Քուրդ իրավապաշտպան. «1915թ. ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆ արմատական չարիք էր»

Քուրդ փաստաբան ու մարդու իրավունքների պաշտպան Էրեն Քեսքինը «Արմատական չարիք» խորագրի ներքո անդրադարձել է Հայոց ցեղասպանությանը:

«1915թ. ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆ արմատական չարիք էր: 100 տարի առաջ այն աշխարհագրական տարածքում, որտեղ ապրում ենք հիմա, կատարվել է խոշոր ու անդառնալի մի հանցագործություն, որը հնարավոր չէ ոչ փոխհատուցել, ոչ էլ ներել:

Համակարգված կործանիչ քաղաքականության կիրառմամբ հայ ազգը, հասարակական կազմակերպությունները, տնտեսությունը, արվեստն ու արհեստները, պատմությունն ու մշակույթը ոչնչացվեցին», – գրում է Քեսքինը:

Հեղինակը հիշեցնում է ցեղասպանության հեղինակ Միություն և առաջադիմություն (İttihat ve Terakki) կուսակցության անդամ դոկտոր Նազըմի հետևյալ հետևյալ խոսքերը՝ «Մենք պետք է հայ ազգին արմատախիլ անենք այս տարածքներից: Անգամ մեկ հոգի չպիտի փրկվի, հայ անունը պիտի մոռացվի»:

Քուրդ իրավապաշտպանն ուշադրություն է հրավիրում այն հանգամանքի վրա, որ Օսմանյան կայսրության իրավահաջորդ Հանրապետական Թուրքիան, Միություն և առաջադիմություն կուսակցության ցեղասպանագործ մտածելակերպն ընդունեց որպես իր հիմնադրման գաղափարախոսություն:

Իսկ Մուսթաֆա Քեմալը, որը ժամանակին այդ կուսակցության անդամն ու ցեղասպանության գործող անձանցից էր, ցեղասպանագործներից շատերին նախարարի պաշտոններ շնորհեց:

«Թուրքիայի Հանրապետության հիմնադրումը որպես հեղափոխության արդյունք ներկայացնելը մեծ խաբեություն էր: Եվ թուրքական պաշտոնական գաղափարախոսությունն էլ այդ խաբեության հիման վրա ձևավորվեց: Թուրքական դատական համակարգն էլ ստեղծվեց այդ մեծ ստի՝ իրավաբանական հասկացությունների շրջանակներում վերաձևակերպվելու միջոցով», – գրում է Քեսքինը:

Հեղինակն ընդգծում է նաև, որ ցեղասպանված հայերի ողջ գույքն ու ունեցվածքը պետության կողմից «Լքյալ գույք» հռչակվեց (Emlak ı Metruke) և արդյունքում պետական մակարդակով, օրենքների օգնությամբ գողացվեց ու թալանվեց: Այս գործընթացը շարունակվեց նաև Հանրապետական Թուրքիայում ու շարունակվում է միչև այսօր:

Իրավապաշտպանը շեշտում է, որ այսօրվա Թուրքիայում տեղի ունեցած այնպիսի անօրինական ու ատելություն քարոզող գործընթացներ, ինչպիսիք են Հրանտ Դինքի, Սևակ Բալըքչըի սպանությունն ու չհանգուցալուծվող դատավարությունները, Ցեղասպանությունը հերքող Փերինչեքի՝ Շվեյցարիայի դեմ հարուցած և ի վերջո հաղթանակով ավարտված դատավարությունը, «հայ» բառը որպես մեծ վիրավորանք ընկալելը: Այդ ամենը գալիս են ցույց տալու, թե ինչպիսի հաջողություն է ունեցել թուրքական պետական գաղափարախոսությունը ողջ թուրք ժողովրդի շրջանում:

Քուրդ իրավապաշտպանը հույս է հայտնում, որ թեկուզ ուշացումով, այնուամենայնիվ, մի օր միջազգային իրավունքի շրջանակներում Թուրքիան հարկադրված կլինի խոստովանելու, ճանաչելու Հայոց ցեղասպանությունը և հատուցելու, ինչի համար, որպես մարդու իրավունքի պաշտպան, իրենք պայքարելու են մինչև վերջ:

Ermenihaber.am