Հրաչուհի Փալանդուզյան
Բժիշկ Հայկ Մանասյանի «Պարբերական հիվանդության աշխարհագրությունը» հիանալի ֆիլմը դիտելուց հետո Արևմտյան Հայաստանի ներկա պատկերն ինձ այլ դիտակետից երևաց։
Մինչ այդ հարենազրկումը նույնացնում էի հայաթափության հետ, ինչն ինքնին հուսահատության պատճառ էր։ Կարծում եմ` այս զգացողությունը հատուկ է բոլոր հայերին, ովքեր կարդացել են Հայոց ցեղասպանության մասին, փաստեր են ուսումնասիրել, ֆիլմեր նայել։
Ի՞նչ գիտեինք կատարվածի մասին. որ իսլամանալուց հրաժարված, իրենց հավատքից կառչած, իրենց հայկական ինքնությանը հարազատ մնացած մեկուկես միլիոն հայեր դաժանաբար սպանվել են կամ քշվել սիրիական անապատներ, որտեղից քչերն են փրկվել ու աշխարհի տարբեր երկրներում ապաստան գտել։
Բացի բազմաթիվ վերապրածների հետ անձնական հանդիպումներից, որոնք տեղի են ունեցել պետական ռադիոյի սփյուռքի համար հաղորդումների հարկի տակ, ես նաև վերծանել եմ հարյուրավոր մարդկանց ձայնագրությունները, որոնք նրանց փրկության պատմություններն էին։
Թրքադժոխք ցեղասպանությունը չի խնայել քրիստոնյա հայերին, լուսավորչական լինեին, կաթողիկե, թե բողոքական։ Զոհերի և ողջ մնացածների մասին այդքանը գիտեինք։ Որոշ տվյալներ էլ համշենահայերի մասին կան, նրանց բարբառը, նիստուկացը, մշակույթն ուսումնասիրող և հրապարակող Սերգեյ Վարդանյանի, Լուսինե Սահակյանի և այլոց ջանադիր աշխատանքի շնորհիվ։
Իսկ թե բացի համշենահայերից որքան հայեր են իսլամացել ու մնացել իրենց բնօրրանում` գրեթե ոչինչ չգիտեինք, բացի նրանից, որ Արևմտյան Հայաստանում այսօր ծպտյալ հայեր կան, ոմանք համարձակվում են մկրտվել և հայտարարել իրենց հայկական ծագման մասին։ Այդ թեմայով մի պատմվածք էլ ես եմ գրել («Արարչի պահ տված հունդը` հայը»), որի հերոսներից մեկն ասում է` «Մի օր Թուրքիան կարթնանա և կասի` ես հայ եմ»։
Անկեղծորեն եմ ասում` այս հայտարարությունը ոչ թե կանացի ներզգացողության ճիչ էր, այլ հայուհու մեծ երազանք։ Եվ ահա խնդրեմ` պարբերական, իսկության մեջ` հայկական հիվանդության աշխարհագրությունն ապացուցում է, որ Արևմտյան Հայաստանի բնիկ տարածքներում, որտեղ պաշտոնական տվյալներով բնակվում են թուրքեր ու քրդեր` հայ տարրը կա, ապրում է, զարգանում, իր հողը պահում-պահպանում։
Ըստ բժիշկ Մանասյանի` Ցեղասպանությունից հետո հայրենիքում մնացած հայերը (նրանց մի մասը-Ակունքի խմբ.) ոչ թե ուծացել են, խառնվել տեղի ցեղերին, այլ ընդամենը հավատափոխ են եղել` ամուսնանալով համայնքի ներսում, այսինքն` հայը հայի հետ։ Նրանք բոլորը ծպտյալներ են, նրանց «դավաճանել» է միայն իրենց հիվանդությունը։
Հայկական հիվանդության տարածվածությունն ու խտությունը հաշվի առնելով` Հայկ Մանասյանը ենթադրում է, որ հայկական գենը կրող մեր հայրենակիցների թիվը Արևմտյան Հայաստանում կարող է լինել 12-15 միլիոն։
Ապշեցուցիչ են Իրանի Ատրպատականի տվյալները…
Ինչ վերաբերում է Ադրբեջանին` այդ ռասիստական որջին, այնտեղ հիվանդների մասին տեղեկությունները թաքցվում են, իսկ որ ավելի սարսափելի է` հիվանդներին չեն բուժում, որպեսզի հայկական գենը ոչնչանա։
Ի՞նչ է սպասում Արևմտյան Հայաստանի տոհմիկ հայ բնակչությանը` վախենում եմ ենթադրել` լավ իմանալով մեր հողը բռնազավթածների վայրի բնազդները և այսօր այնտեղ կատարվող արյունալի հանցագործությունները։
Ամբողջ աշխարհում այսօր վայրիվերումների անկանխատեսելի փուլ է, այդուհանդերձ Հայաստան պետությունն ու ամբողջ հայությունը պետք է միասնական ծրագիր մշակեն հայկական գեն ունեցողների ֆիզիկական պաշտպանության վերաբերյալ։ Ստորները ամեն վայրագության ընդունակ են` նրանք ցեղասպանություն կազմակերպեցին, նրանք անգամ հիվանդությունն անվանափոխեցին, որպեսզի ելակետը ջնջվի…
Տվյալները, որոնք բժիշկ Մանասյանը հավաքել է, հարկավոր է մանրազնին ուսումնասիրել և որոշակի տարածքների վերաբերյալ որոշակի մոտեցումներ որդեգրել։
Այն, որ միլիոնավոր հայեր մահմեդական են և խոսում են ոչ մայրենի լեզվով` ոչինչ չի նշանակում` նրանք հայ են ծագմամբ, գենով, մարդկային որակներով և անգամ հիվանդություններով։
Նրանց ինքնագիտակցության արթնացումը լոկ ժամանակի խնդիր է։
Magaghat.am
Leave a Reply