Ցեղասպանությանն առնչվող խնդիրն առաջին անգամ է միջազգային դատարանում

Դողու Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի գործն առաջինն է առհասարակ, երբ որևէ միջազգային դատական ատյան քննության առարկա է դարձրել Հայոց ցեղասպանությանն ուղղակիորեն առնչվող հարց: ՍիվիլՆեթի հետ զրույցում այսպիսի կարծիք հայտնեց իրավաբան Վահե Գրիգորյանը ՝ անդրադառնալով 2014թ. հունիսի 2-ին Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի (ՄԻԵԴ) որոշմանը՝ գործը դատարանի Մեծ պալատի կազմով վերաքննելու վերաբերյալ:
Դողու Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի գործով 17/10/2013թ. կայացված վճռով ՄԻԵԴ-ը ճանաչել էր դիմող Դողու Փերինչեքի արտահայտվելու ազատության խախտում այն բանի համար, որ նա Հայոց ցեղասպանությունը «միջազգային սուտ» անվանելու և այդ իրողության հերքման համար դատապարտվել էր շվեյցարական դատարանների կողմից:
2014թ. հունիսի 2-ին Եվրոպական դատարանի հինգ դատավորներից բաղկացած կազմը կայացրել է գործի քննությունը Եվրոպական դատարանի Մեծ պալատ ընդունելու մասին: Սա նշանակում է, որ դատարանի 17/10/2013թ. վճիռն ուժի մեջ չի մտնի:
«ՄԻԵԴ հինգ հոգանոց դատական կազմի որոշումը գործնականում նշանակում է, որ այս գործի քննությունը սկսվելու է նորից: Դատական կազմի նման որոշումը նշանակում է նաև, որ նախ՝ սա բացառիկ դեպք է, երկրորդ՝ գործն առնչվում է ՄԻԵԴ-ի մեկնաբանմանը վերաբերող լուրջ հարցի, կամ որ այս գործը վերաբերում է ընդհանուր կարևորության լուրջ հարցի»,- նշեց Գրիգորյանը:
Իրավաբանը վստահ է՝ ՄԻԵԴ-ի Մեծ պալատի կողմից այս գործի քննությունն այլևս չի անցնի այն համատարած լռության մթնոլորտում, երբ դիմող կողմ Թուրքիան, լիարժեք կերպով օգտվելով այս գործի հարցում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության անհասկանալի լռությունից և անգործությունից, կարողացել էր հասնել այնպիսի արդյունքի, որը գործնականում Հայոց ցեղասպանության մերժողականության հարցում ամենաերևելի ձեռքբերումն էր նրա կողմից:
Այսպիսով՝ այս գործով որոշման/վճռի կայացման իրավասությունն այլևս Դատարանի Մեծ պալատին է վերապահված, և քննության այս փուլում դատավարությանը կարող է մասնակցել նաև Եվրոպայի խորհրդի Մարդու իրավունքների հանձնակատարը (որպես երրորդ կողմ): Որպես երրորդ կողմ կարող են հանդես գալ նաև ՄԻԵԴ մասնակից պետություններ և հասարակական կազմակերպություններ՝ Պալատի նախագահի թույլտվությամբ:
2007թ. մարտի 9-ին թուրք ազգայնական Դողու Փերինչեքը Շվեյցարիայի Վո կանտոնի դատարանի կողմից ենթարկվել էր ինչպես ֆինանսական, այնպես էլ քրեական պատասխանատվության Հայոց ցեղասպանությունը ժխտելու համար: Վո կանտոնի դատարանը և Դաշնային գերագույն դատարանը մերժել էին մարտի 9-ի դատավճռի դեմ ներկայացված բողոքը: 2013թ. դեկտեմբերի 17-ի իր որոշման մեջ ՄԻԵԴ-ի իրավասու պալատը որոշում էր կայացրել, ըստ որի՝ շվեյցարական դատարանի վճռով խախտվել է բողոքարկողի ինքնաարտահայտման ազատությունը:
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի՝ Թուրքիայի Աշխատավորական կուսակցության ղեկավար Դողու Փերինչեքի գործով կայացրած որոշման կապակցությամբ իրենց մտահոգությունն էին հայտնել աշխարհի տարբեր երկրներում ապրող ավելի քան երեսուն ցեղասպանագետներ և պատմաբաններ, որոնք փետրվարի 14-ին բաց նամակ էին ուղղել Շվեյցարիայի արդարադատության և ոստիկանության դեպարտամենտի ղեկավար Սիմոնետա Սոմարուգային: Վերջինիս բաց նամակով դիմել էր նաև Թուրքիայի Մարդու իրավունքների ասոցիացիան:
http://civilnet.am/vahe-grigoryan-echr-hear-swiss-appeal-perincek-ruling