«Թուրքիայում շատերը տեղյակ չեն լոմ էթնիկ խմբի մասին». արդվինցի բոշաներ

Մելինե Անումյան

Թուրքիայում բոշաների կամ լոմերի ուսումնասիրության շրջանակներում Ռիզե նահանգի Արտաշեն (Արդեշեն) գավառում հանդիպեցինք ծնունդով Շավշաթ գավառից և Շահբազ տոհմից սերող 42-ամյա Քեմալ Քարաթաշին: Ձախակողմյան հայացքներ ունեցող Քեմալ Քարաթաշը նախկինում աշխատել է թեյի ֆաբրիկայում, 8 տարի էլ` Խոփայի քաղաքապետարանում: Քեմալի հետ զրուցեցինք Թուրքիայում իր ազգակիցների խնդիրների մասին:

Քեմալ Քարաթաշը մեզ հետ զրույցում նշեց, թե ինչպես Թուրքիայի մյուս փոքրամասնությունները, բոշաները ևս կանգնած են սեփական մշակույթը կորցնելու վտանգի առաջ, և որ նրանց մեծ մասն սկսել է ուծացվել: «Նախկինում տարբերվում էինք, իսկ այժմ սկսել ենք ձուլվել: Առաջ նախընտրում էինք վառ գույներով հագուստ կրել, բայց հիմա այդպես չէ: Ես կարծում եմ, որ մեր պապերն այս կողմեր են եկել Հնդկաստանից: Ներկայում իսլամ ենք դավանում»,-հայտնեց Քարաթաշը:

Քեմալ Քարաթաշը մեզ հետ զրույցում անդրադարձավ Թուրքիայում բոշաների` էթնիկ խտրականության ենթարկվելու հարցին և շեշտեց, թե իրեն Խոփայի քաղաքապետարանում աշխատանքից ազատել են միմիայն ծագմամբ լոմ լինելու պատճառով: Նա նաև հայտնեց, որ ինքը բավականին երկար պայքարել է այդ անարդարության դեմ, մինչև իսկ նամակ է գրել Թուրքիայի Հանրապետության նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին, սակայն իր ջանքերը որևէ արդյունք չեն տվել:

Քեմալը նաև ընդգծեց, որ Թուրքիայում շատերը տեղյակ չեն լոմ էթնիկ խմբի գոյության մասին: Օրինակ, երբ ինքը ծառայում էր բանակում, իր ծառայակիցները խիստ զարմացել էին իր ազգության համար: Նա նաև հայտնեց, որ երբ բանակում ծառայակիցները իմացել էին իր ազգանվան մասին, դանակահարել էին իրեն` կարծելով, թե ինքը ազգակցական կապ ունի «Հեղափոխական ձախ» (Dev-Sol/Devrimci Sol) կազմակերպության առաջնորդ Դուրսուն Քարաթաշի հետ: Վերջինս զազա ծագմամբ կոմունիստ գործիչ է եղել Թուրքիայում: Քեմալ Քարաթաշը նույնիսկ դատական գործ էր հարուցել այդ դեպքի կապակցությամբ, սակայն չէր կարողացել դատը շահել, դարձյալ ազգությամբ բոշա լինելու պատճառով:

Լոմ էթնիկ խմբի գոյության մասին Թուրքիայում առկա անտեղյակությունը մեզ հետ զրույցում հաստատեց նաև Խոփայի քաղաքապետարանում աշխատող մեկ այլ բոշա` 39-ամյա Օնդեր Թոփչուն` նշելով. «Թուրքիայում շատերը չգիտեն մեր մասին, քանի որ սակավաթիվ փոքրամասնություն ենք: Սակայն մեր ազգակիցների թիվը մեծ է Սևծովյան շրջանում»: Նա ևս հայտնեց, որ բանակում իր ծառայակիցները զարմացել են, երբ իմացել են, որ նման էթնիկ խումբ գոյություն ունի: Օնդերը նաև նշեց, թե նախկինում քոչվոր կյանք վարած իրենց նախնիները Թուրքիայում նստակյաց են դարձել միայն վերջին տասնամյակներին: Օնդեր Թոփչուն նաև շեշտեց, որ Խոփայում լոմերի մեծ մասը հարում է ձախակողմյան հոսանքներին, սակայն նույն բանը չի կարելի ասել Թուրքիայում բոշաների մեծամասնության վերաբերյալ, ովքեր ունեն տարբեր քաղաքական հայացքներ:

24-ը նոյեմբերի, 2016 թ., Արտաշեն / Ռիզե

25-ը նոյեմբերի, 2016 թ., Խոփա / Արդվին

Ուսումնասիրությունը կատարվել է ՀՀ Սփյուռքի նախարարության հովանավորությամբ:

Akunq.net