Վանի եկեղեցիներն ու գեղեցիկ համայնապատկերները՝ թուրքական պարբերականի անդրադարձում

Բնությունով, բերդերով, լճում կղզիներով է հարուստ Վանը: Չորս կղզում չորս հայկական եկեղեցի կա: Աղթամարն արդեն ողջ աշխարհն է ճանաչում, սակայն մյուս կղզիների անխնամ եկեղեցիները դեռ բացահայտվելու կարոտ մեկական գանձ են, որոնք մարտահրավեր են նետում, գրում է թուրքական «Հուրրիյեթ» պարբերականի հոդվածագիր Դենիզ Չիյանը:
«2010 թվականին վերակառուցվելով ու վերաբացվելով՝ աշխարհի չորս կողմում գտնվող հայերին հավաքեց Աղթամար կղզու Սուրբ Խաչ եկեղեցին:

Նախաճաշելուց հետո դեպի վանք եմ ուղևորվում:
Փոքրիկ մոտորանավակն Աղթամար կղզի է հասցնում: Կղզուն մոտենալուց առաջ 9-րդ դարից մնացած եկեղեցին երևում է Սիփան լեռան ֆոնին… դեռ արևն էլ փայլում է վրան… նրբագեղ է…
Եկեղեցու չորս արտաքին պատերի վրա արված քանդակներն ինչպես բազմաթիվ պատմությունների, այնպես էլ այդ ժամանակաշրջանում տեղի ունեցած դեպքերի մասին են պատմում:

Եթե այստեղ այցելեք մայիսին, անպայման թարմ նուշ կերեք: Դրանց համը դեռ բերանումս է: Իսկ եթե կղզում շրջելով Սիփան և Արտոս լեռների տեսարանի ներքո այդ նուշն ուտեք՝ դրա համը կկրկնապատկվի:

Ճանապարհը շարունակում ենք՝ տեսնելու Կտուցի վանքը: Մեկուկես ժամ տևած ճամփորդությունից հետո մեր մոտորանավակը հասնում է փոքրիկ անմարդաբնակ կղզի:
Կղզի հասնելուն պես զգուշացնում են, որ ուշադիր լինենք կղզու ամեն կողմում բույն դրած ճայերի ձվերի ու նրանց ձագուկների հանդեպ: «Զգո՛ւյշ քայլեք, որ հավկիթները չկոտրեք: Թե՛ շրջակա միջավայրը պահպանենք, թե՛ ինքներս մեզ՝ ճայերի հարձակումներից»,- ասում են մեզ:
Եկեղեցին 9-րդ դարի ճարտարապետական կոթող է: Աղթամարի չափ մեծ չէ: Ներսի ու դրսի զարդարանքն էլ մյուսի չափ շքեղ չէ, սակայն դրա տանիքն ու զանգակատունը դեռ կանգուն են:
Վանա լճի չորս կղզիներից բոլորում հայկական եկեղեցիներ կան: Մյուս երկու կղզիները գնալ չկարողացանք, սակայն Բաշքալեի Ալբայրաք գյուղում Սուրբ Բարդուղիմեոս եկեղեցին այցելեցինք: Առաջին դարում, երբ Անատոլիա են եկել Քրիստոսի առաքյալները՝ հայերի շրջանում քրիստոնեություն տարածելու համար, Սուրբ Բարդուղիմեոսը նահատակվել է Վանի մոտակայքում, և այս եկեղեցին կառուցվել է այդ վայրում:
Մինչև երկու տարի առաջ եկեղեցին ռազմական տարածքում էր մնացել: Այդ պատճառով էլ խուսափել է գանձ որոնողների արշավներից: Այս պահին եկեղեցին մի գյուղացու հսկողության տակ է: Նրա թույլտվությամբ և ժանդարմերիայի հաստատմամբ կարողանում ենք մտնել եկեղեցի:
Այն դեռ հեռվից աչքի է ընկնում իր մեծությամբ:
1976 թվականի երկրաշարժից առաջ դրա երկու զանգակատներն էլ կանգուն են եղել: Քանի դեռ մեկ այլ աղետ տեղի չի ունեցել, եկեղեցին շտապ վերակառուցել է պետք: Դա կարող է հետաքրքիր զբոսաշրջային վայր դառնալ ոչ միայն Թուրքիայի, այլև ամբողջ աշխարհի համար: Առաջարկում եմ անհապաղ այցելել այս եկեղեցին: Վանն ու գաղտնի մնացած եկեղեցիներն անսպասելի գեղեցկություն և հարստություն ունեն»:
http://www.tert.am/am/news/2015/05/19/van/1679606