Մեկնարկեց “Արեւմտահայերէնի եւ արեւելահայերէնի մերձեցման խնդիրներ” թեմայով համաժողովը

Յուլիս 29-ին ՀՀ սփիւռքի նախարարութեան եւ ՀՀ ԳԱԱ Աճառեանի անուան լեզուի ուսումնարանի նախաձեռնութեամբ ՀՀ ԳԱԱ նիստերու դահլիճին մէջ մեկնարկեց «Արեւմտահայերէնի եւ արեւելահայերէնի մերձեցման խնդիրներ» թեմայով համաժողովը, որ իր աշխատանքները պիտի շարունակէ Յուլիս 30-ին:
Բացման խօսքով հանդէս եկաւ ՀՀ սփիւռքի նախարար Հրանոյշ Յակոբեան: Ողջունելով համաժողովի մասնակիցները՝ ան մասնաորապէս ըսաւ. «Համոզուած եմ, որ մայրենի լեզուի երկու ճիւղերին նուիրուած այս գիտաժողովն իր նպաստը կը բերի մեր լեզուի միասնական զարգացման ու գործառութեան, պահպանութեան, կանոնարկման ու գիտական ուսումնասիրութեան, անաղարտութեան պահպանութեան, ուսուցման խնդիրներին վերաբերող նախաձեռնութիւնների, ծրագրերի, գործողութիւնների առաջադրման ու իրագործման համար:
Մօտ 100 տարի է, որ հայոց լեզուի ուղղագրութիւնը, դրա երկու ճիւղերի խնդիրները դարձել են քննարկումների առարկայ:
Հասկանալի է, որ խօսքը վերաբերում է նաեւ հայոց լեզուին, որը նոյնպէս եղեռնահարուեց: Ցեղասպանութեան պատճառած անդառնալի վնասներից են նաեւ մեր լեզուական կորուստները, որոնց յաղթահարման ուղղութեամբ շատ անելիքներ ունենք:
Անդառնալի կորստի մատնուեցին տասնեակ արեւմտահայ բարբառներ, իր պատմական հայրենիքից եւ բնականոն զարգացման հնարաւորութիւնից զրկուեց գրական արեւմտահայերէնը, որը ծուէն-ծուէն եղած գոյամարտ է մղում աշխարհի չորս ծագերում: Այն մեծ աջակցութեան կարիք ունի, քանզի Սփիւռքում արեւմտահայերէնն ունի հայապահպանական կարեւորագոյն գործառոյթ: Մայրենին, իրաւամբ, տունն է հայի աշխարհի չորս ծագերում:
Անուրանալի են լեզուապահպանութեան առումով Սփիւռքի կառոյցների ջանքերը: Բարձր գնահատանքի է արժանի յատկապէս հայ եկեղեցու աջակցութիւնն այդ հարցում: Հայաստանում եւս աշխատանքներ են ծաւալուել արեւմտահայերէնի ուսումնասիրման, ուսուցման, դասագրքերի եւ ուսումնական այլ նիւթերի ստեղծման ասպարէզում: ՀՀ կառավարութիւնը, ի դէմս Սփիւռքի նախարարութեան, համագործակցում է գիտութիւնների ազգային ակադեմիայի, բուհական հաստատութիւնների, գիտամշակութային տարբեր կազմակերպութիւնների հետ՝ արեւմտահայերէնի կիրառման ոլորտների ընդլայնման, արեւելահայերէնի եւ արեւմտահայերէնի մերձեցման, հայրենազրկուած եւ կորստի մատնուած բարբառների նշխարները հաւաքելու եւ ի մի բերելու համար:
Մենք պարտաւոր ենք արեւմտահայերէնը պահպանել, մեր լեզուն անաղարտ պահել եւ ապահովել հայերէնի միասնական զարգացումը՝ իբրեւ ազգային միասնութեան պահպանման եւ պետականութեան զարգացման կարեւորագոյն գործօն»:
Ամփոփելով իր խօսքը՝ նախարար Հրանոյշ Յակոբեան աւելցուց. «Ընդհանրապէս, մեր նախարարութեան կողմից տարիներ շարունակ իրականացուող բազում ծրագրեր միտուած են նպաստելու Սփիւռքում լեզուապահպանութեանը եւ այդ ճանապարհով՝ ազգապահպանութեանը: Այդպիսիք են, օրինակ, «Սփիւռք» ամառային դպրոց», «Արի տուն», «Էլեկտրոնային գրադարան», «Արեւմտահայերէնից արեւելահայերէն եւ հակառակը փոխարկիչ», «ԱՊՀ երկրների հայ համայնքների կրթամշակութային խնդիրների լուծմանն աջակցութիւն», «Հայոց լեզուի ուսուցման հեռուստադպրոց», «Ուսուցիչների գործուղում հեռաւոր տարածաշրջաններ», «Արեւմտահայերէնին վերաբերող գիտական հետազօտութ¬յուն¬ների խրախուսում» եւ այլ ծրագրեր:
Յարգելի բարեկամներ, նախաձեռնելով այս համաժողովը՝ մենք լիայոյս ենք, որ առաջադրուած խնդրով մտահոգ գիտնականներդ, մտաւորականներդ, մանկավարժներդ հանդէս կգաք իրավիճակի վերլուծութիւններով, դիտարկումներով, առաջարկութիւններով, որոնք կը նպաստեն լեզուապահպանութեանն աջակցելու համալիր ծրագրի մշակմանը, Սփիւռքի հետ գիտակրթական կապերի ամրապնդմանը, արեւմտահայերէնի դասաւանդման, ուսուցիչների վերապատրաստման ծրագրերի եւ մեթոդների բարեփոխմանը, Հայաստանի Հանրապետութիւնում արեւմտահայերէնի դասաւանդման որակական նոր մակարդակի ձեռքբերմանը, հայերէնի երկու ճիւղերի համընթաց ու միասնական զարգացման, փոխհարստացման ուղիների մշակմանը»:
Ողջոյնի խօսքով հանդէս եկաւ ՀՀ ԳԱԱ Հայագիտութեան եւ հասարակական գիտութիւններու բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար Եուրի Սուվարեանը: Ան կարեւոր համարեց համաժողովին դերը հայոց լեզուի երկու ճիւղերու մերձեցման առնչուող խնդիրներու լուծման գործին մէջ եւ նշեց, որ լեզուի երկու ճիւղերու կանոնակարգումն ու բառաֆոնտի հարստացումը օրախնդիր է, յառաջիկային պիտի գործէ Հայերէնի բարձրագոյն խորհուրդը, որ իր հերթին պիտի նպաստէ այդ խնդիրներու լուծման: Առկայ խնդիրները լուծելու նպատակով ՀՀ ԳԱԱ Աճառեանի անուան լեզուի ուսումնարանին մէջ ստեղծուած է եւ կը գործէ արեւմտահայերէնի բաժին:
«Հայոց լեզուի առջեւ ծառացած մարտահրաւէրները ցեղասպանութիւնից 100 տարի անց» զեկուցումով հանդէս եկաւ ՀՀ ԳԱԱ Աճառեանի անուան լեզուի ուսումնարանի տնօրէն Վիքթոր Կատուալեանը: Ան անդրադարձաւ լեզուի երկու ճիւղերու ներկայ վիճակին եւ առկայ խնդինեներուն, ներկայացուց ցեղասպանութեան հետեւանքով եւ խորհրդային շրջանին Ատրպէյճանի մէջ հայկական բարբառներու կորուստին, լեզուի զարգացման ու երկու ճիւղերու մերձեցման խոչընդոտներուն: Վ. Կատուալեան մասնաւորապէս ըսաւ. «Գիտաժողովի նպատակը գրական լեզուի մէկ միասնական տարբերակ ունենալը չէ, այլ զարգացման միասնական հեռանկարի եւ փոխհամաձայնեցուած կանոնակարգումն է եւ փոխհարստացման ուղիների մշակումը եւ դրանց գործադրումը»:
Գիտաժողովը կը շարունակուի, զեկուցումներով հանդէս կու գան Հայաստանի եւ Սփիւռքի անուանի լեզուաբաններ, գրականագէտներ, ոլորտի այլ մասնագէտներ:
http://www.yerakouyn.com/?p=86635