Ստամբուլի հայոց պատրիարքի թեկնածու առաջին անգամ ՀՀ քաղաքացի՝ Գուգարաց թեմի առաջնորդ Սեպուհ արքեպիսկոպոս Չուլջյանն է առաջադրվել

Ստամբուլի և ընդհանրապես Թուրքիայի հայ համայնքը սկսած դեռևս 15-րդ դարից համախմբված է Կոստանդնուպոլսի հայոց պատրիարքության շուրջ, որն էլ համարվում է հայության հոգևոր և աշխարհիկ կառավարման մարմինը: Tert.am-ի հետ զրույցում ԵՊՀ արևելագիտության ֆակուլտետի փոխդեկան, թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանն ասաց, թե աշխարհիկ Թուրքիայի Հանրապետությունում ևս այս ընկալումը շարունակվել է, և ներկայում էլ Թուրքիայի հայ համայնքի ղեկավար մարմինը Հայոց պատրիարքությունն է և պատրիարքը:

Նա նշեց նաև, որ այս օրերին Ստամբուլի Հայոց պատրիարքի ընտրության թեման դարձյալ ակտիվացել է: «2008 թ. Ստամբուլի պատրիարքի՝ Մեսրոպ արքեպիսկոպոս Մութաֆյանի մոտ հայտնաբերվել է անբուժելի հիվանդություն, ինչը հետզհետե խորացել է և հանգեցրել նրան, որ բժիշկների ձևակերպմամբ պատրիարքը ներկայում վարում է զուտ «բուսական կյանք»: Ըստ եկեղեցական և Թուրքիայի Հանրապետության սահմանած որոշ օրենքների պետք էր անցկացնել պատրիարքի ընտրություն»,- ասաց Ռուբեն Մելքոնյանը՝ հավելելով, որ 2009 թ. սկսեցին խոսակցություններ պատրիարքի ընտրությունների վերաբերյալ, և արվեցին որոշ քայլեր. անգամ պարզ դարձան հավանական թեկնածուները:

Սակայն որոշ ժամանակ անց, ըստ Մելքոնյանի, այլևայլ պատճառներով ընտրություններ անցկացնելու հարցը դուրս բերվեց օրակարգից, իսկ Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշյանը նշանակվեց պատրիարքական փոխանորդ:

«Դրանից հետո Ստամբուլի համայնքում սկսվեցին տարատեսակ զարգացումներ. ակտիվիստների խմբերը նախաձեռնում են ակցիաներ, ստորագրահավաքներ՝ պահանջելով պատրիարք ընտրելու իրավունքի կատարում»,-ասաց թուրքագետը՝ նշելով, որ այս խնդրի ամենահետաքրքիր կողմերից է այն, որ պատմության մեջ, թերևս, առաջին անգամ Ստամբուլի հայոց պատրիարքի թեկնածու է նաև Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի՝ Գուգարաց թեմի առաջնորդ Սեպուհ արքեպիսկոպոս Չուլջյանը: Նա մեկն է այդ աթոռին հավակնող երեք թեկնածուներից (Արամ Աթեշյան, Գերմանիայի թեմի առաջնորդ Գարեգին Բեքչյան) և, ըստ որոշ աղբյուրների, բավական ռեալ շանսեր ունի հնարավոր ընտրությունների ժամանակ ֆավորիտ համարվելու և հաղթելու:

Ռուբեն Մելքոնյանն ասաց, թե օրերս Ստամբուլի հայոց պատրիարքի ընտրության թեման կրկին ակտիվացել է, քանի որ թուրքական դատարանը որոշել է ներկայիս պատրիարք Մեսրոպ Մութաֆյանի ժառանգորդ ճանաչել նրա մորը, քանի որ, ըստ դատաբժիշկների տված եզրակացության, պատրիարքը լիովին անգիտակից վիճակում է և ի վիճակի չէ անգամ ստորագրել փաստաթղթեր:

«Թուրքական դատարանի որոշումը կրկին առաջ է բերել այն հարցը, թե այդ պարագայում ինչպես կարող է նման հիվանդությամբ տառապող մարդը մնալ դե յուրե պատրիարք ու Թուրքիայի ամբողջ հայ համայնքի ղեկավար»,- ասաց Ռուբեն Մելքոնյանը՝ տեղեկացնելով, որ հարցի շուրջ Ստամբուլի «Ակօս» թերթին իր դիրքորոշումն է ներկայացրել Գուգարաց թեմի առաջնորդ Սեպուհ արքեպիսկոպոսը:

Ստորև ներկայացնում ենք այդ հարցազրույցից որոշ հատվածներ:

Ակօս- Սրբազա՛ն Հայր, վերջին շրջանի կարևոր զարգացումներից է Մութաֆյան պատրիարքի ժառանգորդ-խնամակալ նշանակելու հարցը: Սա, ըստ Ձեզ, պատրիարքի ընտրություն անցկացնելու համար որևէ հետևանք կունենա՞:

Սեպուհ սրբազան – Կարծում եմ, որ ժառանգորդ-խնամակալ ճանաչելու խնդիրը եթե ոչ ուղղակի, ապա անուղղակի ասոցացվում է պատրիարքի ընտրության հարցի հետ: Փաստորեն, ցավոք սրտի, դատական կարգով հաստատվեց իմ սրբազան եղբոր՝ Մեսրոպ Պատրիարքի անգործունյա վիճակը և դրանից բխող իրավական հետևանքները: Սակայն արհեստականորեն ստեղծված, մեր իսկ անմիաբանության պատճառով ձգձգված պատրիարքական ընտրությունների համար կարող ենք այս տարբերակը ևս ելք համարել, անշուշտ, եթե համայնքում հեղինակություն ունեցող ներկա հոգևոր և աշխարհիկ պատասխանատուները լսեն պոլսահայերի ձայնը և տեսնեն նրանց ծանր վիճակը: Մեսրոպ սրբազանի առողջության վերաբերյալ բժիշկները վաղուց են տվել իրենց գրավոր եզրակացությունները: Դա նորություն չէր: Կարծում եմ, որ մեր բոլորիս համար ամոթալի է, որ այդ խնդիրը հասել էր դատական համակարգ, քանի որ այն դատական հաստատման կարիք չուներ: Սակայն ով և ինչու տարիներ շարունակ ժողովրդից թաքցրեց նրա հիվանդության մասին վկայող փաստաթղթերը, չգիտեմ: Այնուամենայնիվ, ես անձամբ գնահատում և օրհնում եմ պոլսահայ բարեպաշտ մեր այն հայրենակիցներին, ովքեր համայնքի պատիվը բարձր պահելով, ելքեր փնտրեցին դուրս գալու այս խայտառակ վիճակից և դիմեցին դատարան:

Ակօս – Արդեն ութ տարի է պատրիարքությունը մնացել է առանց պատրիարքի: Ըստ Ձեզ, այս հարցում ամենամեծ պատասխանատվությունն ո՞ւմն է:

Սեպուհ սրբազան – Պատրիարքի ընտրության շուրջ ձևավորված այս քննադատելի վիճակը անշուշտ ունի մեղավորներ և պատասխանատուներ, և նրանք հայտնի են բոլորին, ովքեր քիչ թե շատ այդ թեմային ծանոթ են: Ավելին ասեմ, անգամ Հայաստանում և սփյուռքում այդ խնդիրը շատերի համար պարզ է: Ամենամեծ պատասխանատվությունը անշուշտ կրում են նրանք, ովքեր այս տարիների ընթացքում անտրամաբանական տարբեր եղանակներով հետաձգում են այս հարցը: Սակայն, ի վերջո, նրանց ամենամեծ պատասխանատվությունը և մեղքը Աստծո, հայ համայնքի և Պոլսո սուրբ Աթոռի առջև է, քանի որ այդ ամենը ամենաշատը վնասել են հենց համայնքին ու աթոռին: Անցնող 8 տարիներին համայնքը շատ-շատ բան կորցրեց, պառակտվեց, երիտասարդ սերունդ հասունացավ առանց պատրիարքական շնչի ու հովվապետի հայրական խնամքի:

Ակօս – Իսկ եկեղեցական կարգը ի՞նչ է ասում նման դեպքերում, մինչ այսօր ի՞նչ քայլեր պետք է ձեռնարկվեին:

Սեպուհ սրբազան – Մենք վաղուց պետք է ընտրած լինեինք մեր պատրիարքին: Մենք բոլոր հիմքերն ու պատճառները ունեինք աթոռակից և կամ նոր պատրիարք ընտրելու: Շատ մեծ բան չէր պահանջվում, իհարկե, եթե այդ ամենում չլիներ անթաքույց անձնական շահախնդրությունը: Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի գերագույն հոգևոր խորհրդի ժողովներում բազմիցս է Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը հորդորել Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշյանին` իբրև փոխանորդի, որ պետք է պատրիարքական ընտրության կազմակերպման համար տանել համապատասխան աշխատանքներ: Սակայն ձայն բարբառո հանապատի…

Ակօս – Ըստ Ձեզ, ի՞նչ պետք է անի հայ համայնքը, որպեսզի տեղի ունենան պատրիարքական ընտրություններ:

Սեպուհ սրբազան – Սթափվել է պետք: Մի կողմ թողնել նեղ անձնական շահերը: Պատրիարքության ընտրության հարցը Թուրքիո հայ համայնքի լինել-չլինելու հարցն է: Հայ եկեղեցու դարավոր այս սուրբ Աթոռի փրկության համար պետք է յուրաքանչյուր բարեպաշտ հայ իր արդար ձայնը բարձրացնի այս անորոշ և կործանարար դավադիր լռության դեմ:

Ակօս – 2009 թվականին, երբ ընտրությունների խնդիրը եկել էր օրակարգ, Դուք հայտարարեցիք, որ դնելու եք Ձեր թեկնածությունը: Եթե հիմա նորից ընտրություն լինի կրկին կառաջադրե՞ք Ձեր թեկնածությունը:

Սեպուհ սրբազան – Ինչպես հայտնի է, ես՝ որպես Թուրքիայում ծնված հոգևորական, ունեմ պատրիարքի թեկնածու առաջադրվելու իրավունք, և դա արդեն նախկին ընտրություններից մեկում կիրառել եմ, այսինքն՝ կա նախադեպ և որևէ արգելք հիմա էլ չկա թեկնածությունս առաջադրելու համար: Ես վճռական եմ Պոլսո հայ համայնքի և Պոլսո պատրիարքության խնդիրների լուծման ճանապարհին իմ անմնացորդ ներդրումը ունենալ և ծառայել այդ աթոռին ու համայնքին և եթե համայնքը հարմար գտնի իմ անձը, ապա դա համարելով բարձր առաքելություն և գոհունակություն հայտնելով Աստծուն՝ ես պատրաստ եմ ծառայել Հայ առաքելական եկեղեցուն ու համայնքին այդ պատասխանատու պաշտոնում ևս:

http://www.tert.am/am/news/2016/03/21/polso-patriarq/1969124