Արաբկիրի հայկական խոհանոցն արաբկիրցի հայերի պես կոտորվե՞ց, թե՞ դեռ ապրում է. արևմտահայ խոհանոցի ավանդույթները՝ թուրքալեզու մամուլում

Ստամբուլում գործող հայկական պարբերականներից «ՀայԹերթն» անդրադարձել է Արևմտյան Հայաստանի պատմական Մալաթիա գավառի Արաբկիր շրջանի հայկական խոհանոցային ավանդույթներին:

Հայաստանում գործող ազգագրագետ Սոնիա Թաշչյանի կողմից գրի առնված «Համը բերանումս է. Արաբկիրի հայկական խոհանոցն արաբկիրցի հայերի պես կոտորվե՞ց, թե՞ դեռ ապրում է» վերնագրով հոդվածը թարգմանվել է Ստամբուլի հայ ուսուցիչներից Սևան Դեյիրմենջյանի կողմից և տարածվել թուրքական մամուլում:

Հոդվածից պարզ է դառնում, որ արաբկիրցի հայերը հացի մի քանի տեսակ են պատրաստել. հիմնականում օգտագործվել է խմորը յուղով, կաթով, ձվով և ալյուրով պատրաստվող դեսմեթ կոչվող հացը, ինչպես նաև մածնով, յուղով, ձվով և ալյուրով պատրաստվող բըջիքը: Արաբկիրի խոհանոցի անբաժանելի մասն է նաև հայտնի սոխով հացը` տապակած սոխի միջուկով:

Արաբկիրցիների շրջանում մեծ տարածում են ունեցել տաք ապուրները` շոռվաները, որոնք պատրաստվել են հիմնականում ոսպով, բլղուրով, ռշտայով, նաև՝ չրերով ու մսով:

Մսի կոլոլակներով ճաշը կոչել են գըլդրիկ շոռվա, ոսպովը` ոսբոկ շոռվա:

Իսկ արաբկիրցիների այցեքարտը համարվող խաղողի թփով ապուրը պատրաստել են բլղուրով, ղավուրմայով, թթվի ջրով ու խաղողի տերևներով` չխնայելով տարատեսակ համեմունքները: Այն մատուցվել է չորացված լավաշով, իսկ թուփը կախվել է ափսեի ծայրից` դրա օգնությամբ կերել են ճաշը:

Տարածված են եղել նաև մածնով տարատեսակ ապուրները:

Արաբկիրի հայերն ունեցել են տոլմայի երեք տեսակ` թփով մսային տոլմա, բանջարեղենի մեջ լցոնած մսով և պահքի` բլղուրով կամ բրնձով տոլմա:

Պարզվում է` Արաբկիրում հայերը ձվածեղը պատրաստել են ոչ միայն ղավուրմայով, ինչպես տարածված է եղել Արևմտյան Հայաստանի մի շարք գավառներում, այլև` թթով: Այն անվանել են տապկոց:

Արաբկիրի հայերի խոհանոցում տոնական սեղանից անպակաս են եղել բլղուրով, ոսպով, իսկ ավելի ուշ նաև բրնձով փլավները, որոնց հետ օգտագործել են հավի կամ գառան միս: Փլավների վրա ավելացվում էր երբեմն սոխառած, մածուն կամ յուղ:

Առանձնահատուկ արարողություն էր համարվում մատաղի փլավի պատրաստումը, որն այնուհետև բաժանում էին եկեղեցու մոտ հավաքված մարդկանց:

Իհարկե, Մալաթիայի գավառում մեծ տարածում ունեցող և արևմտահայկական խոհանոցի այցեքարտերից համարվող սիսեռով թոփիքը պատրաստվում էր նաև Արաբկիրում:

Մեծ տարածում են ունեցել նաև մսով և դդմով, բամիայով, լոբով և սիսեռով տաք ապուրները:

http://www.tert.am/am/news/2017/05/02/arapgir-armenians/2358275