Վարագավանք՝ Վան-Վասպուրականի հոգևոր կենտրոնը…

1915 թվականի մայիսին, Վանի հերոսամարտի հաղթանակից անմիջապես հետո վանեցիները ոգևորված ձեռնամուխ են լինում թուրք և քուրդ ջարդարարներից մեծապես տուժած Վասպուրականի հոգևոր կենտրոն, Վան քաղաքի մոտ գտնվող Վարագավանքի վերականգնմանը: Ստորև ներկայացնենք ուշագրավ պատմական մի փաստաթուղթ՝ Վանի հայկական ինքնավար նահանգապետության կառավարիչ Արամ Մանուկյանի դիմում–կարգադրությունը վանեցիներին՝ Վարագավանքի վերականգման աշխատանքները կազմակերպելու կոչով. 

«Ինչպես հայտնի է, Վարագավանքն էլ զերծ չմնաց բարբարոսների խժդժություններից: Երեկվա մեր շեն Վարագը այսօր մոխրակույտի է վերածված: Սակայն մեզնից յուրաքանչյուրը վստահ է, որ Վարագը պետք է վերաշինվի, և վաղը Վարագի մեջ կյանքը պիտի վերածաղկի ավելի փառավոր, քան երեկ էր: Այդ է մեր ցանկությունը և նվիրական պարտականությունը, այդ է նաև հրամայողական պահանջը՝ մեր կացության, մանավանդ, երբ հիմա տեսնում ենք հարյուրավոր որբացածների, որոնց աչքերը սևեռված են դեպի Վարագը:

Առաջին իսկ օրից Վարագի վերականգնումը մեր հոգածության գլխավոր խնդիրներից մեկն է եղած, այդ նպատակով արդեն ձեռնարկված են նախնական աշխատանքներ, որի մի բաժինն էլ ներկայացնում է վանքի կողոպտված շարժական գույքի հավաքագրումը: Այս առթիվ ներկա հայտարարությամբ ծանուցում ենք հասարակության յուրաքանչյուր անհատի, որ հետամուտ լինի երևան հանելու վանքի սեփական գույքը: Ձեռք բերված արդեն որոշ գույքից հասկացվում է, որ վանքի գույքի մի մասը փոխադրված է Այգեստան:

Նրանք, ով կամովին չեն վերադարձնի վանքի գույքը՝ կենթարկվեն պատասխանատվության` օրենքին համաձայն: Նույնպես պատասխանատվություն ենք դնում յուրաքանչյուր անհատի վրա, որ իր ունեցածից բաժին հանի վանքին: Ամեն ոք իր հանձնած իրեղենի փոխարեն կարող է ստացագիր պահանջել վանքի հոգաբարձուներից:

1915 թվականի մայիսի 13-ը, քաղաք Վան,
Վանի Շրջանային Կառավարիչ՝ ԱՐԱՄ»:
«Աշխատանք» թերթ, Վան, 16-ը մայիսի 1915 թ.:

(Լուսանկարիչ՝ Վալտեր Բախման, 1913 թ.):

Ռուբեն Շուխյանի ֆեյսբուքյան գրառումից

Magaghat.am