճյունի վրա հարձակված անձինք դատարանի առջև կանգնեցին։ Դատական գործի առաջին նիստը տեղի ունեցավ Գյոլբաշըի երկրորդ ատյանի քրեական դատարանում։ Առավոտյան ժամերից սկսած` միայն դատարանը փակ էր` միայն այս գործը քննելու համար, իսկ ոստիկանությունը հասարակական դեպքերին միջամտող մեքենաներով խիստ կանխարգելիչ  միջոցներ էր ձեռնարկել դատարանի շենքի շուրջ։ Գերեզմանի վրա հարձակված անձինք դեպքի ժամանակ վանկարկել էին՝ «Սա հայկական հող չէ»։ Այնինչ դատարանում ցուցմունք տված մեղադրյալներից Ինջեք գյուղի ավագանու հանձնաժողովի անդամ Նեջմի Բիլգեն ասաց, որ գերեզմանոցի տարածքը մի հայից է գնվել։

Օնդերին ավելի ուշ կհարցաքննեն

Դատական նիստին մասնակցել ցանկացած ԺԴԿ Անկարայի պատգամավոր Սըրրը Սյուրեյյա Օնդերը, դատավորի պահանջով, դուրս եկավ դատարանի դահլիճից՝ ավելի ուշ որպես վկա հարցաքննվելու նպատակով։ Կալանավորված և չկալանավորված մեղադրյալների հետ միասին դատարանի դահլիճ կանչվեցին նաև 2 լրագրող, մեղադրյալը և հայցվոր կողմի փաստաբանները։ Մեղադրական ակտը ընթերցելուց հետո անցան դատաքննությանը։

Դատարանում արձանագրող համակարգ չկա

Դատապաշտպանները ցանկացան հանդես գալ հայտարարությամբ առ այն, որ մեղադրական ակտը թերի է, բայց դատավորը, «դատական գործընթացի կանոնները» որպես հիմք ներկայացնելով, մերժեց նրանց։ Դատապաշտպանները պահանջում էին ձայնագրել և նկարահանել նիստը, սակայն դատարանը պատասխանեց. «Նիստերի դահլիճում արձանագրող համակարգ չկա»։

Սոյլուի հետ լուսանկարված Ալփը հանդես եկավ պաշտպանական ճառով  

Հարձակումից հետո ներքին գործերի նախարար Սուլեյման Սոյլուի հետ լուսանկարված Մուրաթ Ալփն ասաց, որ երբ գնացել է գերեզմանոց, ընկերներն արդեն այնտեղ են եղել։ Նա պաշտպանությամբ հանդես եկավ՝ ասելով. «Յաշար Քափլանը, Օսման Քարաքայան, Օսման Ալփը, Իսա Քայան, Էրսին Քայան գերեզմանոցում տնկված էին։ Ալփը հայտնեց, թե Նեջաթ Ալփը, որին անվանեց` «Մեր Նեջաթ եղբայրը», Օնուր Դեմիրին սպիտակ ջիփով էր գերեզմանոց բերել։

Նրանք քաղաքավարի կերպով են խնդրել

«Նեջաթ եղբարը քաղաքավարի կերպով ասաց. «Այս թաղման տերը ո՞վ է, այս դին այստեղ մի՛ թաղեք»։ Կոստյում հագած  մեկը Նեջաթին ասաց՝ «Դու ո՞վ ես», սպառնաց, հայհոյեց»։

«Նեղված ենք, որ հաճախ են նահատակներ թաղում»

«Ես կարծում էի, թե դին մի ահաբեկչի է պատկանում։ Երդվում եմ` չգիտեի, որ այն Այսել Թուղլուքի մոր դին է։ Ըստ օրենքի` մեր թաղամասում մեկ տարուց ավել չապրած մարդու դին այս գերեզմանոցում թաղելու իրավունք  չկա»: 3 օր առաջ այստեղ գրանցված մարդու դին այստեղ չի կարող թաղվել»,-ասաց Ալփը։ Ալփն նաև նշեց, որ զղճում է, և որ հանգուցյալի հարազատներից ներողություն է խնդրում և հավելեց. «Ամեն օր նահատակներ թաղելուց նեղված լինելու պատճառով ենք դա արել»։

«Որտեղի՞ց իմացաք, որ նրան նոր են գրանցել այնտեղ»

Փաստաբան Նուրայ Օզդողանը խաչաձև հարցաքննության ենթարկված Ալփին հարցրեց. «Որտեղի՞ց իմացաք, որ Խաթուն Թուղլուքին երեք օր առաջ են այնտեղ գրանցել»։ Այս հարցին ի պատասխան Ալփն ասաց. «Չեմ ուզում պատասխանել»։ Ալփը չպատասխանեց նաև դատապաշտպան Օզդողանի հետևյալ հարցին. «Եթե գիտեիք, որ նրան 3 օր առաջ էին այդտեղ գրանցել, նաև պետք է որ տեղյակ լինեիք, որ այնտեղ ահաբեկիչ չի եղել»: Ալփն ասելով, թե «Ես կարծեցի` դա մի ահաբեկչի դի է», ինքնապաշտպանությամբ հանդես եկավ։ Մեղադրյալ Ալփը նշեց, թե չի ուզում պատասխանել Օզդողանի հետագա ոչ մի հարցի։

Նախարարի հետ նկար ունենալու վերաբերյալ հարցին էլ չպատասխանեց

Ալփն ընդունեց, որ դիակի տերերին սարսափելի հայհոյանքներ է ասել։ Ակնարկելով Սոյլուի հետ ունեցած նրա լուսանկարը՝ Ալփին հարցրեցին, թե արդյոք նա քաղաքական կուսակցության ներկայացուցիչներից որևէ մեկի հետ հանդիպել է, թե ոչ: Ալփը նշեց. «Այս հարցին չեմ ուզում պատասխանել»։ Երբ Ալփին ցույց տվեցին ոստիկանական բաժանմունքում Սուլեյման Սոյլուի հետ իր լուսանկարը, նա ընդունեց, որ ինքն է։ Ալփը նախ ասաց, որ ուզում է պատմել այդ լուսանկարի պատմությունը, սակայն իր դատապաշտպանի արած` «Կարիք չկա» հուշումից հետո, հրաժարվեց պարզաբանելուց և նշեց, որ լուսանկարը կմեկնաբանի, երբ դրա ժամանակը գա ։

 «Սա ոչ թե հայկական, այլ թուրքական տարածք է»

Կալանավորված մեղադրյալ Ջեմիհ Օզդեմիրը հարցաքննության ժամանակ ասաց՝               «Ասացին, որ գերեզմանոցում ահաբեկիչ են թաղում։ Ամբոխի 80 տոկոսին ճանաչում եմ: «Չե՛ն նահատակվի, հայրենիքը չի՛ մասնատվի»,-բղավեցինք մենք։ Ես ասացի. «Սա ոչ թե հայկական, այլ թուրքական տարածք է»։ Արածիս համար զղճում եմ:

 «Ես էլ գնացի դեպի ամբոխը»

Իսկ ձերբակալված ամբաստանյալ Բարըշ Շիմշեքն իր ցուցմունքում ասաց.                            «Գերեզմանոցի շուրջը հավաքված ամբոխը տեսնելով՝ ես էլ այնտեղ գնացի։ Ասացին՝ ահաբեկիչ են թաղում։ Ես էլ գոռացի. «Այստեղ չենք թողնի ահաբեկչի դի թաղել»։ Նա պնդեց, որ հակառակ կողմից հայհոյանքներ են հնչել, և ասաց. «Բորբոքվեցի, ես էլ հայհոյեցի։ Մեր գյուղից շատ մարդիկ կային այնտեղ։ Բոլորը կարգախոսներ էին հնչեցնում»։ Շիմշեքն ընդունեց, որ մեղավոր է և ասաց, որ զղջում է։

 «Ոստիկանությունը չզգուշացրեց»

Շիմշեքն ասաց, որ երբ գնաց դեպքի վայր, այնտեղ 20-30 ոստիկան կար. «Ոստիկանները գերեզմանոցում էին։ Մերոնցից մոտավորապես 100 մարդ կար»։ Նա հայտնեց, որ ոստիկաններն իրենց չեն զգուշացրել, և ասաց. «Շատ ուշ են անց ասել, որ մի մայրիկի թաղումն է»։

Դատական նիստը հինգ րոպեով ընդմիջվեց, ապա շարունակվեց չկալանավորված մեղադրյալ Յաշար Քափլանի ցուցմունքով։ Քափլանն իր ցուցմունքում նշեց. «Մենք մարդկանց բաժանեցինք, գյուղացիներին դիմացի կողմ տարանք, ես կարգախոս չեմ հնչեցրել,  արդեն իսկ մինչև վերջ չմնացի,  լքեցի դեպքի վայրը: Զղճում եմ»։

Մեղադրյալները միմյանց հերքեցին

Դատապաշտպան Նուրայ Օզդողանը Քափլանին հիշեցրեց, որ մեղադրյալ Մուրաթ Ալփն ասել էր. թե «Յաշար Քափլանն այնտեղ էր»: Մեղադրյալ Քափլանը պատասխանեց. «Մուրաթ Ալփը սխալ է տեսել, երբ նա եկել է, ես այնտեղ չեմ եղել»։ Քափլանը ևս հայտնեց, որ իրավապահ մարմինները որևէ զգուշացմամբ հանդես չեն եկել` առ այն, որ իրենց արարքը նրանց նկատմամբ հանցագործություն է։

Պարզվում է` գերեզմանոցն իրականում հայկական տարածք է եղել

Մեղադրյալներից Ինջեք գյուղի ավագանու հանձնաժողովի անդամ Նեջմի Բիլգեն ասաց. «Էրդինչ Ալփն ինձ զանգահարեց ու ասաց. «Դեպք է տեղի ունենում գերեզմանոցում»։ Ես էլ գերեզմանոց գնացի»։ Ապա ավելացրեց,  որ նահանգապետը իրենից մի փոքր ավել ուշ է եկել ու  հարցրել է գյուղապետին ու ավագանու անդամներին։ «Ի՞նչու է գյուղապետը թույլ տվել այս թաղումը» ասելով` բարկացա։ Մենք այդ գերեզմանոցի տարածքը մի հայից ենք գնել, 14 հոգու փոխարեն 3500 մարդու որ փորձեք թաղել այնտեղ, իհարկե այս վիճակը կլինի», -ասաց նա։ Տեղի ունեցածը սովորական մի դեպք ներկայացնող Բիլգեն հավելեց. «Եթե իմանայի, որ այսքան հեռու կգնա այս գործը, ընդհանրապես չէի գնա»։

«Ահաբեկիչ լինելու մասին ենթադրությունը նրանց արարքը չի կարող օրինականացնել»

Փաստաբան Նուրայ Օզդողանն իր առարկությունը հայտնեց մեղադրյալների «Կարծեցինք` ահաբեկչի դի է» հայտարարությանը` ասելով. «Թե ո՞ւմ դին էր` դա չի կարող օրինականացնել նրանց արարքը։ Սա մարդկային արարք  չէ»։

«Ոստիկանության պետը եկավ, թևս մտավ»

Իսկ կայքերում իրեն արհեստավոր ներկայացող, չկալանավորված մեղադրյալ Օսման Քարաքայան, «Մենք հուլիսի 15-ին ոստիկանների հետ թև թևի էինք տվել» ասելով, փորձեց իրեն պաշտպանել։ «Նահանգի ոստիկանապետը եկավ, իմ թևը մտավ» Քո ընկերներին հավաքի՛ր, դիմացն անցնենք, խոսելու բան ունեմ»,-ասաց։ Մենք էլ գնացինք ու մեր ոստիկան եղբայրներին լսեցինք։ Ոստիկանները մեզ զգուշացրեցին, բայց ընդհանուր հայտարարություն չարեցին։ Երևի նրանք սպասում էին, որ վերևներից մի բան ասեն»,-ասաց նա։ Դատական նիստն ընդմիջեց։

https://www.artigercek.com/o-mezarligi-bir-ermeni-den-almislar

Թարգմանեց Անի Մելքոնյանը

Akunq.net