Վանի պատմական ժառանգությունը թող պատմություն չդառնա. թուրքական պարբերականը՝ ոչնչացող հայկական կոթողների մասին

Վանի չորս կողմերում տեղ գտած և հայերից մնացած կոթողները, որոնց մեծ մասը 9-րդ դարից մնացած եկեղեցիներ են, անխնամ մնալու հետևանքով անհետացման վտանգի առաջ են հայտնվել, գրում է թուրքական «Վան թերթի» հոդվածագիր Օմեր Ֆարուք Թոքթաշը։
Հոդվածը ներկայացնում ենք մասնակի կրճատումներով.
«Տուրիզմով զբաղվողները ցանկանում են, որ մեկ վայրկյան առաջ այդ եկեղեցիները ոտքի կանգնեցվեն։ Դրանց վիճակը ցավալի է։ Այդ եկեղեցիների նորոգումով Վանի պատմությունը ոտքի է կանգնելու կամ էլ մշակութային ժառանգությունը «պատմություն է դառնալու»։
Վանի չորս կողմերում հյուրերին սպասող և զբոսաշրջության համար մեծ նշանակություն ունեցող հայկական եկեղեցիները լքված վիճակում են։
Քաղաքն աստիճանաբար հաղթահարում է երկրաշարժի հետևանքներն ու այս փուլում Վանում ներդրումներ են արվում։
Գանձ որոնողները հայկական գերեզմանաքարերն ու խաչքարերն աջ ու ձախ են նետել, և դրանց վնասվելն ակնհայտ երևում է։
Եկեղեցիները ևս պաշտպանված չեն նման բաներից։ Եկեղեցիների անմխիթար վիճակը ցավեցնում է տեսնողներին։
Վանա ծովի մոտակա բարձունքին, հրաշալի բնության մեջ գտնվող հայկական եկեղեցին կարևոր նշանակություն ունի հայերի համար, սակայն ո՛չ ժողովուրդը, ո՛չ պատկան մարմինները հետաքրքրություն չեն ցուցաբերում։
Վանի Կտուց կղզում գտնվող Կտուցի եկեղեցու վիճակն էլ է անմխիթար։ Զբոսաշրջային նպատակներով չօգտագործվող եկեղեցու վնասված պատերը, պատերին արված գրությունները, շրջապատի անմխիթար վիճակը տխուր պատկեր են ստեղծում։
Անցնող օրերին այստեղ հյուրընկալված ազգությամբ հայ ավստրալաբնակ լուսանկարիչ Նուրան Զորլուն իր խմբի հետ այցելել է եկեղեցի և նշել, որ ցավում է դրա վիճակի համար։
«Որպես հայ քաղաքացի՝ այս եկեղեցու պատերին գրողներին կցանկանայի ասել, որ այս եկեղեցիներն այժմ ձեր սահմաններում են և ձեր մշակութային արժեքներն են։ Վանը մեզ համար չափազանց կարևոր է, և կուզեի, որ նույն զգուշությունը դուք ցուցաբերեիք։ Տեսարանը, որին հանդիպեցինք, հաճելի չէր, այդ ամոթը միասին պետք է մաքրենք։ Մշակույթին տեր չկանգնող ժողովուրդն իր արժեքները շուտ կկորցնի»,-ասել է նա։
Նույն ճակատագիրն է կիսում նաև Վարագավանքը։ Գյուղի կենտրոնում տեղ գտած եկեղեցու մնացորդները հրաշքով են կանգուն մնացել։ Երկրաշարժից հետո լուրջ վնաս կրած վանական համալիրը վերակառուցման կարիք ունի:
Եկեղեցու գլխավոր գմբեթը հնարավորությունների սահմաններում տախտակներով ծածկած գյուղացիների ջանքերը բավարար չեն։ Երկրաշարժից վնասված եկեղեցին լքված և անմխիթար վիճակից հանելու համար դեռ որևէ քայլ չի ձեռնարկվել։ Գյուղացիները սպասում են…»։
http://www.tert.am/am/news/2014/06/26/van-church/