Կիլիկիայի կաթողիկոսություն. «Պահանջում ենք վերադարձնել»

Քանի որ Բեյրութում (Անթիլիաս) գտնվող Կիլիկիայի կաթողիկոսության Սահմանադրական դատարան ներկայացրած հայցն անպատասխան է մնացել, փաստաբան Ջեմ Սոֆուօղլուն դատական գործն առաջնային դիտարկելու խնդրագիր է ներկայացրել:

Կիլիկիայի կաթողիկոսությունը (աթոռանիստը՝ Բեյրութ) Ադանա-Քոզանում գտնվող իր պատմական կենտրոնի ու շրջակայքի սեփականությունը հետ վերադարձնելու համար սկսած իրավական գործընթացում ևս մեկ քայլ կատարեց: Քանի որ կաթողիկոսության՝ 2015 թ. ապրիլի 27-ին Սահմանադրական դատարան ներկայացրած հայցը մնացել էր անպատասխան, փաստաբան Ջեմ Սոֆուօղլուն երկու շաբաթ առաջ դատական գործն առաջնային դիտարկելու խնդրագիր է ներկայացրել:

Սոֆուօղլուն նշեց, որ 10 ամիս սպասելուց հետո նպատակահարմար են գտել ներկայացնել սույն խնդրագիրը. «Սա լոկ սեփականության վերաբերյալ դատական գործ է: Այստեղ այլ հարցեր չեն քննարկվում: Եթե դատը շահենք, ապա դիմելու ենք Առաջին ատյանի դատարան՝ պահանջելով, որ իրականացնեն Սահմանադրական դատարանի վճիռը: Մերժման դեպքում դիմելու ենք Եւրոպայի մարդու իրավունքների դատարան»:

Իսկ կաթողիկոս Արամ I-ը խնդրագրի վերաբերյալ իր փաստաբանի միջոցով հղել է հետևյալ հաղորդագրությունը. «Այս հարցի վերաբերյալ Թուրքիայի հետ չենք սակարկելու: Չենք ընդունում նաև անշարժ գույքը վերնորոգելով՝ այն այցելությունների համար բացելը կամ էլ փոխհատուցումը: Միակ բանը, որ ուզում ենք, 800 տարուց ավելի մեզ պատկանած անշարժ գույքի վերադարձն է: Եթե Թուրքիան ուզում է մերձենալ հայ ժողովրդի հետ, սա ամենահարմար ժամանակն է»:

Կիլիկիայի 1000-ամյա պատմությունը

Կիլիկիայի հայկական թագավորությունը հիմնադրվել է 1080 թ.:

1173 թ. Կիլիկիայի հայ թագավոր Մլեհ Ռուբինյանը վերակառուցեց Սիսը և իր թագավորության մայրաքաղաքը Ադանայից տեղափոխեց Սիս:

1178 թ. Հռոմկլայում գտնվող հայկական կաթողիկոսությունում բոլոր հայկական եպիսկոպոսությունների ներկայացուցիչների մասնակցությամբ տեղի ունեցավ հայտնի Հռոմկլայի ժողովը, որտեղ որոշվեց չհպատակվել Հռոմի պապին: Բացի այդ՝ հաստատեցին իրենց հնազանդությունը կաթողիկոս Գրիգոր III Պահլավունուն:

1241 թ. Զաբել թագուհին սկսեց Սիս քաղաքում շինարարության երկրորդ փուլը:

1292 թ. Եգիպտոսի սուլթան Մելիք Աշրաֆը զավթեց Հռոմկլան: Հունիսի 28-ին, երբ քաղաքը հանձնվեց, կաթողիկոս Ստեփանոս IV-ին գերի վերցրեցին:

1292 թ. կաթողիկոս Գրիգոր VII Անավարզեցին կաթողիկոսությունը տեղփոխեց Կիլիկիայի թագավորության մայրաքաղաք Սիս՝ աթոռանիստ եկեղեցի դարձնելով Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին, որը հայտնի է որպես Եռախորան եկեղեցի:

1323 թ. կաթողիկոս Կոստանտին IV Լամբրոնացին գնաում է Եգիպտոս և մամլուքների հետ 15 տարով խաղաղության դաշնագիր է ստորագրում:

1375 թ. մամլուքները կործանում են Կլիլիկիայի թագավորությունը:

1404 թ. թուրքմենների առաջնորդ Էմիր Ռամազանը հարձակվում է Սսի վրա: 1440 թ. հայոց կաթողիկոսությունը տեղափոխվում է իր նախկին նստավայր՝ Վաղարշապատ (Էջմիածին)՝ ստանալով ամենայն հայոց կաթողիկոսություն տիտղոսը: Եպիսկոպոս Կիրակոս I Վիրապեցին ընտրվում է կաթողիկոս:

1441 թ. ստեղծվում է Կիլիկիայի հայերի կաթողիկոսությունը: Կաթողիկոս Գրիգոր IX Մուսաբեկյանը շարունակում է պաշտոնավարել որպես Կիլիկիայի կաթողիոկոս: Այս նորաստեղծ կաթողիկոսության կենտրոն դարձավ Սիսը:

1921 թ. Կիլիկիայի հայերի երկրորդ տեղահանությունից հետո կաթողիկոս Սահակ II-ը Սսից գնում է Հալեպ: Երկու տարի շարունակ ստիպված է  լինում Դամասկոսից  Բեյրութ և այնտեղից էլ Դամասկոս գնալ:

1922 թ. Լիբանանի մայրաքաղաք Բեյրութի հյուսիսում՝ Անթիլիասում, ցեղասպանությունից փրկված որբերի համար որբանոց է բացվում:

1930 թ. Անթիլիասի որբանոցը Կիլիկիայի կաթողիկոսությունը վարձակալում է՝ օգտագործելով որպես առաջնորդարան:

1940 թ. Անթիլիասում եկեղեցի է կառուցվում, որը Սսի եկեղեցու անունով կոչվում է Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ:

2015 թ. Կիլիկիայի կաթողիկոս Արամ I Քեշիշյանը Թուրքիայի Հանրապետությունից պահանջեց իր նստավայրը:

http://www.agos.com.tr/tr/yazi/14776/kilikya-katolikoslugu-iade-istiyoruz