Al-Monitor կայքում լույս է տեսել սյունակագիր Սյուզան Գյուսթենի հոդվածը՝ «Մարդինը 25-ամյա քրիստոնյա կնոջն ընտրում է քաղաքապետ» վերնագրով: Հոդվածը թարգմանաբար ներկայացված է ստորև:
25-ամյա մի ուսանողուհի մտավ թուրքական քաղաքական բեմահարթակ՝ որպես առաջին քրիստոնյա կինը, որը կղեկավարի գերազանցապես մուսուլմանական այս պետության մեծ քաղաքներից մեկը:
Մարտի 30-ին տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններում Թուրքիայի քրդական գլխավոր՝ Խաղաղություն և ժողովրդավարություն կուսակցության (BDP, ԽԺԿ) թեկնածու Ֆեբրունիե Աքյոլը հարավարևելյան Մարդին քաղաքում մեծապես հարգված, փորձառու քրդական առաջնորդ 71-ամյա Ահմեթ Թյուրքի հետ մեկտեղ ընտրվել է համաքաղաքապետ: BDP-ն բոլոր բարձր պաշտոնները բաշխում է կանանց և տղամարդկանց միջև՝ կանանց մասնակցությունը քաղաքականությունում խթանելու համար: «Քրդական կուսակցությունն ինձ թույլ տվեց պայքարել իմ ժողովրդի և նրա իրավունքների համար, և հենց դա եմ մտադիր անել,- ասել է Աքյոլն Al-Monitor-ի հետ զրույցում:- Ես այստեղ որպես զարդ չեմ»:
Արծաթագործի դուստր Աքյոլը ասորական համայնքի անդամ է՝ քրիստոնեական կրոնի հնագույն ճյուղի ներկայացուցիչներից, որոնք դեռ խոսում են Հիսուս Քրիստոսի լեզվի՝ արամերենի մի տարատեսակով: Մարդինի մոտ գտնվող Թուր Աբդին շրջանը՝ 4-րդ դարի մենաստաններով ծածկված հարթավայրը, ասորիների պատմական հայրենիքն է:
Թուրքիայի ավելի փոքր քաղաքներում նախկինում եղել են քրիստոնյա քաղաքապետեր. 2011թ. ասորի քաղաքական գործիչ Էրոլ Դորան, որը նույնպես առաջադրվել էր BDP-ից, դարձավ 1960-ականներից ի վեր Անկարայում խորհրդարանի առաջին քրիստոնյա անդամը: Սակայն Աքյոլը առաջին քրիստոնյան է, որը ղեկավարելու է Թուրքիայի 30 մեծ քաղաքներից մեկը:
Ասորական համայնքը, որը Թուր Աբդինում մեկ դար առաջ կազմում էր մոտ 200 հազ. մարդ, Առաջին աշխարհամարտում անատոլիական քրիստոնյաների ցեղասպանության ժամանակ ջարդերի է ենթարկվել՝ կիսելով հայերի ճակատագիրը: Հետագա տասնամյակների ընթացքում ջարդերից փրկվածներն ու նրանց սերունդները, փախչելով տարածաշրջանում թուրքական պետության և քուրդ ապստամբների միջև պատերազմից, հետապնդումներից և աղքատությունից, հաստատվել են Եվրոպայում: Այսօր մոտ 150 հազ. ասորի ապրում է Գերմանիայում, Շվեդիայում և Շվեյցարիայում: Մոտ 15 հազ. ասորի կա Ստամբուլում, իսկ Թուր Աբդինում՝ 5 հազարից պակաս:
Չնայած Թուրքիան 2000-ականներին կոչ էր անում ասորիներին վերադառնալ իրենց հայրենիքը և ուժեղացրեց սոցիալական ու կրոնական իրավունքները ԵՄ անդամակցության շրջանակում, այդուհանդերձ, Աքյոլի խոսքով՝ իր համայնքը դեռ չի վայելում ժողովրդավարական լիարժեք արտոնություններ: «Ասորիներն այստեղ դեռ ազատ չեն, նրանք չեն կարող խաղաղության մեջ ապրել»,- ասում է Աքյոլը:
Նորընտիր քաղաքապետի անունն էլ դեռ քննարկումների առարկա է: Ծնված և մկրտված որպես Ֆաբրոնյա Բեննո՝ նա ստիպված էր առաջադրվել թուրքական իր պաշտոնական անվան տակ՝ Ֆեբրունիե Աքյոլ՝ Թուրքիայում ազգային և կրոնական փոքրամասնությունների նկատմամբ մշակութային և լեզվական երկարատև սահմանափակումների պատճառով: Քանի որ ասորիները թուրքական պետության կողմից պաշտոնապես ճանաչված չեն որպես կրոնական փոքրամասնություն, նրանք չունեն իրենց սեփական դպրոցները, որտեղ երեխաներին կդասավանդվեր նրանց հնագույն լեզուն: Թուրքական զինված ուժերի և Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության (PKK)՝ 1984-ից ի վեր Քրդստանի ինքնորոշման համար պայքարող ապստամբ խմբի միջև պատերազմում բազմաթիվ ասորական գյուղեր ոչնչացվել են:
PKK-ի ազատազրկված առաջնորդ Աբդուլլահ Օջալանն էր, որ տվեց Աքյոլի քաղաքական կարիերայի մեկնարկը: Մարտի ընտրություններից քիչ առաջ Օջալանը, որը շարունակում է համարվել Թուրքիայի 12 մլն քրդերի գերագույն առաջնորդը, չնայած 1999-ից ի վեր ցմահ ազատազրկման մեջ է Ստամբուլի մոտ գտնվող Իմրալը կղզում, կարգադրեց, որ BDP-ն Մարդինում համաքաղաքապետի պաշտոնում առաջադրի ասորի կին թեկնածուի:
Կատարելով Օջալանի հրամանը՝ BDP-ի պաշտոնյաները դիմեցին Աքյոլին՝ Մարդինի Արթուքլու համալսարանում արամեերեն լեզվի գծով մագիստրատուրայի ուսանողին, ընտրություններից ընդամենը երկու ամիս առաջ թեկնածություն առաջադրելու առաջարկով: «Այսպես եմ հայտնվել այս պաշտոնում»,- ասում է Աքյոլը:
Նա խոստովանում է՝ իր հետ առաջադրվող քուրդ գործչի հետ գործընկերության դիտարկումը սկզբից դժվար էր: Քրդերը 1915-1917թթ. հարավարևելյան Անատոլիայում հայերի և ասորիների կոտորածներում մեծ դերակատարություն են ունեցել: «Այո՛, քրդերը հետապնդել են մեզ՝ քրիստոնյաներիս, և վերքը շատ խոր արմատներ ունի,- ասում է Աքյոլը: – Ես ինքս կանխակալ վերաբերմունք ունեի [քրդերի նկատմամբ]»:
Սակայն Մարդինի շրջանում քրդական ազդեցիկ տոհմի առաջնորդ Ահմեթ Թյուրքը օգնեց Աքյոլին հաղթահարել տարակուսանքները: Նա Թուրքիայում առաջին քուրդ առաջնորդն էր, որը պաշտոնապես ներողություն խնդրեց հայկական, ասորական և եզդիների համայնքներից 1915-ի ջարդերի համար: «Մեր նախահայրերը վատ են վերաբերվել այս ժողովուրդներին, և մենք՝ որպես նրանց ժառանգներ, ներողություն ենք խնդրում»,- ասել է Թյուրքը:
Որպես քաղաքական զույգ՝ Թյուրքը՝ 40-ամյա փորձ ունեցող թուրքական քաղաքական հին գործիչն ու քաղաքական սկսնակ Աքյոլը, իրենց առաջին մարտահրավերին հանդիպեցին նախքան Մարդինում պաշտոն ստանձնելը: Նրանք ասում են՝ քաղաքի հեռացող իշխանությունը կեղտոտ խաղ խաղաց՝ պաշտոններն ազատելուց առաջ քաղաքապետարանի գույքը փոխանցելով պետական այլ մարմինների՝ թողնելով Թյուրքին ու Աքյոլին, նրանց նոր գրասենյակը առանց աշխատասեղանների, համակարգիչների, փոխադրման միջոցների ու անգամ՝ առանց քաղաքապետարանի շենքի:
Թյուրքն այս քայլը որակեց սաբոտաժ վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի Արդարություն և զարգացում կուսակցության կողմից, որը մարտի 30-ին Մարդինում պարտվել է BDP-ին: Ապրիլի 8-ին պաշտոնապես ստանձնելով պաշտոնները՝ նոր քաղաքապետերը խոստացան ռևանշ վերցնել և դատական հայց ներկայացնել: «Մենք միասին կմտնենք այդ խաղի մեջ»,- ասել է Թյուրքը: Իսկ այս պահի դրությամբ Ֆեբրունիե Աքյոլն օգտագործում է իր սեփական ավտոմեքենան քաղաքով շրջելու համար:
http://civilnet.am/al-monitor-turkey-mardin-25-year-old-woman-mayor/
Leave a Reply