Թուրքիայում հրուշակագործության ավանդույթի հիմնադիրները համշենցի հայերն են

Թուրքիայում հրուշակագործության ավանդույթի հիմնադիրներն ու մինչ օրս այդ ավանդույթները պահպանողները համշենցիներն են, պնդում է ծնունդով Թուրքիայի Ռիզե նահանգի Չամլըհեմշին շրջանից լրագրող, լուսանկարիչ, «Պանդուխտ թխվածքը» գրքի Ուղուր Բիրյոլը:

Թուրքական Gazeteduvar.com.tr կայքի հետ զրույցում Բիրյոլը պատմել է համշենցիների հայերի շրջանում հրուշակագործության ծագման ու զարգացման մասին:

«Մեր ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս,որ 19-րդ դարում շուրջ 186 համշենցի ընտանիք գնացել է Ռուսաստան և Լեհաստան, յուրացրել հրուշակագործության հմտություններն ու հայրենիք վերադառնալով` այստեղ զարգացրել այդ ավանդույթները: Իհարկե, նրանք այս գործը ոչ թե Համշենում, այլ մեծ քաղաքներում էին անում: Ստամբուլում առաջին հրուշակեղենի խանութների հիմնադիրները պոլսահայերն ու հույներն էին, իսկ բուն Անատոլիայի քաղաքներ հորւշակագործությունը բերողները հենց համշենցիներն են եղել», – պատմում է լրագրողը:

Նշենք, որ համշենցիների առաջին բնակավայրերը ստեղծվել են 8-րդ դարում: Հայ պատմիչներից Ղևոնդը նշում է, որ Արևելյան Հայաստանում արաբական նվաճողների ճնշումներից ազատվելու համար 10-12 հազար հայ, Շապուհ և նրա որդի Համամ Ամատունի իշխանների գլխավորությամբ, արտագաղթում են Բյուզանդիա:

Ի դեպ` պատմական Համշենը գտնվում է ժամանակակից Թուրքիայի հյուսիս-արևելքում: Համամ Ամատունի իշխանի հիմնած Համամաշեն քաղաքը քարտեզի վրա կարելի է գտնել Հեմշին թուրքերեն անվամբ, դրանից մի փոքր արևելք գտնվում է թրքախոս համշենցիների ևս մեկ բնակավյար` Չամլըհեմշինը (թարգմանվում է որպես եղևնոտ Համշեն): Իսկ կրոնական և ազգային հալածանքների հետևանքով բուն Համշենից դեպի Խոփա, Օրդու, Գիրեսուն և Սամսոն արտագաղթած համշենցիների բազմաթիվ գերդաստաններ հայերենը պահպանեցին ընդհուպ մինչև 20-րդ դարի 80-ականների վերջ: Խոփայի մի շարք գյուղերում համշենցիները սահուն կերպով հայերեն են խոսում մինչ օրս:

http://www.tert.am/am/news/2016/12/12/hamshen-camlihemsin/2221122