Հորս մահից հետո գտա նրա օրագիրը. Ցեղասպանությունից փրկվածի ժառանգը՝ հոր պատմության մասին

Տրավմաներն ու դրանց հետևանքները սերունդներին փոխանցելու մասին հոգեվերլուծական աշխատանքներով հայտնի դարձած փարիզաբնակ Ժանին Ալթունյանը 1915թ. Հայոց ցեղասպանությունից փրկվելով` Ֆրանսիայում հաստատված բուրսացի ընտանիքի զավակ է: Հայրը՝ Վահրամ Ալթունյանը, 1915-20թթ. կյանքի համար մղած իր պայքարը հայատառ թուրքերենով գրի է առել, ինչն էլ հետագայում դարձել է դստեր աշխատությունների հիմքը։

Գրող, թարգմանիչ Ալթունյանի գործունեության հիմքում եղել է հոր օրագիրը:

«Ակօս»-ի հետ զրույցում Ալթունյանը պատմել է, որ հայրն իր հետ երբևէ չի խոսել իր վերապրածի մասին: «Հայրս մահացավ 1970թ.: 1978թ. մայրս ինձ տվեց հորս օրագիրը: Երբ կարդացի, երկար ժամանակ դրա ազդեցության տակ էի: Ցեղասպանության ժամանակ 14 տարեկան է եղել և օրագիրը գրել է 1920թ.»,-ասել է նա:

Այժմ Ալթունյանի ստեղծագործությունները հրապարակվելու են նաև Թուրքիայում:

Անդրադառնալով «1915 թվականին զոհված հայերի թոռներին» ուղղված Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի ցավակցական ուղերձին՝ Ալթունյանը նշել է, որ դա իր համար ամոթալի է: «Ես ցավակցություն չեմ ցանկանում: Դա վիրավորանք է. ձեր կողմից սպանված մարդկանց համար: Սակայն դա լավ կողմ էլ ունեցավ: Թուրքական մամուլն այդ ցավակցությունից հետո սկսեց ավելի հաճախ խոսել Ցեղասպանության մասին»,- ասել է Ժանին Ալթունյանը: Հիշեցնենք, որ իր խոսքում Էրդողանը 20-րդ դարասկզբի իրադարձությունների (Հայոց ցեղասպանության-Ակունքի խմբ.) հետևանքով կյանքից զրկված հայերի հոգիներին հանգստություն էր մաղթել, իսկ նրանց թոռներին էլ ցավակցություն է հայտնել։

«Ակօս»-ը նաև հրապարակել է Ցեղասպանությունը վերապրածի օրագրից պատառիկներ, որոնք ներկայացնում ենք առանց կրճատման.

Գայլերի՞ն թողնեինք

Մայրս ասաց. «Մեր հիվանդի վիճակը շատ ծանր է, խնդրում եմ, այստեղ կանգ առնենք, հաջորդ խմբի հետ կգանք»: Նրանք զայրացան, որ իրենց պատասխանում են, և սկսեցին հարվածել հորս գլխին: Մայրս բղավում էր՝ «Նրան մի՛ խփեք, ի՛նձ խփեք», մի քանի հարված էլ մորս բաժին հասավ:

Սակայն ի՞նչ օգուտ: Ծանր հիվանդը ծեծից հետո ի՞նչ կլինի: Վեց օր անց հայրիկս մահացավ: Դարձյալ սկսեցին մայրիկիս ծեծել: Մենք` երկու եղբայր, լալիս էինք, սակայն ի՞նչ օգուտ: Նրանք շնից շատ էին: Մայրիկիս ասացին. «Ահա, հիվանդդ մեռավ»: Մայրս պատասխանեց «Մեր մեռելը թաղենք, նոր գնանք»: «Ո՛չ, ինչպես բոլորն են անում, այդպես էլ դու կանես»,- ասացին նրան:

Իսկ բոլորը թողնում էին դին ու հեռանում: Հաջորդ օրը կենդանիները հոշոտում էին: Ես տեսա, որ ուրիշ անելիք չկա, կաշառեցի պաշտոնյային, և նա ձայն չհանեց:

Այդ օրը գնացինք, գերեզմանը փորեցինք, տերտերին գումար տվեցինք և հայրիկիս թաղեցինք: Օրեր անց գաղթի նոր ալիք սկսվեց: Մի օր արթնացա և տեսա, որ ամեն ինչ այրում են:

Ճանապարհ չկա, անապատ է, մարդ չկա
Ռաքքայում մի ավերակ ցույց տվեցին, այնտեղ մտանք: Սովամահ եղածների դիեր կային, անտանելի հոտ էր գալիս: Մեկ ամիս անց մեր գումարը սպառվել էր: Սկսեցինք սովից խոտ ուտել:
Զգացինք, որ մահանալու ենք, երկու քայլ քայլելուց հետո հոգնում-ընկնում էինք: Մայրս մտածեց մեզ փրկելու մասին և արաբներին տվեց: Ասաց. «Եթե ես մեռնելու եմ, թող մեռնեմ»:

Արաբը մեզ էշին նստեցրեց և վեց ժամ անց իր վրանին հասանք:

Ես մնացի նրա մոտ, իսկ Հայկին այլ վրան տեղափոխեցին: Հաջորդ օրը տեսա, որ Հայկենք գնացել են…Արաբ մարդն ինձ ասաց, որ ցանկանում է հոտն արածեցնեմ: Հովիվ դարձա, սակայն մնալ չէի կարողանում, մորս մոտ փախչել էի ուզում: Սակայն ճանապարհ չկար, անապատ էր, մարդ չկար…

http://www.tert.am/am/news/2014/05/21/genocide-altunyan/