Էրդողանի չափավոր իսլամական կուսակցությունը կարող է ռադիկալի վերածվել. Հակոբ Չաքրյան

Թուրքագետ Հակոբ Չաքրյանը լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ անդրադարձավ Թուրքիայում տիրող ներքին և արտաքին իրավիճակներին:

Նա նշեց, որ հայտարարված արտակարգ դրության վիճակում նահանգապետն, առանց դատարանի թույլտվության, կարող է ձերբակալել որևէ քաղաքապետի կամ գյուղաքաղաքի համայնքի ղեկավարի և այսպես շարունակ:

-Կալանավորված են նաև այն քաղաքապետերը, որոնք ընտրվել են երկրի հարավարևելյան քրդաբնակ շրջաններում, ձերբակալվել են այդ շրջաններում Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցության քաղաքային խորհրդի ղեկավարներն ու անդամները, փակվել են կուսակցությանը հարող բոլոր թերթերը: Մարդու իրավունքների ոտնահարումներն ակնհայտ են: Էլ չեմ խոսում այն մասին, որ քաղաքապետարաններում աշխատող շուրջ 9000 մարդ կալանավորվել է, ինչի հիման վրա Եվրախորհրդարանը որոշում է ընդունել, որը պարտադիր չէ կատարման համար, սակայն հիմք հանդիսացավ հարաբերությունները սառեցնելու համար,–նկատեց Հակոբ Չաքրյանը:

Թուրքագետը հիշեցրեց նաև, որ ՆԱՏՕ-ից Թուրքիային վտարելու կոչեր էին հնչել, այն աստիճան, որ Ջո Բայդենը Թուրքիա այցելության ժամանակ հայտարարել էր, որ եթե իրենք չմիջամտեին, ապա Թուրքիան կվտարվեր ՆԱՏՕ-ի կազմից:

-Իրավիճակը բավականին բարդ է, ինչը Էրդողանի սանձարձակ և ինքնագոհ հայտարարությունների հետևանքն է: Դա ներքին լսարանի համար էր նախատեսված: Նա ձգտում է Թուրքիայում կրկին հաստատել նախագահական համակարգ, որպեսզի իր իշխանությունը հաստատի: Նրա ընտրազանգվածը բավականին ցածր կրթական ցենզ ունի, նրանց մարդու իրավունքները չեն հետաքրքրում, այլ այն, որ իսլամական օրենքները կիրառվեն, որպեսզի կանայք գլխաշորով ման գան:

Նախկինում կինը չէր կարող գլխաշորով աշխատանքի կամ խորհրդարան գնալ, իսկ հիմա այդպես է: Նախկինում դպրոցներում կրոնի դասընթացները պարտադիր չէին, իսկ այժմ պարտադիր են: Դպրոցները փակվում են, իսկ դրանց փոխարեն կրոնական ճեմարաններ են բացվում:

Թուրքիան Եվրոպայից երեսը թեքել է դեպի իսլամական աշխարհ,– ասաց Հակոբ Չաքրյանը:

Վերջինս նշեց, որ իսլամական երկրներն էլ առանձնապես գոհ չեն Թուրքիայից:

-Եթե հարաբերությունները նորմալ լինեին, ապա Եգիպտոսը գոնե կվերականգներ դիվանագիտական հարաբերությունները Թուրքիայի հետ, սակայն մինչ օրս դրանք վերականգնված չեն: Էրդողանը ձգտում է նաև արաբական աշխարհում թելադրող երկիր դարձնել Թուրքիան, լիդեր լինել, սակայն արաբական երկրները որպես իրենց առաջնորդ ընկալում են Եգիպտոսին:

Իսկ Էրդողանը նպատակ չունի հրաժարվել իր նկրտումներից և ձգտում է երկրում նախագահական համակարգ հաստատել: Ընդհանրապես, Էրդողանի կուսակցության մասին ասում են չափավոր իսլամական, բայց երբ խոսքը գնում է իսլամականության մասին, ապա չափավորից ռադիկալին անցումը մեկ քայլ է: Նախապես չենք կարող կանխորոշել` չափավո՞ր կմնա, թե՞ ռադիկալ կդառնա:

Երբ չափավորն անցնում է իշխանության՝ ճանապարհ է բացվում ռադիկալների համար: Այդպես եղել է Պակիստանում, այդպես է եղել այն բոլոր երկրներում, որտեղ իսլամական համակարգերը եղել են չափավոր, իսկ հետո վերածվել են ռադիկալի,-ասաց Հ. Չաքրյանը:

Վերջինս նշեց, որ երկրում հայտարարված արտակարգ դրությունը հիմնականում կիրառվում է երկրի քրդաբնակ շրջաններում, չնայած եվրոպական մասում էլ կա, բայց այդտեղ ձերբակալություններն այնպես չեն իրականացվում, ինչպես քրդաբնակ շրջաններում:

ՀայՄեդիա.AM-ը հետաքրքրվեց Հ. Չաքրյանից, թե ինչպիսինն է տեսնում Թուրքիայում ներքին դրության զարգացումները, նա պատասխանեց. «Երկրի վիճակը որքան վատթարանում է, այնքան Էրդողանի ձայները շատանում են: Նրանց կրթության ցածր մակարդակը, իսլամական հակումները նպաստում են, որ Էրդողանը մնա իր տեղում, բացի այդ, ընդդիմությունը բավականին թույլ է, իսկ քեմալականների առումով այս համացանցային դարում նրանց հայացքներին հարողների քանակը խստիվ կրճատվել է: Աթաթուրքին նույնիսկ քյաֆիր էին հայտարարել՝ գյավուրի ավելի վատ տեսակը»:

Հետաքրքրվեցինք նաև ՆԱՏՕ-ից Թուրքիային վռնդելու մասին հայտարարություններով՝ հատկապես որ Թուրքիան ԱՄՆ-ի համար կարևոր խաղացող է այս տարածաշրջանում:

-Թուրքիայի աշխարհաքաղաքական դիրքն այս տարածաշրջանում ՝ Մերձավոր Արևելքում, կարևոր է նաև Եվրամիության համար: Սակայն Էրդողանի վարած քաղաքականության հետևանքով Թուրքիան խոչընդոտ է դարձել թե՛ ԱՄՆ-ի, թե՛ Եվրամիության տարածաշրջանային և հարավկովկասյան քաղաքականության համար:

Հատկապես քրդական միջանցքի մասին են հաճախ խոսում, և թուրքերը մտավախություն ունեն, որ քրդերը հետագայում կմիավորվեն, ու Թուրքիան հարավից կշրջապատվի քրդական գոտիով, ու Թուրքիայի սահմանին բնակվող քրդերի հոծ զանգվածները, որոնք չեն թաքցնում իրենց անկախանալու մասին ցանկությունը, կորոշեն նույնպես անկախանալ:

Միացյալ նահանգների քրդական ծրագրերը, որոնք պաշտպանում է նաև Եվրամիությունը, չեն համապատասխանում Թուրքիայի ծրագրերին: Թուրքիան էլ մտածում է` Բաշար Ասադին տապալելու դեպքում նոր ձևավորված կառավարությունն իր կամքով կշարժվի, և ինքը գերտերություն կդառնա տարածաշրջանում: Հիմա նույնիսկ Ռուսաստանի միջամտությունից են հրաժարվել, ինչին էլ ԱՄՆ-ն է դեմ: Եթե քրդերը Մոսուլը ազատեն, այլևս Թուրքիայի առաջ կկանգնի նաև Սիրիայից վտարման վտանգի առջև: Թուրքական ինքնաթիռները չեն կարողանում օդ բարձրանալ, քանի որ Ասադին ենթակա զորքերը հրաման ունեն ոչնչացնել թուրքական ինքնաթիռներն առանց զգուշացման:

Հայկանուշ Ալոյան

Haymedia.am