Պատմաբան. «Ցեղասպանութեան հարցով պէտք է մշակել համապարփակ ծրագիր ու հարցը տեղափոխել իրաւական հարթութիւն»

Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցի նախաշեմին պէտք է ծրագիր կազմել եւ բոլոր հարցերը տեղափոխել իրաւական հարթութիւն: «Tert.am»-ի հետ զրոյցում այս տեսակէտը յայտնեց Երեւանի պետական համալսարանի (ԵՊՀ) Պատմութեան ֆակուլտետի դեկան Էդիկ Մինասեանը: Պատմաբանը նշեց, որ այսօր խիստ անհրաժեշտ է խնդրի շուրջ կոմպլեքս հետազօտութեան մօտեցում ցուցաբերել՝ ներառելով նիւթական կորուստները, կորսւած հայրենի տարածքները, հոգեբանական խնդիրները:

«Tert.am» – Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցի նախաշեմին պէտք է ծրագիր կազմել եւ բոլոր հարցերը տեղափոխել իրաւական հարթութիւն: «Tert.am»-ի հետ զրոյցում այս տեսակէտը յայտնեց Երեւանի պետական համալսարանի (ԵՊՀ) Պատմութեան ֆակուլտետի դեկան Էդիկ Մինասեանը: Պատմաբանը նշեց, որ այսօր խիստ անհրաժեշտ է խնդրի շուրջ կոմպլեքս հետազօտութեան մօտեցում ցուցաբերել՝ ներառելով նիւթական կորուստները, կորսւած հայրենի տարածքները, հոգեբանական խնդիրները:

«Անելիքներ շատ կան. Հայոց Ցեղասպանութեան նախաշեմին հարկաւոր է բացի իրազեկումից, հաւաքել բոլոր փաստերը՝ ինչպէս տեղի, այնպէս էլ արտասահմանեան մասնագէտների հետ աշխատելով՝ դիմել Հաագայի միջազգային դատարան: Նիւթական կորուստների հետ կապւած որոշակի թւական տւեալներ արդէն կան. 1990 թւականի տւեալներով՝ այն կազմում է 100 մլրդ. դոլար: Պէտք է բոլոր հարցերի հետ բարձրացնել նաեւ մշակութային ցեղասպանութեան հարցը: Թուրքերը իւրացնում են նաեւ մեր մշակոյթը: 2005 թ. Ցիւրիխում ցուցահանդէս-վաճառք էին կազմակերպել ու ամբողջ հայկական մշակոյթը ներկայացրել թուրքականի անւան տակ»,- ասաց նա:

Էդիկ Մինասեանը յիշեցրեց, որ Արեւմտեան Հայաստանի տարածքում ոչնչացւում են հայկական եկեղեցիներ, բայց եւ միաժամանակ վերականգնւում են ձեւականօրէն մի քանիսը՝ միջազգային հանրութեանը ցոյց տալու, թէ Թուրքիան քրիստոնէական մշակոյթը պահպանում է:

«Նրանք փորձում են Ցեղասպանութեան հետեւանքներն ամէն կերպ վերացնել: Էրդողանի ապրիլի 23-ի յայտարարութիւնն էլ, որով ցաւակցում էր 1.5 մլն. անմեղ զոհերի հարազատներին, հերթական խորամանկ քայլն էր՝ կրկին միջազգային հանրութեանը ինչ-որ բան ցոյց տալու համար: Թուրքիան այսօր շարունակում է իր նախկին քաղաքականութիւնը»,- ասաց նա:

Էդիկ Մինասեանն ընդգծեց, որ այսօր կարեւոր խնդիր է նաեւ հայրենազրկման փաստը, որի լուծումը եւս համարում է, որ կարող է տրւել միայն իրաւական հարթութիւնում:
«Մենք մեր հայրենիքն ենք կորցրել ու դրա համապատասխան բոլոր փաստաթղթերը ունենք: Միայն Վուդրօ Վիլսոնի Իրաւարար վճիռը բաւական է, որ այդ հարցը կարողանանք լուծել: Այն իր ուժը չի կորցրել, պարզապէս պէտք է հարցով հետեւողականօրէն զբաղւեն մասնագէտները»,- ասաց նա:

Էդիկ Մինասեանը վստահեցրեց, որ այսօր ԵՊՀ-ում խնդիր է դրւած՝ պատրաստելու ցեղասպանագէտներ: Նա նշեց, որ ԵՊՀ-ում յատուկ մշակւած ծրագիր է գործում ու Հայագիտական հետազօտութիւնների ինստիտուտի մագիստրատուրայի առաջին կուրսում այսօր մասնագիտանում են 5 ցեղասպանագէտներ, որոնցից 2-ը՝ սփիւռքահայ:

«Համալսարանի կողմից այսօր բազմաթիւ աշխատութիւններ են հրատարակւում՝ թէ՛ գեղարւեստական, թէ՛ փաստագրական: Յատկապէս, ուզում եմ շեշտել, որ նախատեսում ենք գիտական կոնֆերանսներ, նստաշրջաններ: Մենք նաեւ թեմաներ ենք մշակել ու յանձնարարում ենք ուսանողներին կուրսային աշխատանքներ ներկայացնել Ցեղասպանութեան փուլերի, հարցը իրաւական դաշտ տեղափոխելու, հետեւանքների հատուցման թեմաների շուրջ»,- ասաց նա:

Էդիկ Մինասեանը նշեց, որ իհարկէ, բոլոր ցանկալի աշխատանքներն իրականացնելու համար հարկաւոր են ֆինանսական միջոցներ, եւ այս առումով մենք մեր հարեւանների հետ մրցել չենք կարող, բայց գիտական անհրաժեշտ ներուժի պակաս չկայ Հայաստանում ու Սփիւռքում, ինչը պէտք է օգտագործել:

«Բայց պետութեան կողմից միջոցներ պէտք է յատկացւեն այս շատ կարեւոր գործի համար: Այս խնդիրը խիստ հրատապ հարց է: Իմ առաջարկն է համատեղ ուժերով միասնական կենտրոն ստեղծել՝ համագործակցելով Սփիւռքի կենտրոնների հետ: Իհարկէ, այսօր գործում է Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցին նւիրւած միջոցառումները համակարգող պետական յանձնաժողով, բայց նրա աշխատանքը քիչ է»,- ասաց նա:

Վերջում Էդիկ Մինասեանը յորդորեց միշտ յիշել, որ թուրքն իր պատկերը երբեք չի փոխում, ինչի ապացոյցն է Սիրիայի Քեսաբ համայնքի վերջին դէպքերը: Նա հայ ժողովրդին զգօնութեան կոչ ուղղեց:

Alikonline.ir