Հայաստանի ու Թուրքիայի միջև 2009-ին ստորագրված Արձանագրություններն անտեսանելի նախապայմանների ի հայտ գալուց հետո կտրուկ տեսք ստացան` Հայաստանի՝ Ցեղասպանության, իսկ Թուրքիայի՝ Լեռնային Ղարաբաղի հարցով ունեցած զգայունության ազդեցության ներքո, գրում է Մուրադ Աքսոյը թուրքական T24 կայքում։
Երկու երկրներն էլ ինքնակամ ընտրեցին Արձանագրությունների սառեցումը։ Սակայն Թուրքիայի՝ 1915թ. առերեսվելն անխուսափելի է, գրում է նա։
«1915թ. տեղի ունեցած տեղահանությունը պատմության մեջ մնացել է որպես մարդկային ողբերգություն։ Այդ ողբերգության հետքերն ակնհայտորեն տեսնում ենք Հայաստանի թանգարանում»,- գրում է հոդվածագիրը՝ հավելելով, որ տեղի ունեցածը ոչ միայն հազարավոր անմեղ մարդկանց սպանություն է, այլ համակարգված ոչնչացում։
Թուրքիան, ըստ նրա, որքան էլ փորձի խուսափել 1915թ. դեպքերին առերեսվելուց, պետությանը նման քայլի կոչ անողների թիվն աճում է։
Քաղաքական ուժերի՝ խնդրի լուծումից խուսափելուն միջամտում են լուծմանը հավատացող քաղաքացիական անձինք։
«Թուրքիայի ներքին քաղաքականության այս տարվա թեժությունն ամեն տարի ապրիլին օրակարգ եկող Հայոց ցեղասպանության թեման երկրորդ պլան էր նետել, և մինչ ապրիլի կեսն ամեն ինչ հանդարտ էր։ Մինչ ուրբաթ երեկոյան ԱՄՆ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովը Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ բանաձև ընդունեց՝ ձայների 12 կողմ, 5 դեմ հարաբերակցությամբ։ Սակայն բանաձևը մինչ ապրիլի 29-ի օրակարգ չմտավ, և այդպիսով՝ վտանգներից մեկը շրջանցվեց»,- գրում է նա։
Ըստ հոդվածագրի՝ արդեն սովորություն է դարձել, որ ամեն ապրիլին ԱՄՆ-ի և արևմտյան երկրների կողմից ապրիլի 24-ը Հայոց ցեղասպանության ոգեկոչման օր հռչակելու նախաձեռնությունների դեմ Թուրքիան տարբեր միջոցառումներ կձեռնարկի, և «ևս մեկ անփորձանք տարի» անցկացնելը հաջողություն կորակի։
Շատերն աչքերը կհառեն ԱՄՆ նախագահին և Ապրիլի 24-ի ելույթում «ցեղասպանությո՞ւն», թե՞ «մեծ եղեռն» ասելուն կսպասեն։ Եթե նախագահը «ցեղասպանություն» եզրույթը չօգտագործի, կմտածեն՝ «այս անգամ էլ լավ պրծանք»։
1915թ. և դրանից հետո տեղի ունեցած ցավալի շրջանի հետքերը երկու ազգերի՝ թուրքերի և հայերի սրտերից կարող են բուժել միայն Թուրքիայի և Հայաստանի ժողովուրդները։ Երկու երկրներից բացի, երրորդ երկրների ընդունած որևէ որոշում այդ ցավը բուժելուն չի բավականացնի, կարծում է նա։
Երրորդ երկրների անելիք և մինչ այժմ էլ արած իրական քայլն այդ թեման իրենց ազգային շահերին համապատասխան՝ ընդդեմ Թուրքիայի գործածելն է։ Եթե հարաբերությունները լավ են, այդ հարցը ձգձգվել է, իսկ վատանալու դեպքում՝ հարցն առևտրի է վերածվել, բայց լուծումը երկու երկրների ձեռքում է։
«Սակայն տեսնում ենք, որ երկու երկրների քաղաքական օրակարգում նման խնդիր չկա։ «Զրո խնդիր հարևանների հետ» քաղաքականության շրջանակներում Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման համար 2009թ. Ցյուրիխում ստորագրված արձանագրությունները, ցավոք, կյանքի չկոչվեցին»,- գրում է հոդվածագիրը։
Leave a Reply