Սիրիայում ազդեցության համար պայքարը կարող է թանկ արժենալ Թուրքիայի նախագահ Էրդողանին: Այս մասին ասված է Open Democracy կայքում հրապարակված «Ինչո՞ւ է Թուրքիայում ռմբակոծում քրդերին» վերնագրով հոդվածում: Այն ներկայացնում ենք որոշ կրճատումներով:
«2002 թվականին գալով իշխանության՝ Արդարություն եւ զարգացում կուսակցությունը (ԱԶԿ) որոշեց Թուրքիան դուրս բերել ԱՄՆ-ից գերկախվածությունից: Նախ կուսակցությունը ցանկանում էր Թուրքիան դարձնել Ռուսաստանից, Միջին Ասիայից եւ Իրանից դեպի Եվրոպա գազի տարանցման ուղի: Դրա համար հարկավոր էր լուծել Քրդական աշխատավորական կուսակցության (ՔԱԿ) հետ բազմամյա հակամարտությունը, քանի որ տարանցումը պետք է կատարվի Թուրքիայի հարավ-արեւելքով:
Այդ ընթացքում ՔԱԿ-ը քրդական պետություն ստեղծելու ծրագրերը փոխարինեց իրավահավասար կողմերի ժողովրդավարական կոնֆեդերացիայի գաղափարով: Այս գործընթացները ճանապարհ հարթեցին ՔԱԿ-եւ ԱԶԿ-ի կառավարության միջեւ խաղաղ բանակցությունների համար, որոնք 2013 թվականին հանգեցրին հրադադարի մասին համաձայնագրին:
Միաժամանակ ԱԶԿ-ն ռազմավարական գործընկերություն հաստատեց Իրաքյան Քուրդիստանում Քրդական դեմոկրատական կուսակցության հետ՝ Մասուդ Բարզանիի գլխավորությամբ: Դա Թուրքիային գրեթե մենաշնորհատեր դարձրեց Իրաքյան Քուրդիստանի շուկայում, հիմնականում՝ շինարարության եւ նավթային ենթակառուցվածքների սպասարկման պատվերների ոլորտներում: Թուրքիան դարձավ ինքնավարությունից նավթի տարանցման միակ ուղին՝ հաշվի առնելով դաշնային բյուջեի հարցում Բաղդադի հետ իրաքյան քրդերի տարաձայնությունները: Պակաս կարեւոր չէ նաեւ այն, որ Բարզանին սատարում էր ՔԱԿ-ի դեմ պայքարում Անկարայի ծրագրերը. ՔԱԿ-ի ձախ հայացքները հակասում են Բարզանիի կլանային քաղաքականությանը:
Արաբական գարուն
Անկարան որոշեց զինվել «իսլամական դեմքով նեոլիբերալիզմով» եւ այդպես ներառվել տարածաշրջանային առաջնորդների շարքում: Սակայն իսլամականների հաջողությունները երկարատեւ չէին: Եգիպտոսում հեռացրեցին Մուրսիին, իսլամականները կորցրեցին իշխանությունը Թունիսում, իսկ Լիբիան հայտնվեց քաղաքացիական պատերազմի ճիրաններում: Մնաց Սիրիան: Այստեղ ԱԶԿ-ն ամբողջությամբ վերանայեց «զրո խնդիր հարեւաննեի հետ» քաղաքականությունը եւ լրջորեն որոշեց պաշտոնանկ անել Բաշար Ասադին՝ ամեն կերպ աջակցելով ԻԼԻՊ-ին եւ արտերկրից ժամանած ջիհադականներին: Դա հանգեցրեց Թուրքիայի՝ աճող միջազգային մեկուսացման:
Սակայն, հակամարտությանը զուգահեռ, Թուրքիան նոր վտանգավոր խնդրի առջեւ կանգնեց. սկսեցին ուժ հավաքել սիրիական քրդերը, որոնք գաղափարախոսությամբ սերտորեն կապված են ՔԱԿ-ի հետ: Դա նվազեցրեց Սիրիայում Թուրքիայի ազդեցությունը, ինչպես եւ Բարզանիի ազդեցությունը ե՛ւ Սիրիայում, ե՛ւ Իրաքում, որտեղ ՔԱԿ-ին հավատարիմ ուժերն առանցքային դեր կատարեցին ԻԼԻՊ-ի դեմ արշավում:
Այդ ժամանակ Թուրքիան արագորեն փոխեց հակառակորդին՝ այդ դերում դնելով սիրիական քրդերին: ԻԼԻՊ-ի ուժերի կողմից Քոբանիի շրջափակման ժամանակ հենց Թուրքիան թույլ չտվեց օգնական ուժեր մոտեցնել քաղաքաին, իսկ Էրդողանն ուրախությամբ հայտարարեց, որ Քոբանին կընկնի»:
http://news.am/arm/news/280244.html
Leave a Reply