«Թուրքիայի Արդարություն և զարգացում կուսակցությունը երկրում միանձնյա կառավարել է մեկ տասնամյակից ավելի՝ 2002, 2007 և 2011 թվականների իրար հաջորդող ընտրություններում ձեռք բերելով ձայների կայուն մեծամասնություն»,- գրում է Չանդարը՝ հավելելով, որ այն ոչ միայն հաղթել է յուրաքանչյուր ընտրությունում, այլև ամեն անգամ ավելացրել է իր ձայները:
Ինչպես նշում է սյունակագիրը, 2011թ. ընտրություններում ձեռք բերված 50 տոկոս ձայները գոտեպնդեցին կուսակցության առաջնորդ և այն ժամանակվա վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի՝ քաղաքական համակարգը նախագահականի փոխելու ցանկությունն ու ձգտումը:
«Էրդողանի հավակնությունն ուժեղացավ 2014թ. օգոստոսի ընտրություններից հետո, երբ նա առաջին անգամ ուղիղ ընտրությունների արդյունքում նախագահ ընտրվեց՝ առաջին փուլում հավաքելով ձայների 52 տոկոսը»,- նշում է սյունակագիրն ու եզրակացնում, որ այսպիսով՝ Էրդողանն ակնկալում էր, որ այս տարվա հունիսի 7-ին խորհրդարանական ընտրությունների միջոցով ստանալով բավականաչափ տեղեր՝ կկարողանա կյանքի կոչել սահմանադրական անհրաժեշտ փոփոխությունն ու անցում կատարել նախագահական համակարգի:
«Էրդողանն ու նրա թիմը ձգտում էին Օսմանյան սուլթանի փառահեղ օրերի մասին հիշեցնող նախագահության: ԱԶԿ-ն կդառնար «Նոր Թուրքիայի» կուսակցությունը,- գրում է Չանդարը:- «Նոր Թուրքիա» գաղափարը կերտել է անձամբ Էրդողանը: Վերջինիս մտահղացմամբ՝ «Նորը» պետք է փոխարինի Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրքի «Հինը», իսլամականությունն էլ կդառնա պետական չգրված գաղափարախոսություն՝ փոխարինելով քեմալականությունը»:
«Սակայն հեքիաթն ավարտվեց հունիսի 7-ին»,- գրում է Չանդարը. ԱԶԿ-ն ստացավ 550 տեղերից 258-ը՝ կորցնելով միակուսակցական կառավարություն ձևավորելու հնարավորությունը:
Սյունակագիրը վստահ է՝ ընտրությունների արդյունքները իշխանական լծակների կիսումն անհրաժեշտություն դարձրին, սակայն Էրդողանը, «չցանկանալով հաշտվել արդյունքների հետ՝ երկիրը տարավ դեպի նոր ընտրություններ, որոնք կկայանան նոյեմբերի 1-ին»:
«Թուրքիայում վտանգավոր բևեռացում է. խախտվել է քրդերի հետ զինադադարը, երկիրը թևակոխել է բռնության փուլ, որը խլում է բազմաթիվ կյանքեր՝ անվտանգության ուժերից մինչև քաղաքացիական բնակչություն երկրի արևելքում և հարավ-արևելքում, որտեղ քրդերը մեծամասնություն են կազմում,- շարունակում է Չանդարը: – Սրանք են պայմանները նոյեմբերի 1-ի ընտրություններից առաջ, որոնց արդյունքում Էրդողանն ակնկալում է հասնել նրան, ինչին չի հաջողվել հասնել հունիսին: Սա է այն համատեքստը, որը թույլ է տալիս հասկանալ անցյալ շաբաթ կայացած ԱԶԿ-ի համագումարը»:
Հղում անելով համագումարի մասնակից եվրոպացի մի դեսպանի՝ Չանդարը գրում է, որ դա, ըստ էության, կուսակցական ավագների «մաքրման» ժողով էր՝ սկսած ԱԶԿ-ի նախկին նախագահ Աբդուլլահ Գյուլից մինչև կուսակցության նոր առաջնորդ և ներկայիս վարչապետ Ահմեդ Դավութօղլու:
Չանդարը հիշեցնում է, որ Աբդուլլահ Գյուլը, Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանն ու Բյուլենթ Արընչը (խորհրդարանի նախկին խոսնակ) ԱԶԿ-ի երբեմնի եռիշխանությունն էին:
Բյուլենթ Արընչը Էրդողանի հասցեին իր քննադատությունն ու դժգոհությունն արտահայտել է՝ հայտարարելով. ««Մեր» կուսակցությունը վերածվեց «իմ» կուսակցության»:
Սեպտեմբերի 17-ին նախկին նախագահ Աբդուլլահ Գյուլը հեռուստահարցազրույցներից մեկում նույնպես անդրադարձել է Էրդողանի հետ բազմաթիվ հարցերում ունեցած տարակարծություններին՝ «սիրիական» քաղաքականություն, քրդական հարց, Թուրքիայում ժողովրդավարության պակաս:
«Սակայն ինչո՞ւ են հեռացվել Էրդողանի համախոհները, հատկապես Դավութօղլուն, որը կուսակցության առաջնորդի պաշտոնում փոխարինել է Էրդողանին,- հարցադրում է անում Չանդարը:- Դավութօղլուին չի հաջողվել ներառել իր աջակիցներից և ոչ մեկին կուսակցության որոշում ընդունող մարմնի՝ գործադիր խորհրդի 50-հոգանոց ցանկում»:
Չանդարը հղում է անում Դավութօղլուի խորհրդական Էթյեն Մահչուփյանին, որը CNNTurk-ի հետ զրույցում որոշ հանգամանքներ է բացահայտել՝ ասելով, որ Էրդողանը միջամտել է Դավութօղլուի ցանկին՝ մերժելով նրա թեկնածուներին և պարտադրելով սեփական ցանկը: Ըստ Մահչուփյանի՝ «ճակատագրական ընտրությունների նախաշեմին հանուն կուսակցական միասնության Դավութօղլուն ստիպված՝ նահանջել է»:
Սյունակագիրը վկայակոչում է նաև ԱԶԿ-ի ներսում իր անանուն աղբյուրները և գրում, որ Էրդողանն առաջիկա երկու տարիներին շարունակելու է ուժեղացնել իր ազդեցությունը կուսակցությունում՝ օտարելով բազմաթիվ մարդկանց, ինչը մեծացնում է 2019թ. նախագահական ընտրություններից առաջ ԱԶԿ-ի տրոհման հավանականությունը:
Մեջբերելով Թուրքիայում մի դեսպանի՝ Չանդարը նշում է, որ եթե նոյեմբերի 1-ի ընտրություններն ունենան նույն արդյունքը, ինչ հունիսին, դա կմեկնաբանվի որպես «Էրդողանի ձախողում, նույնիսկ՝ պարտություն»:
«Թուրքիայի մշուշոտ ապագայում միայն մեկ բան հստակ է՝ առջևում անհանգիստ ժամանակներ են»,- եզրափակում է Ջենգիզ Չանդարը:
http://civilnet.am/2015/09/22/candar-column-akp-split-turkey-erdogan-elections/#.VgGbZX0f6qw
Leave a Reply