Փերինչեքի գործով ՄԻԵԴ-ը կամ համամարդկային որոշում կկայացնի, կամ թուրքական շուկայի ոճով կկաշառվի. թուրքագետ

-Պարո՛ն Մելքոնյան, Դուք պնդում եք, որ այն քաղաքականացված դատավարություն է, և վճիռն էլ է այդպիսին լինելու: Այս ժամանակահատվածում ի՞նչ սպասելիքներ պետք է ունենանք և ի՞նչ պետք է անի հայկական կողմը:

-Փերինչեքի գործն ի սկզբանե ավելի շատ քաղաքականացված է, և ավելի շատ գտնվում է քաղաքական դաշտում, քան իրավական: Հենց միայն այն հանգամանքը, որ նման կերպարի բողոքարկումը հասել է դատական համակարգի այդ մակարդակ, արդեն խոսում է գործի քաղաքականացված բնույթի մասին, բացի այդ խոսվում է, որ Թուրքիա պետությունը ներդրել է իր գրեթե բոլոր ռեսուրսները: Բավական է նշել, որ այդ դատական նիստի ժամանակ Փերինչեքի թիկունքում նստած էր Թուրքիայի երրորդ նախագահի որդին, Թուրքիայի նախկին ընդդիմության լիդերը, Թուրքիայի ներկայիս իշխող կուսակցության անդամ և Եվրամիության հարցերով նախարարը, և այլն: Այսինքն՝ ամբողջ Թուրքիա պետությունն իր բոլոր մեթոդներով սատարում է: Դրա մասին բացահայտ հայտարարում  է Թուրքիայի խորհրդարանի նախագահը, կարծում եմ, որ այս ամենի համատեքստում դժվար թե այդ դատարանից հնարավոր կլինի սպասել խիստ անկողմնակալ որոշում, մանավանդ որ դատավորները 17-ն են, և բնական է, որ նրանցից յուրաքանչյուրի վրա թուրքական պետությունն իր լծակներով աշխատելու է:

Պետք է հաշվի առնել նաև, որ այդ դատարանն իր բնույթով հակառուսական դատարան է, և Եվրասիական տնտեսական միությանն անդամակցելուց հետո Հայաստանի վերաբերյալ նրանց դիրքորոշումը նույնպես կարող է պայմանավորված լինել հակառուսականությամբ: Այնպես որ, ես մտածում եմ, որ կարող ենք ակնկալել քաղաքականացված որոշում, և չպետք է այդ դատավարությունը խիստ կարևորենք, քանի որ ճիշտ է, Հայոց ցեղասպանության խնդրին անուղղակիորեն առնչվում է, բայց խորքային և իրավական առումով խոսքը հենց խոսքի ազատության և իրավունքի մասին է , և այնտեղ չի վիճարկվում Հայոց ցեղասպանության եղելության փաստը:

-Այսինքն, Ձեր ասած քաղաքականացված որոշումը չի՞ համեմվի իրավական որոշումներով:

-Իհարկե, համեմվելու են, ուղղակի երկու հանգամանք պետք է հաշվի առնել: Նախ, որ այդ դատական գործի շրջանակներում, որը շուրջ 85 էջ է, մոտ 50 էջ նշվում է Հայոց ցեղասպանության մասին, թուրքական տեսակետներն են ներկայացնում ցեղասպանության խնդրի հետ կապված, և սա լիովին ավելորդ է: Այսինքն՝ դատական ատյանն արդեն իսկ քաղաքականացրել է իր պահվածքը, քանի որ հայցը տրված է խոսքի ազատության ոտնահարման  վերաբերյալ: Այնինչ, այդ դատական գործում 5 տասնյակ էջ խոսվում է ցեղասպանության մասին, ընդ որում՝ մեծավմասամբ միակողմանի տեսակետներ են ներկայացվում: Եվ երկրորդ՝ ամենավտանգավոր խնդիրն այն է, որ հարցը քաղաքական ասպարեզում կդիտարկվի, բայց, այնուամենայնիվ, այն կունենա իրավական նախադեպ, և եթե Փերինչեքի պես գործչի այդ ժխտումը Եվրոպական դատարանի կողմից արդարացվի, ապա դա կլինի նախադեպ, որպեսզի հայտնվեն նման շատ այլ գործիչներ, որոնք ժխտեն և գովերգեն համամարդկային չարիքը: Դատարանը կանգնած է իրավական վճիռ կայացնելու և դրանով իր հավատարմությունն արդարադատությանը հաստատելու և քաղաքական պատվեր կատարելու ընտրանքի առաջ: Կարծում եմ, որ  դատավորների մոտ գոնե պետք է գերիշխի  եվրոպական ժողովրդավարությանը հավատարիմ մնալու ձգտումը: Իսկ ռեալ քաղաքական տեսանկյունից որ նայում ենք, ապա կարծում եմ, որ Թուրքիայի ճնշումներն ի վերջո կարող են նաև որոշակի ազդեցություն ունենալ:

-Դուք ասում եք, որ ՄԻԵԴ-ը հակառուսական կառույց է: Այսինքն՝ մենք այստեղ մտահոգվելու առիթ ունե՞նք:

-Միանշանակ ունենք: Եթե նայենք, թե երբ ակտիվացավ այդ գործը, ապա նույնիսկ ժամկետային առումով բավական համապատասխանում է Հայաստանի՝ Եվրասիական միությանն անդամակցության հայտարարության հետ, և այն հայտարարության հետ, որ Հայաստանը չի ստորագրելու Եվրաինտեգրման պայմանագիրը: Նույնիսկ ժամանակագրական առումով բավական թափանցիկ ակնարկներ կան:

-Եթե Փերինչեքի գործով ՄԻԵԴ-ը հօգուտ իրեն վճիռ կայացնի, այս դեպքում կարո՞ղ ենք ասել, որ Թուրքիան հաղթաթուղթ ձեռք կբերի 2015 թվականին:

-100-ամյակի համատեքստում Թուրքիայի քաղաքականության մեջ ամենակարևոր դրվագը հենց Փերինչեքի դատավարությունն է, և դրա համար է թուրքական պետությունն իր բոլոր լծակները կենտրոնացրել այս խնդրի վրա: Այս դատավարությունը քարոզչական առումով նրանց համար ավելի կարևոր է, քան Դարդանելի ճակատամարտի 100-ամյակը, և եթե հանկարծ թուրքանպաստ որոշում ընդունվի, ապա վստահ եմ, որ այդ որոշումը դառնալու է թուրքական քարոզչության հիմնական մեխը:

-6-8 ամսվա ընթացքում պետք է վճիռ կայացվի: Ի՞նչ եք կարծում, ժամանակը հօգուտ  ո՞ւմ կաշխատի:

-Հավասար, ստարտային պայմաններ են այդ աշխատանքները տանելու համար, բայց հաշվի առնելով Թուրքիայի աշխարհագրական դիրքը, ռեսուրսները, երևի թե ժամանակն ավելի շատ Թուրքիային հնարավորություն կտա արևելյան  շուկայի ոճով եվրոպական տարբեր ատյաններում կաշառելու փորձեր անի: Սակայն այդ ամենին ի պատասխան մենք պետք է նաև տեսնենք, որ հայկական սփյուռքն իր տարատեսակ լծակներով բավական ուժեղ հակահարված է տալիս Թուրքիային և նույն դատական գործի շրջանակներում ես տեսնում եմ բավական լավ ընդգրկվածությունը և իրավական ու քաղաքական ասպարեզներում hօգուտ Հայաստանի և հօգուտ համամարդկային ճշմարտության քայլերը, և կարծում եմ, որ այդ քայլերը ևս որոշակի ազդեցություն  ունենալու են:

http://www.tert.am/am/news/2015/03/21/perinchek-ECHR/1620824